Theo đồng chí Vòng A Lương, Chủ tịch UBND xã Quảng Sơn, nguyên nhân năng suất mì giảm là do thời tiết nắng nóng, nhất là suốt tháng 8-2012, thời điểm mì bắt đầu ra củ nhưng không có mưa. Vụ này địa phương xuống giống 1.150 ha, nhưng chỉ có khoảng 50% diện tích ở khu vực Suối Mây năng suất đạt 20 tấn/ha, số còn lại là đất xa nguồn nước, canh tác lâu ngày bị bạc màu, năng suất đạt chừng 16 - 17 tấn/ha. Năng suất mì ở các xã Lương Sơn, Hòa Sơn… cũng không khá hơn.
Giống mì Cút Xanh đưa vào sản xuất đạt năng suất 30 tấn/ha.
Tuy nhiên, bù lại giá mì năm nay biến động theo chiều hướng tăng dần có lợi cho nông dân. Đầu vụ thu hoạch (tháng 12-2012), Nhà máy Chế biến Tinh bột mì Ninh Sơn mua với giá 1,6 triệu đồng/tấn, cao hơn vụ trước 600.000 đồng. Đến giữa vụ, nông dân thu hoạch đồng loạt nên giá bị chững lại, có khi tụt xuống còn 1,3 triệu đồng/tấn, nhưng dần về cuối vụ thương lái ngoài tỉnh đến mua với khối lượng lớn nên giá tăng nhanh, lên đến gần 1,9 triệu đồng/tấn.
Nông dân trồng mì ở Ninh Sơn khá nhạy cảm trước những biến động của thị trường. Nhiều hộ nhổ mì xong chưa vội bán mà cắt lát phơi khô chờ được giá mới đưa đi tiêu thụ. Với cách làm “thu tận gốc, bán tận ngọn” vụ mì này không ít hộ ở địa phương có thu nhập hàng trăm triệu đồng. Đơn cử như hộ anh Hoàng Văn Kính, ở thôn Triệu Phong 1, xã Quảng Sơn, làm 27 ha mì, thu nhập hơn 360 triệu đồng, bình quân 1 ha lãi 14 triệu đồng. Anh Kính cho hay: Vụ này, nhà máy không ký hợp đồng với nông dân, nên hộ trồng tự quyết định sản phẩm làm ra. Bà con đang gặp thuận lợi, vì thị trường tiêu thụ mì khô được mở rộng”.
Đáng kể là, những hộ trồng mì giống mới KM228, KM140 và Cút Xanh năng suất đạt rất cao, từ 30 đến 35 tấn/ha. Thương lái thích mua mì giống mới vì củ to đều, nhiều bột (chữ bột 30). Vụ mì này huyện Ninh Sơn sản xuất khoảng 800 ha giống mới, riêng xã Quảng Sơn 250 ha. Do năng suất đạt cao nên xu thế chung của bà con ở vụ tới là chuyển qua làm giống mới, làm cây giống vượt lên 25.000 đồng/bó (khoảng 50 cây). Tuy nhiên, đây là giống mì chỉ thích hợp với đất có độ ẩm cao, trong khi tỷ lệ diện tích đất sản xuất mì có nước tưới ở địa phương mới đạt khoảng 20%, nên nếu sản xuất đại trà độ rủi ro sẽ rất cao. “Chúng tôi đã khuyến cáo bà con chưa vội sản xuất mì giống mới ở những khu vực đất xấu. Địa phương đang phối hợp với cơ quan chức năng khảo sát thực địa, khoanh vùng đất phù hợp với giống mì mới để khuyến cáo bà con chuyển đổi sản xuất vào vụ tới” - Đồng chí Vòng A Lương, nói.
Tuấn Anh