Từ đầu năm 2014 đến vụ đông-xuân 2015, huyện Ninh Hải đã chuyển đổi 174ha đất trồng lúa kém hiệu quả sang trồng các loại cây ít sử dụng nước như dưa, bắp, ớt, đậu các loại. Tại xã Xuân Hải, nông dân chuyển 150ha đất ở khu vực hồ Thành Sơn sản xuất 3 vụ lúa/năm sang 2 vụ lúa-1 vụ dưa chuột hay 1 vụ lúa-1 vụ đậu phộng-1 vụ rau, cho thu nhập khoảng 100 triệu đồng/ha. Tương tự, ở xã Phương Hải, nông dân chuyển 7ha đất lúa 3 vụ/năm sang 1 vụ lúa-1 vụ bắp-1 vụ dưa có hiệu quả. Anh Võ Trường Sanh (thôn Phương Cựu 3, xã Phương Hải) chuyển 6 sào đất lúa sang trồng dưa lê vừa thu hoạch xong, cho biết: Dưa lê phù hợp với chất đất ở địa phương nên phát triển tốt, năng suất đạt cao từ 1,5-2 tấn/sào. Thời tiết nắng nóng, nhu cầu về dưa tăng nên rất dễ bán, thương lái mua tại ruộng giá 15.000 đồng/kg, hộ trồng 1 sào dưa lãi từ 10-15 triệu đồng, cao hơn nhiều lần so với trồng lúa.
Anh Bùi Quang Thành ở thôn Khánh Phước, chuyển đất trồng hành sang trồng cỏ voi làm thức ăn cho gia súc.
Đối với những khu vực chuyên trồng hành, tỏi, nông dân chú trọng chuyển qua trồng bo bo, cỏ voi, bắp để làm thức ăn cho gia súc. Hộ anh Nguyễn Tường (thôn Khánh Tân, xã Nhơn Hải) chuyển 7 sào đất trồng hành 3 vụ/năm sang mô hình “1 hành-1 bo bo-1 bắp lai”, cho biết: Hình thức luân canh các loại cây trồng theo từng vụ tiết kiệm được nước tưới. Ưu điểm của trồng bo bo là mỗi tuần chỉ theo nước một lần, trong khi các cây trồng khác 2 ngày là phải tưới 1 lần. Trồng 1 sào bo bo thu lãi từ 3-4 triệu đồng, vừa có thêm thu nhập, vừa tận dụng được phụ phẩm làm thức ăn cho gia súc.
Kết quả chuyển đổi cây trồng thời gian qua ở huyện Ninh Hải đạt được những kết quả nhất định, tuy nhiên theo đánh giá chung, việc chuyển đổi còn mang tính tự phát, manh mún. Đồng chí Lê Văn Ngọc, Phó Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện, cho biết: Trước tình hình thiếu nước tưới nghiêm trọng như hiện nay, việc tiếp tục chuyển đổi cây trồng trong vụ hè-thu là hết sức bức thiết. Huyện đã chỉ đạo các phòng, ban chức năng, các xã tăng cường công tác tuyên truyền, khuyến cáo bà con chuyển đổi cơ cấu cây trồng phải gắn với thị trường, đảm bảo đầu ra cho sản phẩm. Đối với những vùng không hưởng lợi nguồn nước từ kênh Bắc, chú trọng trồng cỏ phục vụ chăn nuôi gia súc. Ghi nhận tại xã Nhơn Hải, hiện nay, nhiều hộ nông dân đã ngưng sản xuất hành, chuyển sang trồng cỏ với quy mô lớn. Hộ anh Bùi Quang Thành, thôn Khánh Phước, vừa mở rộng diện tích trồng cỏ voi từ 1 sào lên 2 sào, cho biết: Trước đây, hộ chăn nuôi chỉ trồng vài đám cỏ voi cho gia súc ăn dặm thêm, nhưng trong thời tiết nắng hạn như hiện nay, thì trồng cỏ làm thức ăn cho gia súc là ưu tiên số 1.
Đánh dấu bước chuyển đổi tạo thành vùng sản xuất hàng hóa, phát triển theo hướng bền vững, trong vụ hè-thu này là nông dân ở xã Xuân Hải đã chuyển một số diện tích đất lúa sang trồng nho xanh có giá trị kinh tế cao. Đồng chí Lê Văn Ngọc cho biết thêm: Xuân Hải là địa bàn trọng điểm trồng nho xanh của cả tỉnh, với diện tích 70 ha. Nghề trồng nho xanh ở địa phương đang phát triển theo hướng bền vững, các hộ liên kết trồng theo tiêu chuẩn VietGAP. Trước nhu cầu thị trường tiêu thụ nho xanh ngày càng lớn, huyện đã có chủ trương chuyển một số diện tích đất lúa cuối nguồn nước sang trồng nho xanh. Ngoài số diện tích trồng trước đây đã cho thu hoạch, hiện có một số hộ đang cải tạo ruộng, làm giàn, xuống giống nho mới.
Cũng như nhiều nơi khác trong toàn tỉnh, sản xuất nông nghiệp của huyện đang đối mặt với khó khăn do nắng hạn. Hiện tại, các ao, hồ, giếng khoan nước ngầm phục vụ sản xuất ở các xã Vĩnh Hải, Thanh Hải, Nhơn Hải đã cạn kiệt. Để đảm bảo sản xuất có hiệu quả, giải pháp cấp bách của địa phương hiện nay là vận động nông dân tiếp tục đào ao, khoan giếng, ưu tiên nước tưới cứu các vườn nho, táo; đồng thời, đẩy mạnh chuyển đổi cây trồng tiết kiệm nước, mở rộng diện tích trồng cỏ voi làm thức ăn cho gia súc.
Anh Tùng