Dân quân tự vệ Việt Nam - Lực lượng vô địch, "bức tường sắt của Tổ quốc"

Kế thừa truyền thống “Trăm họ là binh”, “Cả nước chung sức đánh giặc” của dân tộc, vận dụng quan điểm: “Cách mạng là sự nghiệp của quần chúng, chứ không phải là sự nghiệp của cá nhân anh hùng nào” của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng Cộng sản Việt Nam đã đề ra đường lối chiến tranh nhân dân và xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân để tiến hành khởi nghĩa và chiến tranh cách mạng giành độc lập dân tộc.

Ngay sau khi thành lập, Đảng luôn quan niệm sức mạnh của cách mạng bắt nguồn từ quần chúng, đề ra chủ trương “vũ trang công nông”, coi khởi nghĩa vũ trang là sự nghiệp của đông đảo quần chúng. Nghị quyết về “Đội tự vệ” được thông qua tại Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ Nhất 28/3/1935 khẳng định: “Tự vệ đội càng mạnh thì tức là có điều kiện thuận lợi để sau này tổ chức du kích chiến tranh, võ trang bạo động, Hồng quân”. Đây là Nghị quyết đầu tiên của Đảng về tổ chức, chỉ đạo xây dựng, huấn luyện và hoạt động của lực lượng tự vệ - một dấu ấn quan trọng mở ra thời kỳ mới, khởi đầu của tư tưởng vũ trang toàn dân và chiến tranh nhân dân.

Ngay sau khi có Nghị quyết của Đảng, các đội tự vệ công nông mang tính chất là những tổ chức vũ trang quần chúng ra đời, đây là tiền thân của các đội Cứu quốc quân, Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân sau này. Trong Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945, lực lượng dân quân tự vệ và du kích đã hỗ trợ quần chúng kịp thời đứng lên khởi nghĩa giành chính quyền về tay nhân dân. Ngày 2/9/1945, Nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa - Nhà nước công nông đầu tiên ở Đông Nam Á ra đời. Để bảo vệ vững chắc thành quả vừa mới giành được, lực lượng Dân quân tự vệ sát cánh cùng các lực lượng vũ trang cách mạng đập tan ý đồ quấy rối, chống phá của các thế lực thù địch phản động.

Trước Cách mạng tháng Tám năm 1945, cùng với các đội du kích Bắc Sơn, du kích Ba Tơ, hàng nghìn đội tự vệ, tự vệ chiến đấu ở khắp các địa phương trên cả nước được thành lập và không ngừng phát triển trong quá trình đấu tranh cách mạng, chuẩn bị trực tiếp cho tổng khởi nghĩa giành chính quyền. Trong cuộc Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945, lực lượng tự vệ và tự vệ chiến đấu khắp Bắc - Trung - Nam đã đóng vai trò xung kích cùng với Việt Nam giải phóng quân kết hợp đấu tranh vũ trang với đấu tranh chính trị của hàng triệu quần chúng vùng lên đánh bại giặc ngoại, thù trong, giành chính quyền về tay nhân dân trong phạm vi cả nước.

Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, dân quân tự vệ và du kích là lực lượng đông đảo nhất, không thoát ly sản xuất, được tổ chức ở các thôn, xã, làng, bản, cùng với nhân dân đánh giặc giữ làng, chống địch càn quét khủng bố, làm thất bại âm mưu “lấy chiến tranh nuôi chiến tranh, dùng người Việt đánh người Việt” của chúng. Dân quân tự vệ và du kích được trang bị vũ khí thô sơ: giáo, mác, gậy gộc, cung nỏ, cùng với súng đạn tự chế, địa lôi, hầm chông, bẫy đá…. sử dụng cách đánh linh hoạt tiêu diệt từng bộ phận sinh lực địch, tạo thế và lực cho các hoạt động tác chiến của bộ đội chủ lực tiến công tiêu diệt lớn quân địch trên chiến trường chính. Những đội du kích như: Hoàng Ngân (Hưng Yên), Tán Thuật (Thái Bình), … cùng tên tuổi những người anh hùng như: Phạm Thị Vân, Nguyễn Thị Chiên… thực sự trở thành nỗi kinh hoàng đối với quân xâm lược Pháp. Bên cạnh đó, dân quân du kích còn là lực lượng quan trọng tham gia mở đường, vận chuyển hàng hóa, vũ khí đạn dược, vận chuyển và chăm sóc thương bệnh binh cho các hướng chiến trường, nhất là đối với những chiến dịch quy mô lớn. Có thể nói, đây là lực lượng có mặt trong hầu hết các mặt hoạt động và góp phần rất to lớn vào thắng lợi chung của dân tộc trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, mà đỉnh cao là Chiến dịch Điện Biên Phủ; buộc Chính phủ Pháp phải ký Hiệp định Giơnevơ, chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình, mở ra một kỷ nguyên mới cho dân tộc Việt Nam và cho phong trào giải phóng dân tộc trên phạm vi toàn thế giới.

