Theo Quyết định số 69/2016/QĐ-UBND ngày 29-9-2016 của UBND tỉnh về ban hành quy định mức thu, vùng thu, quản lý học phí đối với cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân và chính sách miễn, giảm học phí, hỗ trợ chi phí học tập từ năm học 2016-2017 đến năm học 2020-2021 trên địa bàn tỉnh, năm học 2017-2018, học sinh (HS) TH không phải đóng học phí; HS các cấp mầm non, THCS, THPT, GDTX ở các vùng trong tỉnh (trừ đối tượng được miễn) đều phải nộp học phí cho các cơ sở giáo dục và đào tạo (GD&ĐT) theo mức quy định đối với từng vùng và từng đối tượng. Ngoài học phí, các khoản thu bắt buộc trong nhà trường còn bao gồm: Tiền dạy học thêm trong quy định (dạy học 2 buổi/ngày), phí gửi xe…; các khoản thu hộ như: Bảo hiểm y tế, bảo hiểm thân thể; các khoản thu theo thỏa thuận với cha mẹ học sinh (CMHS) như: Quỹ Hội CMHS, các khoản thu phục vụ HS như nước uống, giấy vệ sinh, xà phòng…
Tính đến cuối tháng 9-2017, hầu hết các trường đã tiến hành họp phụ huynh, công bố các khoản thu bắt buộc, các khoản thu hộ; đồng thời bàn bạc, thống nhất với CMHS về các khoản thu thỏa thuận và thu tự nguyện. Trao đổi với chúng tôi, chị Ngọc Trâm, phụ huynh có con theo học tại Trường THPT Nguyễn Trãi (Tp. Phan Rang-Tháp Chàm), cho biết: Tại cuộc họp CMHS đầu năm học mới, giáo viên chủ nhiệm lớp thông báo năm học này, cháu nhà tôi phải nộp tổng số tiền hơn 1,5 triệu đồng. Trong đó, tiền học phí là 675.000 đồng; tiền bảo hiểm thân thể, bảo hiểm y tế 591.000 đồng, còn lại là phí giữ xe đạp (20.000 đồng/tháng) và các khoản đóng góp thỏa thuận khác. Sau khi nghe giáo viên giải thích, tôi thấy mức thu này là hợp lý và không có dấu hiệu lạm thu. Nhà trường tạo điều kiện cho CMHS bằng cách chia nhỏ các khoản thu thành nhiều đợt nên gia đình có hoàn cảnh khó khăn cũng không bị áp lực nhiều. Cùng suy nghĩ như chị Ngọc Trâm, bà Trần Thị Mai (khu phố Ninh Chữ 1, thị trấn Khánh Hải, Ninh Hải) có cháu học lớp 1 Trường TH Ninh Chữ cũng đồng tình với các khoản thu của nhà trường. Bà Mai cho hay: Trong cuộc họp phụ huynh đầu năm học, nhà trường thông báo các khoản thu của HS lớp 1 năm học này là 837.000 đồng, bao gồm cả bảo hiểm y tế và bảo hiểm thân thể. Ở bậc TH, HS được miễn học phí và với mức thu như vậy, tôi thấy hợp lý và cũng không quá áp lực.
Tăng cường công tác quản lý tài chính, chống lạm thu trong trường học, ngày 18-9-2017, Sở GD&ĐT đã ban hành Công văn số 1786/SGDĐT-KHTC về việc thực hiện chống lạm thu và công khai các khoản thu trong các cơ sở GD&ĐT. Theo đó, Sở GD&ĐT yêu cầu phòng GD&ĐT các huyện, thành phố và các đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc chỉ đạo, rà soát, tự kiểm tra việc thực hiện các khoản thu, chi theo quy định của Nhà nước, không để tình trạng lạm thu trái quy định dưới mọi hình thức. Chấn chỉnh tình trạng dạy thêm, học thêm trái quy định; thực hiện tốt chính sách miễn, giảm học phí và hỗ trợ chi phí học tập đối với HS, sinh viên…
Trao đổi với chúng tôi, ông Phạm Hữu Khương, Chánh Thanh tra Sở GD&ĐT, nhận xét: Từ kết quả thanh tra chuyên ngành về quản lý thu, chi đầu năm học 2016-2017 tại các cơ sở giáo dục thuộc các cấp học trên địa bàn tỉnh, chúng tôi thấy rằng, hầu hết các đơn vị giáo dục đều thu các khoản đầu năm theo đúng quy định của Bộ GD&ĐT, cũng như của UBND tỉnh. Tuy vậy, ở một số trường vẫn còn những sai sót trong việc thu các khoản theo thỏa thuận với CMHS. Cụ thể, 19/20 trường được thanh tra chưa xây dựng được kế hoạch chi tiết, cụ thể về mục đích, nội dung, cân đối thu chi của từng hoạt động có liên quan trong thực hiện nhiệm vụ nhà trường cần đến sự ủng hộ, đóng góp nguồn lực từ CMHS; một số khoản thu có phát sinh lợi nhuận (thu nhiều hơn chi); một số trường quy định mức kinh phí ủng hộ bình quân cho CMHS… Để tăng cường công tác quản lý thu, chi đầu năm học mới, bên cạnh việc ban hành các văn bản chỉ đạo điều hành, từ nay đến cuối tháng 10, đoàn thanh tra của Sở GD&ĐT sẽ lập kế hoạch, tiến hành thanh tra trực tiếp tại một số cơ sở giáo dục trên địa bàn tỉnh nhằm chấn chỉnh kịp thời các trường hợp vi phạm nếu có. Phòng, chống lạm thu trong trường học, các bậc phụ huynh cũng cần nâng cao hiểu biết, hiểu rõ về các khoản đóng góp đầu năm học; với những khoản thu tự nguyện, cần bày tỏ ý kiến, thỏa thuận rõ ràng, quyết định thực hiện khi đã đồng thuận…
Phạm Lâm - Ngọc Diệp