Chúng tôi thật sự ấn tượng với phong cách biểu diễn kèn Saranai của nghệ nhân Đàng Năng Thạch tại các chương trình văn nghệ của làng Bàu Trúc. Tiếng kèn rộn ràng hòa quyện với tiếng trống Ghinăng, tiếng trống Baranưng tạo nên không khí rộn ràng âm vang ngày hội. Kèn Saranai và trống ghi năng, trống Baranưng là bộ ba đồng hành trong các nghi lễ truyền thống và các chương trình văn nghệ phục vụ đời sống tinh thần của người dân địa phương.
Kèn Saranai được làm bằng sừng trâu hoặc lõi của các loài gỗ quý có tiếng ấm vang, sử dụng lâu bền. Kèn có chiều dài khoảng 37cm bao gồm ba phần là loa kèn 10cm, thân kèn dài 20cm đục 7 lỗ khoảng cách 2cm tạo âm thanh, chuôi kèn dài 7cm làm bằng bạc hoặc đồng gắn ngòi thổi bằng lá buông. Nghệ nhân lấy hơi từ mũi đưa vào miệng giữ lại rồi đẩy ra ngòi thổi tạo âm thanh trầm bỗng cho chiếc kèn Saranai làm hút hồn người nghe. Lấy hơi và giữ hơi là cung đoạn khó nhất của người học kèn Saranai phải nỗ lực rèn luyện nhiều năm mới có tiếng kèn điêu luyện được công chúng yêu mến. Nghệ nhân Đàng Năng Thạch đang sở hữu 3 chiếc kèn Saranai được anh xem là những “bảo vật” do cố nghệ nhân ưu tú Thiên Sanh Thềm và nghệ nhân Đàng Tà truyền lại. Tháng 9/2018, Đàng Năng Thạch cùng các nghệ nhân làng Bàu Trúc tham gia biểu diễn chương trình dân ca dân vũ và hòa tấu nhạc cụ Chăm tại Hà Nội được công chúng Thủ đô thích thú đón nhận.
Nghệ nhân Đàng Năng Thạch sinh trưởng trong gia đình giàu truyền thống âm nhạc dân gian Chăm tại làng Bàu Trúc. Với lòng đam mê nhạc cụ truyền thống dân tộc mình, năm 23 tuổi, anh đã thành thạo 72 bài bản trống Ghinăng, chính thức trở thành nhạc công phục vụ nghi lễ truyền thống của đồng bào Chăm địa phương. Nhìn thấy ông Đàng Tà là nghệ nhân thổi kèn Saranai ở Bàu Trúc tuổi cao sức yếu, anh xin theo học thổi kèn với ước mong gìn giữ nhạc cụ truyền thống của làng. Được nghệ nhân Đàng Tà tận tâm truyền dạy cách lấy hơi, cách luyến láy tạo nên âm thanh của tiếng kèn hòa nhịp với trống Ghinăng, trống Baranưng. Hiện nay, anh là nghệ nhân duy nhất của làng Bàu Trúc biểu diễn thành thục và truyền dạy các loại nhạc cụ truyền thống của đồng bào Chăm: Saranai, Ghinăng, Baranưng, Kanhi.
“Tôi nỗ lực truyền dạy kỹ năng biểu diễn trống Ghinăng, kèn Saranai, đàn Kanhi cho các học trò. Đến nay, các học trò của tôi có thể đảm nhận vai trò nhạc công trong nghi lễ truyền thống và chương trình văn nghệ mừng đón Lễ hội Katê sắp tới. Tôi vừa biểu diễn vừa truyền dạy nhạc cụ và học chế tác trống Ghinăng, kèn Saranai với ước mong tích cực góp phần gìn giữ di sản âm nhạc truyền thống của dân tộc mình”, nghệ nhân Đàng Năng Thạch chia sẻ niềm vui.
Sơn Ngọc