(NTO) Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật hình sự năm 2015 được ban hành với mục tiêu khắc phục những điểm sai sót đã phát hiện sau khi Bộ luật hình sự năm 2015 (viết tắt là BLHS 2015) được thông qua, nhằm bảo đảm tính đồng bộ nhất quán của BLHS, góp phần bảo đảm việc áp dụng Bộ luật được thống nhất trong thực tiễn; đồng thời, bổ sung một số nội dung mới phát sinh trong thực tiễn nhằm đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm trong tình hình mới. Luật sửa đổi, bổ sung BLHS 2015 có những điểm mới sau đây:
Một là, đã sửa đổi, bổ sung một số điều, khoản tại Phần quy định chung để bảo đảm sự nhất quán trong chính sách xử lý; tính bao quát, toàn diện và phù hợp hơn với thực tiễn.
a) Đối với quy định liên quan đến người chưa thành niên phạm tội:
- Sửa đổi, bổ sung Khoản 2 Điều 12 theo hướng: Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng do cố ý hoặc tội phạm đặc biết nghiêm trọng nhưng giới hạn trong 28 tội danh được quy định cụ thể tại các Điều: Điều 123 (tội Giết người), Điều 134 (tội Cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác), Điều 141 (tội Hiếp dâm), Điều 142 (tội Hiếp dâm người dưới 16 tuổi), Điều 143 (tội Cưỡng dâm), Điều 144 (tội Cưỡng dâm người từ đủ 13 đến dưới 16 tuổi), Điều 150 (tội Mua bán người), Điều 151 (tội Mua bán người dưới 16 tuổi), Điều 168 (tội Cướp tài sản), Điều 169 (tội Bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản), Điều 170 (tội Cưỡng đoạt tài sản), Điều 171 (tội Cướp giật tài sản), Điều 173 (tội Trộm cắp tài sản), Điều 178 (tội Hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản), Điều 248 (tội Sản xuất trái phép chất ma túy), Điều 249 (tội Tàng trữ trái phép chất ma túy), Điều 250 (tội Vận chuyển trái phép chất ma túy), Điều 252 (tội Chiếm đoạt chất ma túy), Điều 265 (tội Tổ chức đua xe trái phép), Điều 266 (tội Đua xe trái phép), Điều 285 (tội Sản xuất, mua bán, trao đổi hoặc tặng cho công cụ, thiết bị phần mềm để sử dụng vào mục đích trái pháp luật), Điều 286 (tội Phát tán chương trình tin học gây hại cho hoạt động của mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử), Điều 287(tội Cản trở hoặc gây rối loạn hoạt động của mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử), Điều 289 (tội Xâm phạm trái phép vào mạng máy tính, viễn thông hoặc phương tiện điện tử của người khác), Điều 290 (tội Sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông phương tiện điện tử thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản), Điều 299 (tội Khủng bố), Điều 303 (tội Phá hủy công trình, cơ sở, phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia) và Điều 304 (tội Chế tạo, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt vũ khí quân dụng, phương tiện kỹ thuật quân sự).
Trong trường hợp người đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi có hành vi chuẩn bị phạm tội đối với một số tội về Giết người, Cướp tài sản, Cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác, Bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản thì cũng phải chịu trách nhiệm hình sự.
- Sửa đổi, bổ sung Khoản 3 Điều 14 theo hướng: Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự về hành vi chuẩn bị phạm tội đối với hai tội danh là Tội giết người và Tội cướp tài sản (Điều 123 và Điều 168).
b) Đối với Quy định liên quan đến pháp nhân phạm tội: Bổ sung nội dung quy định về phân loại tội phạm, tổng hợp hình phạt đối với pháp nhân phạm tội (tại các Điều 9 và Điều 86 của BLHS); bổ sung nội dung quy định tại Điều 76 theo hướng mở rộng phạm vi trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại bao gồm cả hai tội danh về Tội tài trợ khủng bố và Tội sửa tiền (Điều 300 và Điều 324).
Hai là, sửa đổi, bổ sung một số điều khoản tại Phần các tội phạm.
a) Sửa đổi, bổ sung yếu tố cấu thành của một số tội phạm để phù hợp với thực tiễn, đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm. Nội dung cụ thể:
- Bổ sung hành vi “cướp phá tài sản” vào cấu thành tội bạo loạn (Điều 112 của BLHS) để bao quát hành vi phạm tội hoạt động phỉ.
- Quy định riêng về đối tượng hàng cấm là thuốc lá điếu nhập lậu hoặc pháo nổ tại các Điều 190 và Điều 191 của BLHS.
- Bổ sung chất XLR-11 (được tẩm ướp trong cỏ Mỹ) và lá KHAT (có chất ma túy CATHINONE) vào cấu thành các tội về ma túy; bổ sung quy định mang tính khái quát là “Bộ phận của cây khác có chứa chất ma túy do Chính phủ quy định”.
- Sửa đổi, bổ sung nội dung quy định về cấu thành giảm nhẹ của một số tội phạm theo hướng giới hạn phạm vi xử lý hình sự đối với trường hợp phạm tội có khả năng thực tế dẫn đến hậu quả.
b) Bãi bỏ Điều 292 về tội danh cung cấp dịch vụ trái pháp trên máy tính, mạng viễn thông; đồng thời bổ sung một tội danh mới là tội vi phạm quy định về kinh doanh theo phương thức đa cấp (Điều 217a) nhằm xử lý nghiêm các vi phạm trong lĩnh vực kinh doanh theo phương thức đa cấp đang diễn biến hết sức phức tạp trong thời gian qua, gây thiệt hại cho nhiều người, gây bức xúc trong xã hội, ảnh hưởng nghiêm trọng đến trật tự an toàn xã hội.
c) Sửa đổi, bổ sung mức định lượng trong các khung của một số điều luật nhằm bảo đảm sự nối tiếp giữa các mức định lượng trong các khung, tránh chồng chéo, trùng lặp, gây khó khăn cho việc xử lý tội phạm. Nội dung cụ thể như sau:
- Điều chỉnh mức định lượng tại các khoản của một số điều luật liên quan đến mức định lượng về tỷ lệ thương tích, tổn hại cho sức khỏe và các mức định lượng khác thuộc cấu thành một số tội phạm về kinh tế, môi trường, ma túy, xâm phạm an toàn công cộng, trật tự công cộng và một số tội khác. Đặc biệt, Luật đã điều chỉnh mức định lượng về khối lượng, thể tích các chất ma túy tại các khoản của các điều luật để tránh trùng lặp và phù hợp với thực tiễn điều tra, truy tố, xét xử, đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm về ma túy.
- Sửa đổi các tình tiết định lượng về số lượng vũ khí quân dụng, phương tiện kỹ thuật quân sự hoặc vật liệu nổ quy định tại các Điều 304 và Điều 305 của BLHS theo hướng không liệt kê cụ thể từng loại vũ khí quân dụng, phương tiện kỹ thuật quân sự và vật liệu nổ, theo đó sử dụng tình tiết định tính như “số lượng lớn”, “số lượng rất lớn” hoặc “số lượng đặc biệt lớn” nhằm bảo đảm bao quát hết các trường hợp phạm tội và linh hoạt trong xử lý tội phạm.
Ba là, Luật còn sửa đổi, bổ sung về kỹ thuật trong một số điều luật của BLHS để bảo đảm tính chính xác, rõ ràng và áp dụng thống nhất trong thực tiễn.
Xuân Hào