Bài 1: Thận trọng trước các hiện tượng tôn giáo mới

Thời điểm năm 2016-2018, sự xuất hiện nở rộ của cái gọi là “Hội thánh Đức Chúa trời” (hay “Hội thánh Đức Chúa trời mẹ”) tại nhiều địa phương, tuyên truyền, cổ xúy cho việc bỏ gia đình, nhà cửa, đập bỏ bàn thờ tổ tiên, khước từ cha mẹ, tuyệt đối tin nghe theo sự chỉ bảo của “Đức Chúa trời” đã gây bức xúc trong dư luận. Cơ quan chức năng khẳng định hoạt động của các nhóm tự xưng “Hội thánh Đức Chúa trời” tại nhiều địa phương là hoạt động vi phạm luật pháp về tín ngưỡng, tôn giáo, vi phạm Nghị định số 162/2017/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Tín ngưỡng, tôn giáo năm 2016.

Đáng lo ngại là theo số liệu thống kê chưa đầy đủ, các “tín đồ” đi theo “Hội thánh Đức Chúa trời” lên đến hàng nghìn người, hoạt động rộng khắp ở hơn 20 tỉnh, thành phố. Không được cấp phép hoạt động, một số cơ sở truyền giáo trái phép thuộc hội nhóm này bị buộc phải đóng cửa, những sai phạm bị xử phạt nghiêm theo quy định của pháp luật, đồng thời trên các phương tiện truyền thông cũng đăng tải nhiều bài viết nhằm cảnh báo người dân tỉnh táo, cảnh giác trước sự lôi kéo, dụ dỗ của tổ chức này. Tuy nhiên đến nay, “Hội thánh Đức Chúa trời” vẫn lén lút hoạt động tại một số địa phương.

Cụ thể như thời điểm tháng 9-2021, dịch COVID-19 diễn biến phức tạp trên khắp cả nước, các hoạt động tụ tập đông người phải hạn chế, một số tỉnh, thành phố phải thực hiện giãn cách xã hội để phòng ngừa dịch bệnh, song tại Thừa Thiên Huế, ngày 10-9, lực lượng công an đã phát hiện một nhóm người lạ mặt từ nơi khác đến, chiêu mộ quy tụ được khá đông “tín đồ” trên địa bàn để tham gia sinh hoạt trong “Hội thánh Đức Chúa trời mẹ”.

Vẫn kiên trì với “giáo lý” của riêng mình, đi ngược thuần phong mỹ tục, đạo đức xã hội, nhóm người truyền giáo lạ mặt còn yêu cầu thành viên tham gia có trách nhiệm đi truyền đạo, chiêu mộ thêm người mới, tích cực đóng góp nhiều tiền bạc để “Hội thánh” ngày càng phát triển. Theo lời khẳng định của chúng thì chỉ có như vậy thì cuộc sống của mỗi cá nhân mới được giải thoát khỏi đau khổ, nghèo đói! Nếu tỉnh táo nhận diện có thể thấy sự vô lý trong luận điệu “truyền giáo” mang dáng dấp của “kinh doanh đa cấp”.

Hay như mới đây, tháng 4-2022, tại huyện Long Mỹ, tỉnh Hậu Giang, cơ quan chức năng phát hiện một số đối tượng có hành vi tuyên truyền, vận động người dân địa phương tham gia vào cái gọi là “Hội thánh Đức Chúa trời tư gia”. Thay vì phải lặn lội đến từng khu dân cư, các đối tượng lợi dụng sự tiện ích của mạng xã hội để truyền đạo trực tuyến. Phòng học “giáo lý” được mở trên Zoom, mỗi buổi sinh hoạt tập hợp chừng 30-40 thành viên tham gia; duy trì bốn buổi/tuần vào các buổi trưa, khoảng thời gian nhiều người thường rảnh rỗi. Ngay khi mới tham gia, các “tín đồ” lập tức phải đóng góp lệ phí để sinh hoạt, đồng thời được hướng dẫn ai có bệnh tật cần điều trị thì sẽ được “trị liệu riêng”, “bảo đảm khỏi mọi loại bệnh”, tất nhiên là có những điều kiện và chi phí kèm theo.

