Cây nêu của đồng bào Raglai

Trao đổi với nghệ nhân Tạ Yên Lơ, chúng tôi được biết anh đã mất gần một tháng để chế tác hoàn thiện cây nêu của đồng bào Raglai. Sau khi nhận được sự phân công của lãnh đạo xã Phước Hà, anh lên núi cao chọn tìm cây vông đồng có chiều cao khoảng 4 m, đường kính khoảng 20 cm, không bị tì vết. Cây nêu được gọt đẽo vuông vức mỗi cạnh khoảng 15 cm, cao 3,5 m, chia làm 9 tầng. Mỗi tầng được gọt đẽo công phu tượng trưng cho trời sơn màu đỏ và đất sơn màu đen. Đặc biệt, màu sơn được sử dụng từ cây rừng có tên Kadâu Tangung màu đỏ thắm như son và than củi nghiền mịn trộn vôi để trang trí cho cây nêu. Trên đỉnh của cây nêu có chỏm tóc được chẻ nhỏ từ ống là a biểu tượng vị nam thần cai quản xứ sở. Thân cây nêu có bốn nhánh là a biểu tượng bốn cánh tay của vị thần vươn về Đông-Tây-Nam-Bắc hướng dẫn con cháu sản xuất. Xung quanh cây nêu có nhiều vòng tròn được làm bằng dây dang biểu tượng sự kết nối cộng đồng dân tộc…

Tạ Yên Lơ được người cha ruột là nghệ nhân Tạ Yên Ló truyền nghề chế tác cây nêu của đồng bào dân tộc Raglai. Cây nêu là biểu tượng tâm linh trong những dịp cúng ăn đầu lúa mới. Lễ vật gồm có có gà, gạo, lúa, bắp, trầu cau, rượu cần dâng lên tổ tiên và cầu xin phù hộ cho mùa màng tốt tươi, làng xóm an vui, gia đình no ấm. Tạ Yên Lơ cùng đoàn nghệ nhân xã Phước Hà tham gia Ngày hội trình diễn nghi thức dựng cây nêu và giao lưu văn hóa, thể thao, du lịch các dân tộc Việt Nam diễn ra tại tỉnh Quảng Nam, từ ngày 11 đến 13-6 sắp tới. Các nghệ nhân xã Phước Hà đang tập trung luyện tập tái hiện nghi thức cúng đầu lúa mới, biểu diễn mã la, độc tấu khèn bầu, hát sử thi, hát múa ăn mừng lúa mới…

Đồng chí Tà Thía Banh, Bí thư Đảng ủy xã Phước Hà cho biết: Tạ Yên Lơ là nghệ nhân duy nhất hiện nay ở địa phương biết chế tác cây nêu của đồng bào Raglai. Đồng thời là người chủ trì thể hiện nghi thức cúng đầu lúa mới và tham gia biểu diễn nhạc cụ mã la, khèn bầu tại Ngày hội dựng cây nêu và giao lưu văn hóa, thể thao tại huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam. Anh Tạ Yên Lơ tích cực tham gia cùng chính quyền và nhân dân địa phương bảo tồn văn hóa truyền thống đặc sắc của đồng bào Raglai.

Sơn Ngọc