Mô tả cây
Huyền sâm là rễ phơi hay sấy khô của cây bắc huyền sâm
Cây bắc huyền sâm là một loại cỏ cao 1,5m đến 2m. Thân vuông, màu xanh có rãnh dọc. Lá hình trứng, đầu nhọn, mọc đối chữ thập, cuống ngắn, phiến lá dài 3-8cm, rộng 1,8-6cm, mép có răng cưa nhỏ và đều. Lá phía dưới to hơn, cuống dài hơn, lá phía trên nhỏ hơn, cuống ngắn. Hoa mọc thành chùm với cuống ngắn trông như bông ở đầu ngọn hoặc đầu cành. Hoa hình ống hơi phình ở giữa, thắt ở phía trên, dài 18mm, rộng 3-4mm, trên mép có 5 cánh 1 cánh cao hơn. Nhị 4, hoa màu trắng vàng nhạt.
Công dụng và liều dùng
Huyền sâm được dùng làm thuốc mạnh tim, giảm sốt, chống viêm trong các bệnh viêm cổ họng, viêm amiđan, lở loét trong miệng.
Liều dùng 10-12g dưới dạng thuốc sắc.
Huyền sâm có vị đắng, mặn, tính hơi hàn, vào 2 kinh phế và thận. Có tác dụng tư âm, giáng hỏa, trừ phiền, chỉ khát, giải độc, lợi yết hầu, nhuận táo, hoạt trường. Dùng chữa các bệnh nhiệt, phiền khát, điên cuồng, yết hầu sưng đau, ung thũng, tràng nhạc, táo bón. Người tỳ hư tiết tả không dùng được.
Đơn thuốc có huyền sâm
Chữa viêm cổ họng, viêm amiđan: Huyền sâm 10g, cam thảo 3g, cát cánh 5g, mạch môn đông 8g, thăng ma 3g, nước 600ml, sắc còn 200ml chia làm nhiều lần uống trong ngày hoặc làm thuốc súc miệng.
Đức Doãn (Theo Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam).