Đông về, hương vị hoa sữa “đậm đà” trên từng con phố thân quen. Thời gian gần đây, một số cư dân thành phố có…nói đùa là nên thay thế hoa sữa để trồng các loại cây khác cho phù hợp với điều kiện…khí hậu địa phương. Bởi vì nhiều người, nhất là các “cụ”, sống ở các tuyến đường Ngô Gia Tự, Quang Trung (nối dài), Bùi Thị Xuân, Đoàn Thị Điểm và các cụm dân cư mới hình thành ở phường Thanh Sơn, phường Kinh Dinh sau ngày tái lập tỉnh, thì thật là…không dễ chịu chút nào khi từng ngày, từng giờ luôn…hít thở mùi hương nồng, hăng hắc khó chịu của hoa sữa.
Như một quy luật bất biến, khi nền kinh tế đất nước phát triển thì buộc cơ sở hạ tầng kỹ thuật ở các đô thị phải phát triển ngang tầm để đảm đương tốt nhiệm vụ của nó. Còn nhớ tháng 4/1992, khi Ninh Thuận được tái lập, lãnh đạo tỉnh đã ưu tiên đầu tư hạ tầng cho Phan Rang-Tháp Chàm, thị xã tỉnh lỵ với quy mô lớn của một đô thị vùng cực Nam Trung bộ này, với tầm nhìn hướng tới tương lai.
Phố thị như thay da đổi thịt (và…đổi đời) với vóc dáng mới, hoành tráng hơn nhiều so với trước. Nhiều con đường mới mở, nhiều cụm dân cư hình thành. Từ đó, cây xanh đô thị như một nhu cầu thiết yếu cho bộ mặt phố thị và sinh hoạt của cư dân. Nghe nói lúc đó việc chọn lựa giống cho cây xanh đường phố được bàn bạc rất kỹ, phải lấy ý kiến của các ngành, nhất là cư dân phố thị, để đem lại sự thống nhất cao trước khi quyết định. Và, vượt qua các loại cây trồng khác có giá trị kinh tế cao và cũng như vẻ mỹ quan đô thị, thì hoa sữa đã được chọn làm cây xanh để trồng trên các tuyến phố mới mở. Tôi nghe nói, lúc đó, để lấy giống…tuốt từ thủ đô Hà Nội, nơi mà xuất xứ của cây hoa sữa từ thuở… rất xa xưa, chứ chẳng phải chuyện chơi!
Tôi cũng chắc rằng trước năm 1975, các tỉnh thuộc khu vực Trung bộ và Nam bộ rất ít nơi trồng hoa sữa, loại cây có mùi hương thật “quý phái” như…các nhạc sĩ hay viết. Hoa sữa còn có tên khác là Mùi cua hay Mò cua, với tên khoa học là Alstonia Scholaris, họ Trúc đào, thân mộc, gỗ xốp, phù hợp với khí hậu nhiệt đới, rất nhanh phát triển. Cây trưởng thành có chiều cao từ 15-30m, lá chùm, hoa nở trắng từ tháng 8 đến tháng 12 hàng năm, hương thơm đậm đặc “điếc” lỗ mũi. Đây là lý do chính để các “cụ” đề xuất…phải cưa hoa sữa ngay, nếu không sẽ…ảnh hưởng đến sức khoẻ ghê gớm(?). Có người còn viện dẫn lý do, từ vài năm trước, cư dân các tỉnh từ Quảng Nam ra tới Quảng Trị, Quảng Bình…năn nỉ chính quyền phải…dẹp sạch hoa sữa chứ không phải đợi đến bây giờ!
Vốn là người sinh ra và lớn lên ở thành phố này đã…60 năm cuộc đời, tôi xin trân trọng được đưa ra suy nghĩ của mình. Trước đây, thành phố có nhiều con đường rất đẹp, mang dáng dấp của một phố thị xưa với hàng cây xanh ven đường rất đẹp. Có loại được trồng từ thời…Pháp để lại như cây sao, lim xẹt, xà cừ…hoặc sau này có Bằng lăng tím, Osaka đỏ, Bọ cạp nước,Sò đo cam…rất tuyệt vời, mà đâu cần phải là… “hoa sữa thôi rơi”!
Lục tìm tài liệu liên quan như Nghị định 64/CP ngày 11/6/2010 của Chính phủ về quản lý cây xanh đô thị; Danh mục các cây xanh được trồng tại thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng, được biết cây hoa sữa không nằm trong danh mục cây xanh cấm trồng, nhưng với khuyến cáo kèm theo là trồng khu vực ven đô, xa khu dân cư, với mật độ cây thưa để không ảnh hưởng đến môi trường…Và thế là, vấn đề còn lại thuộc về trách nhiệm quản lý của chính quyền địa phương.
Minh Sĩ