(NTO) Theo thống kê mới đây nhất, do tác động của BĐKH, vào những năm gần đây, thiên tai lớn phổ biến như là: bão, lũ lụt, lũ quét và hạn hán, dông, lốc… Chúng xuất hiện dị thường, vượt qua những hiểu biết hiện tại của con người. Với tần suất xảy ra ngày một thường xuyên hơn, mức độ diễn biến phức tạp hơn và gây hậu quả khó lường.
Đối với bão, do ảnh hưởng của BĐKH, những năm gần đây, quỹ đạo bão có xu thế dịch chuyển về phía Nam rất khó dự báo, xác định chính xác đường đi của bão. Dự báo trong tương lai, số lượng cơn bão có cường độ mạnh sẽ gia tăng.
Lũ lụt, úng ngập cùng các hiện tượng tự nhiên khác như: Nước dâng, trượt lở đất và đặc biệt là lũ quét…thường gây hiểm họa lớn. Lũ lụt tự nhiên kết hợp với các tác động của con người đó là: Nạn phá rừng, sử dụng đất không hợp lý, xây dựng các công trình trên sông… ngày càng có xu hướng gia tăng, gây gia tăng thiệt hại về người và tài sản. Lũ do sự cố hư hỏng các công trình trữ nước, giữ nước, cản trở dòng lũ, ngập lũ do tác động của con người cũng có xu hướng xảy ra thường xuyên hơn.
Do tác động của BĐKH, mưa bão gia tăng và phức tạp hơn nên nhiều hồ đã gặp sự cố, mất an toàn, gây hậu quả lớn về xã hội và môi trường đã từng xảy ra ở miền Trung và Tây Nguyên trong những năm qua. Các chuyên gia khuyến cáo, vấn đề an toàn hồ chứa và nguy cơ gia tăng hiểm họa thiên tai, tai biến môi trường ở hạ du do mất an toàn hoặc vận hành không hợp lý các công trình thủy điện, thủy lợi là vấn đề thường trực ở các vùng nên cần chủ động đối phó với tinh thần cảnh giác cao.
Nguy cơ hạn hán và thiếu nước trên diện rộng, thậm chí sa mạc hóa sẽ gia tăng do chế độ mưa, ẩm đã khác quy luật bởi BĐKH. Mức độ gay gắt của hạn hán rất khó dự đoán và xác định trước. Hạn hán, thiếu nước điển hình đã xảy ra liên tiếp trong mùa khô các năm thập niên đầu của thế kỷ XXI. Hạn hán được ước lượng sẽ tăng lên khoảng một cấp trên tất cả các vùng trong những năm tới, tiếp tục gia tăng quá trình hoang mạc hóa, mặn hóa, xâm thực, xói lở bờ sông, cát bay, cát chảy…
Các nhà khoa học cảnh báo, hạn hán thiếu nước thường xuyên xảy ra trên diện rộng, nhiều người dân đã phải di cư, hàng nghìn gia súc, gia cầm đã chết khát, chết đói, nhiều hecta cây trồng và rừng bị cháy khô… Ảnh hưởng của BĐKH làm nền nhiệt độ tăng, gia tăng bốc thoát hơi nước, đồng thời giảm rõ rệt lượng mưa trong mùa khô, thậm chí kéo dài thời gian không mưa, nguồn nước trong sông mùa kiệt suy giảm đáng kể mà nhu cầu về nước sinh hoạt, đời sống, phát triển kinh tế, bảo vệ môi trường không ngừng gia tăng.
Chúng ta có thể nhận thấy, thiên tai là một trong những thách thức lớn đối với sự phát triển, nhất là dưới tác động mạnh mẽ của BĐKH. Việc nghiên cứu tìm hiểu và tiếp tục nhận biết về các hiện tượng thiên tai là rất cần thiết để chủ động hơn trong phòng tránh thiên tai, giảm nhẹ thiệt hại ở nước ta. Bên cạnh đó là vấn đề giáo dục cộng đồng trong việc nâng cao kiến thức, tích lũy kỹ năng, chủ động phòng chống thiên tai, thích ứng trong điều kiện BĐKH.
KS. Đặng Thanh Bình