Theo bà Lý Thị Hương, 85 tuổi và người làm bún Song Thằn gia truyền lâu nhất hiện nay ở An Thái, thì nghề làm bún này được truyền từ ông tổ nghề là Hồ Văn Mơi, sau đó qua mẹ của bà Hương là bà Hồ Thị Vịnh. Bà Vịnh có hai đời chồng (chồng trước là người Việt bị mất) chồng sau là ông Lý Phát (người Hoa). Ông Lý Phát muốn bà Vịnh đem nghề bún Song Thằn về Trung Quốc nhưng bà đã không đi mà ở lại giữ nghề, ông Phát dẫn người con gái đầu về Trung Quốc.
Cháu nội bà Hương, anh Võ Thanh Sơn đang phơi bún Song Thằn trên bãi cát sông Côn
Hiện nay ở An Thái bún Song Thằn thì có 4 lò, đó là Hưng Đắt, Hương Huệ và Phúc Lộc (đều là con của bà Lý Thị Hương) và lò bún Phước Hải Sanh. Trung bình một ngày một cơ sở sản xuất được khoảng 50kg bún Song Thằn. Giá bán hiện tại cơ sở là 170.000/kg. Bún Song Thằn không chỉ công phu ở khâu làm, mà đến cả lúc mang phơi.
Bún Song Thằn phải được phơi trên bãi cát dọc sông Côn dưới nắng nóng và gió nhẹ. Thời tiết lý tưởng nhất để làm bún Song Thằn là từ tháng 3 đến tháng 6. Dường như chỉ có nắng gió sông Côn mới làm cho bún Song Thằn được thăng hoa như thế từ đậu xanh qua bao nhiêu giai đoạn để có được những miếng bún Song Thằn trắng, sáng và thơm ngon.
Bà Hương theo giúp mẹ từ lúc 13 tuổi, đến năm 30 tuổi bà được mẹ truyền nghề. Một điều thú vị là nhiều năm trước, bà Hương đã đặt từ Sài Gòn làm một bản khắc gỗ để in nhãn hiệu bún Song Thần, trong đó bà tự nghĩ ý tưởng vẽ hình 5 chú bé đang ăn tô bột đậu xanh, cậu nào cũng mạnh khỏe, hồng hào. Bà giải thích thêm rằng bún Song Thần làm từ bột đậu xanh cũng ngon và bổ như thế.
Tuy đã 85 tuổi nhưng bà Hương vẫn còn khỏe mạnh, bà đang đảo bột bún Song Thần
Bà Hương thích gọi tên loại bún này là Song Thần. Nhưng theo ông Hưng con bà Hương thì muốn lấy lại tên có từ thời ông Hồ Văn Mơi nên đăng ký nhãn mác trên bao bì là bún Song Thần. Tuy nhiên hình ảnh năm cậu bé đang ăn bột đậu xanh vẫn còn trên bao bì hiện nay. Bà Hương rất an tâm với nghề này vì có 2 người cháu nội rất thạo nghề là anh Võ Minh Thành và anh Võ Thành Sơn.
An Thái không những là một làng võ nổi tiếng của quê hương Bình Định gắn với ba anh em nhà Tây Sơn, những ngôi chùa cổ có từ thời lập làng, như chùa Bà với lễ hội Đỗ tranh tài võ thuật của những võ sĩ trong vùng hấp dẫn một thời của vùng đất võ mà còn những sản phẩm như bún Song Thần. Mong sao có một sự kết hợp thành một sản phẩm du lịch hấp dẫn để đưa những sản phẩm của quê hương An Thái Bình Định đến với mọi người, vừa nâng cao đời sống cho bà con vừa góp phần lưu giữ những giá trị truyền thống.
Nguồn Báo Lao Động