Thúc đẩy sản xuất, kinh doanh, tạo việc làm cho người lao động

6 tháng đầu năm 2020: 30,8 triệu lao động bị ảnh hưởng

Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, 6 tháng đầu năm 2020, cả nước có 30,8 triệu lao động bị ảnh hưởng tiêu cực bởi dịch COVID-19, bao gồm những người bị mất việc làm, phải nghỉ giãn việc/nghỉ luân phiên, giảm giờ làm, giảm thu nhập. Trong đó, ảnh hưởng do giảm thu nhập chiếm tỷ trọng cao nhất, chiếm 57,3% tổng số người bị ảnh hưởng, tương đương 17,6 triệu người. Lao động trong khu vực dịch vụ chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, tiếp đến là khu vực công nghiệp và xây dựng, cuối cùng là khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản.

Vụ trưởng Vụ Thống kê dân số và lao động Vũ Thị Thu Thủy cho biết, tính riêng quý II, lao động có việc làm giảm 2,4 triệu người so quý I và giảm gần 2,6 triệu người so cùng kỳ năm 2019. Ðây là năm ghi nhận mức giảm sâu kỷ lục của lực lượng lao động trong 10 năm qua. Ðiều này cho thấy, dịch COVID-19 đã khiến đa số người lao động mất việc, phải tạm thời rời khỏi thị trường lao động trong thời gian dịch bệnh lây lan, nhất là trong tháng 4, khi áp dụng các biện pháp giãn cách xã hội. Trong đó, lao động nữ là nhóm chịu ảnh hưởng nặng nề hơn so với lao động nam, giảm 1,2 triệu người so với quý I và giảm 1,5 triệu người so với cùng kỳ năm 2019. Bên cạnh đó, dịch COVID-19 cũng khiến tình trạng lao động không sử dụng hết tiềm năng trong nền kinh tế tăng cao gấp 1,5 lần so với quý I và cùng kỳ năm trước. Hầu hết lao động không sử dụng hết tiềm năng là những người trẻ, dưới 34 tuổi.

Cũng theo Tổng cục Thống kê, thu nhập bình quân tháng của lao động quý II là 5,2 triệu đồng, giảm 525.000 đồng so quý trước và giảm 279.000 đồng so với cùng kỳ năm 2019. Ðây là lần đầu tiên trong 5 năm qua, thu nhập của người lao động trong quý II sụt giảm. Tuy nhiên, mức thu nhập của người lao động giảm không đáng kể, do gần 1/3 lực lượng lao động hiện tham gia vào nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản (đây là những lĩnh vực bị ảnh hưởng không đáng kể từ dịch COVID-19). Bên cạnh đó, vẫn có một số ngành nghề hoạt động tốt ngay cả khi có dịch bệnh và tiếp tục tăng thu nhập cho người lao động.

Tỷ lệ thất nghiệp của Việt Nam 6 tháng đầu năm là 2,73%, lần lượt tăng 0,51 điểm phần trăm và 0,57 điểm phần trăm so với quý IV và cùng kỳ năm 2019,  nhưng vẫn ở mức thấp khi so với tình trạng thất nghiệp chung toàn cầu. Trung tâm quốc gia về Dịch vụ việc làm, Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội cho biết, số lao động nộp hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp trong quý II tăng 24% so cùng kỳ năm 2019.

Nhiều giải pháp hỗ trợ được triển khai 

Ðể hỗ trợ doanh nghiệp, người lao động phục hồi sản xuất kinh doanh, góp phần thúc đẩy đà tăng trưởng kinh tế, Chính phủ đã liên tục có nhiều biện pháp hỗ trợ người dân gặp khó khăn do đại dịch COVID-19. Đặc biệt, Chính phủ đã đưa ra gói hỗ trợ trị giá 62.000 tỷ đồng, theo Nghị quyết số 42/NQ-CP, để hỗ trợ người dân gặp khó khăn do đại dịch COVID-19.

