Theo báo cáo, đến nay, trên toàn tỉnh có 45/75 HTX tổ chức củng cố, chuyển đổi theo Luật HTX năm 2012; trong đó có 21 HTX dịch vụ nông nghiệp, 2 HTX tiểu thủ công nghiệp, 3 HTX giao thông vận tải, 3 Quỹ Tín dụng nhân dân và 16 HTX dịch vụ tổng hợp. Sau khi chuyển đổi, các HTX kiểu mới đã tính toán lại phương án sản xuất, kinh doanh, mở rộng phạm vi ngành nghề hoạt động, xác định lại hình thức góp vốn, hỗ trợ hiệu quả cho các thành viên.
Vụ đông xuân 2015-2016, các HTX kiểu mới làm tốt vai trò trung gian ký kết hợp đồng
với doanh nghiệp bao tiêu đậu xanh cho nông dân ở những vùng chuyển đổi.
Điểm nổi bật trong hoạt động của các HTX kiểu mới là sắp xếp, tổ chức lại hình thức sản xuất, kinh doanh, tiêu thụ sản phẩm thông qua hợp đồng, mang lại hiệu quả tích cực. Tiêu biểu là HTX Dịch vụ Nông nghiệp Hữu Đức (xã Phước Hữu, Ninh Phước) liên kết với Công ty Jimmy Food sản xuất lúa sạch, nâng cao thu nhập cho thành viên. Các HTX nông nghiệp khác như: Phước Thiện, Phước An, Bảo Vinh… cũng đã mở rộng liên kết sản xuất bắp giống với Công ty Cổ phần Giống cây trồng Nha Hố, Công ty Đông Nam, hình thành nên vùng chuyên canh cây trồng theo chuỗi giá trị. Đồng chí Đỗ Văn Minh, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh, nhìn nhận: Việc chuyển đổi có hiệu quả đã nâng cao được vị thế kinh tế tập thể lên tầm cao mới, nhiều HTX góp phần cùng địa phương thực hiện tốt chính sách an sinh xã hội; các chủ trương, chính sách về phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn và xây dựng nông thôn mới. Trong vụ đông-xuân 2015-2106, các HTX nông nghiệp làm tốt vai trò trung gian ký kết hợp đồng với doanh nghiệp bao tiêu sản phẩm cây trồng cạn, tạo được niềm tin cho nông dân an tâm thực hiện chủ trương chuyển đổi cơ cấu cây trồng thích ứng với biến đổi khí hậu.
Tuy nhiên, theo đánh giá của Liên minh HTX tỉnh, công tác chuyển đổi chậm, còn bộc lộ một số bất cập. Vướng mắc lớn nhất là năng lực điều hành bộ máy quản lý HTX còn thấp; nhiều HTX lúng túng trong xây dựng kế hoạch sản xuất, kinh doanh đạt hiệu quả… là những tồn tại kéo lùi thời gian chuyển đổi. Trong khi đó, nông dân hiện nay rất nhanh nhạy trong việc tiếp cận thông tin thị trường, với kiểu hoạt động “bình chân như vại” của một số HTX nông nghiệp hiện nay không đáp ứng yêu cầu kịp thời về cung cấp các dịch vụ chất lượng cao, giá cả cạnh tranh, nên bà con quay lưng với HTX. Thực tế, các HTX nông nghiệp “ì ạch” chuyển đổi hoạt động rất cầm chừng, chỉ mới đảm bảo được khâu bảo vệ thực vật, thủy lợi, phân bón. Lĩnh vực quan trọng nhất mà thành viên quan tâm là tham gia vào chuỗi liên kết, tiêu thụ sản phẩm, kết nối nông dân với doanh nghiệp thì HTX vẫn chưa làm được. Đã gọi là kinh tế tập thể, các thành viên phải có trách nhiệm góp vốn, tham gia xây dựng kế hoạch sản xuất, kinh doanh, nhưng khi đề cập đến vấn đề này, không mấy ai “mặn mà” hưởng ứng. Một nguyên nhân nữa khiến việc chuyển đổi chậm là công tác tuyên truyền, phổ biến Luật HTX năm 2012 chưa sâu rộng, dẫn đến nhiều thành viên không hiểu đúng về bản chất của HTX kiểu mới.
Để đạt được mục tiêu hoàn thành công tác củng cố, chuyển đổi hình thức hoạt động của các HTX theo Luật HTX năm 2012 trước ngày 1-7, Liên minh HTX tỉnh đã tham mưu UBND tỉnh sớm ban hành chính sách hỗ trợ HTX trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2016-2020, trọng tâm là đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực; tham gia hội chợ xúc tiến thương mại; đẩy mạnh ứng dụng khoa học-công nghệ; tổ chức liên kết trong sản xuất, chế biến, tiêu thụ sản phẩm. Tranh thủ nguồn lực từ Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, Dự án Hỗ trợ Tam nông… để ưu tiên đầu tư kết cấu hạ tầng phục vụ sản xuất, thành lập Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX, tạo điều kiện cho HTX tiếp cận nguồn vốn ưu đãi mở rộng sản xuất, kinh doanh. Đồng chí Đỗ Văn Minh cho biết thêm: Chương trình hỗ trợ trong giai đoạn này cần đi vào trọng tậm, trọng điểm, tránh dàn trải. Đối với những HTX hoạt động kém hiệu quả, cương quyết giải thể để tập trung hỗ trợ các HTX có triển vọng, có như vậy mới vực dậy được kinh tế tập thể. Hiện nay, Liên minh HTX tỉnh đã triển khai kế hoạch rà soát năng lực hoạt động của tất cả các HTX trên toàn tỉnh, qua đó sẽ tiến hành giải thể 13 HTX hoạt động không hiệu quả.
Chuyển đổi sang mô hình HTX kiểu mới là tất yếu trong bối cảnh hiện nay. Quá trình thực hiện công tác chuyển đổi trong thời gian qua tuy gặp những khó khăn, vướng mắc, nhưng đã có sự chuyển biến tích cực. Yếu tố không kém phần quan trọng để làm nên thành công, đó là có sự đoàn kết của các thành viên, sự năng động của Hội đồng quản trị nắm bắt được tình hình thực tế của địa phương để chủ động đề xuất những phương án sản xuất, kinh doanh phù hợp, đem lại lợi nhuận cao cho thành viên.
Anh Tùng