Có thể thấy, dù không có tư cách pháp nhân song những người điều hành hoạt động của “Hội thánh Đức Chúa trời tư gia” vừa truyền giáo trái phép, vừa chữa bệnh bất hợp pháp để thu lời bất chính. Hậu quả tuy chưa được thống kê, song từ đây cho thấy không ít người dân vì cả tin, mê muội, đang dại dột giao phó tính mạng mình cho những đối tượng không đáng tin cậy, để bản thân rơi vào cảnh tiền mất, tật mang, gia đình tan nát.

Đó chỉ là một vài thí dụ nhỏ nhưng đã phần nào cho thấy mức độ phức tạp và nguy hiểm của các hoạt động tôn giáo không chính thống đang âm thầm phát triển trong cộng đồng, gây ra những hậu quả khó lường. Hiện tượng tôn giáo mới cũng đang là một trong những vấn đề có tính thời sự của tôn giáo thế giới trong thế kỷ 21. Ước tính trong vòng 20 năm qua, trên thế giới có khoảng 20.000 hiện tượng tôn giáo mới với hơn 130 triệu tín đồ (trung bình mỗi ngày xuất hiện 2-3 tôn giáo mới).

Đáng lo ngại là sự xuất hiện của hiện tượng tôn giáo mới với sự nở rộ của các tà đạo với nhiều biểu hiện mờ ám, tiêu cực đang có chiều hướng gia tăng. Theo số liệu thống kê sơ bộ của Ban Tôn giáo Chính phủ, tính đến tháng 4-2021, Việt Nam có 85 đạo lạ, tập trung chủ yếu ở khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa, đặc biệt các tỉnh thuộc địa bàn Tây Bắc, Tây Nguyên, Tây Nam Bộ.

Để hòng lôi kéo người dân tin và đi theo mình, có người tự xưng là “Chúa giáng thế”, đưa ra những câu chuyện hoang đường, dụ dỗ người dân chỉ cần đi theo mình, ngày ngày nhất tâm cầu nguyện thì: “không làm cũng có ăn, không học cũng biết chữ, người già sẽ lột xác, ốm đau sẽ tự khỏi”. Có người thì dựng lên câu chuyện về “Đức Mẹ hiển linh” truyền cho mình sứ mệnh cao cả, đứng lên tập hợp mọi người tham gia với lý do: “Ai theo Đức Mẹ thì mọi nợ nần về vật chất và tinh thần đều được xóa, kể cả nợ ngân hàng; ốm đau không cần chữa cũng khỏi bệnh; người đã theo thì không được bỏ, nếu bỏ đạo gia đình sẽ ly tán”.

Những diễn biến phức tạp liên quan các hiện tượng tôn giáo mới thời gian qua đã và đang tiếp tục gây ra nhiều hệ lụy tiêu cực đến đời sống xã hội. Đó là tuyên truyền mê tín dị đoan (uống “nước thánh” là mọi bệnh sẽ tiêu trừ; hủy hoại cơ thể để được siêu thoát; quan hệ tình dục tập thể với giáo chủ để nhanh đắc đạo...); lợi dụng sự nhẹ dạ, thiếu hiểu biết của một số người dân để trục lợi, gây mất an ninh trật tự (tụ tập đông người để truyền đạo bất hợp pháp, kêu gọi người dân bỏ gia đình người thân để đi theo tà đạo, vận động người dân “càng đưa nhiều tiền và đọc kinh sám hối nhiều thì sẽ sớm được xóa tội, hưởng sung sướng”...). Lợi dụng hoạt động tôn giáo để lôi kéo người dân vi phạm chính sách, pháp luật của Nhà nước, chống phá chính quyền (tổ chức đám cưới không đăng ký kết hôn, không chấp hành lệnh khám tuyển nghĩa vụ quân sự, lợi dụng các vụ việc nổi cộm gây bức xúc trong dư luận để kêu gọi người dân biểu tình,...).