Theo Phó Tổng Cục trưởng Tổng cục Thống kê Phạm Quang Vinh, đến cuối tháng 6-2020, cả nước mới giải ngân 11.320 tỷ đồng cho 11,2 triệu người dân gặp khó khăn theo Nghị quyết số 42/NQ-CP. Như vậy số tiền giải ngân còn chậm, nhất là giải ngân cho người lao động bị mất việc và hộ kinh doanh. Chính vì vậy, cần đẩy nhanh việc thực hiện hiệu quả các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, cơ sở sản xuất, kinh doanh để phục hồi hoạt động kinh tế của tất cả các ngành, nhất là các ngành chịu ảnh hưởng lớn của dịch COVID-19, như: công nghiệp chế biến, chế tạo, bán buôn và bán lẻ, dịch vụ lưu trú và ăn uống, vận tải…

Trong bối cảnh đại dịch COVID-19 vẫn chưa được kiểm soát trên thế giới, lao động không sử dụng hết tiềm năng có xu hướng gia tăng, rất cần có chính sách khuyến khích người lao động học tập nâng cao trình độ, đáp ứng nhu cầu của người sử dụng lao động trong trạng thái "bình thường mới". Mặt khác, tập trung hỗ trợ người sử dụng lao động đào tạo và đào tạo lại người lao động. Khuyến khích doanh nghiệp khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, ứng dụng khoa học-công nghệ, phát huy tiềm năng và thế mạnh góp phần giải quyết việc làm, bảo đảm an sinh xã hội. Về phía doanh nghiệp và người lao động, cần nắm bắt nhu cầu lao động của nền kinh tế trong bối cảnh chuyển đổi phương thức sản xuất đáp ứng yêu cầu mới để đào tạo, nâng cao trình độ đáp ứng nhu cầu lao động trong xã hội.

Trước thực lực doanh nghiệp Việt Nam còn yếu, nhất là doanh nghiệp vừa và nhỏ, các chuyên gia kinh tế khuyến cáo, ngoài cơ chế khắc phục ảnh hưởng của dịch COVID-19, cần bổ sung chính sách đặc biệt nhằm tái cơ cấu doanh nghiệp mạnh mẽ hơn, không chỉ tái cơ cấu thị trường đầu vào, tái cơ cấu đầu tư mà còn tái cơ cấu lao động, tăng sức chống chịu của cả nền kinh tế. Các gói hỗ trợ cần mang tính dài hạn không chỉ cho năm 2020 mà cho một đến hai năm tiếp theo. Hiện Chính phủ đang giao các cơ quan chức năng xây dựng kế hoạch tổng thể hỗ trợ kích thích kinh tế dài hơn, điều hành chủ động, linh hoạt hơn nữa công cụ chính sách tài khóa, tiền tệ để thúc đẩy tăng trưởng, tháo gỡ khó khăn cho sản xuất và đời sống nhân dân.

Về chính sách hỗ trợ người lao động, theo Thứ trưởng Lê Quân, dự kiến, kịch bản hỗ trợ doanh nghiệp trong 6 tháng cuối năm 2020 được xây dựng theo thực trạng việc làm của người lao động. Đối với nhóm doanh nghiệp khó khăn phải cho người lao động nghỉ việc thì sẽ có bảo hiểm thất nghiệp chi trả trợ cấp cho người lao động mất việc. Còn nhóm lao động mà doanh nghiệp tạm thời chưa có việc nhưng muốn muốn giữ chân người lao động, cho lao động ngừng việc thì Nhà nước sẽ khuyến khích cho vay để trả lương ngừng việc theo Nghị quyết 42/NQ-CP và Quyết định 15/2020/QĐ-TTg. Ngoài ra, nhóm nhân sự chủ chốt thì doanh nghiệp vẫn phải trả lương và lao động bình thường nếu doanh nghiệp vẫn duy trì hoạt động.

Trước dự đoán 6 tháng cuối năm sẽ còn có nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn, Chính phủ đã quyết định nguyên tắc về mức vay, thời gian vay không thay đổi nhưng kéo dài thời gian cho vay vốn trả lương ngừng việc. Doanh nghiệp được quyền cho vay để trả lương ngừng việc trong thời gian tối đa là 3 tháng và thời gian ngừng việc diễn ra trong khoảng thời gian 1-1-2020 đến 31-12-2020, thay vì quy định là chỉ trong tháng 4, 5, 6 như trước đây. Các quy định về việc chứng minh tài chính cho doanh nghiệp cũng được nới lỏng. Trước đây, doanh nghiệp phải gặp khó khăn về tài chính thì mới được vay, nhưng bây giờ điều kiện chỉ cần có lao động ngừng việc là được vay.

Ngoài ra, nhiều trung tâm việc làm cũng đang triển khai các hoạt động kết nối doanh nghiệp để giới thiệu việc làm cho người lao động sau thời gian dài bị ảnh hưởng bởi dịch COVID-19. Như Trung tâm dịch vụ việc làm Hà Nội đã chủ động thu thập, cung cấp thông tin về thị trường lao động và kết nối việc làm trực tuyến để tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp đăng ký tuyển dụng, người lao động đăng ký tìm việc trên hệ thống sàn giao dịch việc làm Hà Nội...