Nguy hiểm hơn, một số tà đạo với sự tiếp tay của các thế lực thù địch, phản động đã lợi dụng quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo lôi kéo người dân tham gia những hoạt động trái pháp luật, gây rối hòng chia rẽ, phá hoại khối đại đoàn kết toàn dân tộc, gây mất ổn định chính trị. Tiêu biểu có thể kể đến sự kiện xảy ra vào năm 1999 tại Tây Nguyên, một số đối tượng chống cộng, phản động lưu vong ở hải ngoại đã cấu kết với các “chân rết” ở trong nước, dùng chiêu bài tôn giáo để kêu gọi, mua chuộc người dân tham gia vào cái gọi là “Tin lành Đê ga” nhưng thực chất là kích động tư tưởng ly khai dân tộc, thành lập nên “Nhà nước Đê ga” hòng đối trọng với chính quyền hiện hành, và âm mưu một cuộc lật đổ chế độ.

Hay như năm 2006, tà đạo Hà Mòn xuất hiện tại Đắk Lắk, kêu gọi người dân bỏ rẫy, bỏ vườn, không cho con cái học hành, kích động tư tưởng ly khai, tự xưng là “Công giáo Đê ga”. Theo báo cáo từ cơ quan chức năng, tổ chức này nhận sự chỉ đạo trực tiếp từ các đối tượng phản động sống lưu vong ở nước ngoài để âm mưu thành lập nhà nước riêng đặt trụ sở tại thành phố Pleiku.

Chính từ những biểu hiện thiếu lành mạnh, gây nguy hại, bất ổn cho xã hội, các tà đạo không được Nhà nước Việt Nam công nhận và cấp phép hoạt động. Song bằng nhiều con đường, thủ đoạn khác nhau, các tà đạo này vẫn hình thành nên mạng lưới chân rết tỏa đi khắp các tỉnh, thành phố, đặc biệt là khu vực miền núi, vùng sâu vùng xa, tiếp cận người dân để dụ dỗ, chiêu mộ tín đồ, tuyên truyền tín ngưỡng bất hợp pháp, thậm chí tổ chức những hoạt động mang màu sắc chính trị cực đoan, chống phá chính quyền.

Đáng chú ý, thời gian gần đây, để tránh bị cơ quan chức năng phát hiện, xử lý, các hiện tượng sinh hoạt tôn giáo trái phép trên mạng xã hội có chiều hướng nở rộ, với những biểu hiện như: phát tán tài liệu, livestream tuyên truyền “giáo lý”, lập các nhóm kín để vận động người dân tham gia,... Bên cạnh những người dân vùng sâu vùng xa, trình độ văn hóa hạn chế, thiếu thông tin, nhẹ dạ bị dẫn dắt, dụ dỗ trở thành tín đồ của tà đạo còn có sự xuất hiện của không ít người trẻ ham thích được trải nghiệm những điều mới mẻ, và cả những người có trình độ, uy tín trong xã hội. Đây là biểu hiện rất cần quan tâm. Rõ ràng, chiêu thức dụ dỗ của các tà đạo ngày càng tinh vi, khiến đối tượng bị mắc bẫy có thể là bất cứ ai.

Đáng chú ý, chúng thường lợi dụng người có hoàn cảnh khó khăn, hoặc đang có nhiều ẩn ức, bức xúc trong đời sống để lôi kéo tham gia vào các hoạt động mang màu sắc tâm linh như một cách để tự giải thoát khỏi những bế tắc. Mặt khác, dù mang danh nghĩa hoạt động tôn giáo, các đối tượng chống phá, cực đoan, bất mãn, cơ hội chính trị thường xuyên lợi dụng, khoét sâu các vấn đề tiêu cực nổi cộm trong xã hội, các chính sách đối với tôn giáo để kích động chức sắc, tín đồ lên tiếng, xuống đường biểu tình, gây mất ổn định an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội.

Những diễn biến phức tạp liên quan lĩnh vực tôn giáo thời gian qua đang gióng lên hồi chuông cảnh báo trong cộng đồng, đòi hỏi mỗi cá nhân cần hết sức tỉnh táo, thận trọng, đề cao cảnh giác trước các hoạt động phi pháp núp bóng tôn giáo, không để bị lôi kéo tham gia các tà đạo. Bởi rất có thể mình sẽ vô tình trở thành người tiếp tay cho các hành vi vi phạm pháp luật khoác áo tôn giáo gây hại cho xã hội, để rồi chính bản thân và gia đình bị liên lụy.

Theo Báo Nhân Dân