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, đất nước ta phải tạm thời chia cắt làm hai miền, Đảng chủ trương tiến hành đồng thời hai chiến lược cách mạng. Trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, lực lượng Dân quân tự vệ tích cực tham gia hoàn thành cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân, khôi phục và đẩy mạnh sản xuất; đồng thời, tham gia tuần tra bảo vệ an ninh nội địa, kịp thời phát hiện và bắt gọn nhiều toán biệt kích của địch tung ra phá hoại miền Bắc. Trong chống chiến tranh phá hoại bằng không quân, hải quân của đế quốc Mỹ, lực lượng phòng không Dân quân tự vệ miền Bắc không ngừng phát triển nhanh về quân số, tăng cường về vũ khí trang bị tương đối hiện đại như: Súng máy phòng không 12,7mm, 14,5mm; pháo cao xạ 37mm đến 100mm..., cơ cấu tổ chức biên chế được sắp xếp lại phù hợp với tình hình mới. Theo đó, Dân quân tự vệ đã thực sự trở thành một trong những bộ phận quan trọng của lực lượng phòng không nhân dân, thực hiện khẩu hiệu hành động “tay cày tay súng, tay búa tay súng”, tạo dựng nên lưới lửa phòng không tầm thấp vô cùng lợi hại, cùng với bộ đội Phòng không - Không quân, Công an nhân dân chủ động đánh và đánh thắng các hành động “cướp” trời của không quân Mỹ, bắn rơi nhiều máy bay, bắt sống nhiều giặc lái. Bên cạnh đó, lực lượng Dân quân tự vệ các địa phương ven biển đã chủ động tuần tra, kịp thời phát hiện, bắn chìm, bắn cháy nhiều tàu chiến địch. Những hình ảnh sống động cùng thời gian như: Trung đội dân quân Nam Ngạn, trung đội Lão dân quân Hoằng Hóa, trung đội nữ dân quân Hậu Lộc (Thanh Hóa); đại đội nữ pháo binh dân quân Ngư Thủy (Quảng Bình); đội tự vệ phòng không nhà máy cơ khí Mai Động, đội tự vệ phòng không nhà máy cơ khí Hà Nội…, cùng những tấm gương điển hình như: Ngô Thị Tuyển, Nguyễn Thị Hằng, Nguyễn Thị Viễn, … thực sự là minh chứng hào hùng, khắc ghi sâu đậm trong lịch sử Dân quân tự vệ Việt Nam.

Trong chiến tranh giải phóng dân tộc, lực lượng dân quân tự vệ ngày càng phát triển và lớn mạnh không ngừng - thực sự là một lực lượng không thể thiếu của chiến tranh nhân dân Việt Nam, là lực lượng hậu bị bổ sung trực tiếp và kịp thời cho bộ đội chủ lực và bộ đội địa phương. Đại tướng Võ Nguyên Giáp - Người Anh Cả của các lực lượng vũ trang cách mạng Việt Nam đã khẳng định: “Bộ đội tập trung chỉ có thể lớn mạnh trên cơ sở một lực lượng hậu bị hùng hậu mà dân quân tự vệ là nòng cốt”. Điều đó đã được tổng kết đúc rút thành những nguyên tắc tổ chức, lý luận phục vụ cho công tác xây dựng và phát triển lực lượng Dân quân tự vệ, du kích trong những năm qua và hiện nay.

Trong giai đoạn cách mạng mới, toàn Đảng, toàn dân càng thấm nhuần sâu sắc tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân; trong đó, Dân quân tự vệ là một bộ phận trọng yếu, đặt dưới sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp của Đảng Cộng sản Việt Nam; sự quản lý, điều hành của Chính phủ và Ủy ban nhân dân các cấp; sự chỉ đạo, chỉ huy của cơ quan quân sự các cấp; là một trong những công cụ chủ yếu để bảo vệ Đảng, bảo vệ chính quyền, bảo vệ tính mạng và tài sản của nhân dân, tài sản của Nhà nước ở cơ sở.

Để không ngừng nâng cao sức mạnh chiến đấu, việc tiếp tục kế thừa và vận dụng kinh nghiệm được đúc kết trong quá trình đấu tranh cách mạng vào việc sắp xếp cơ cấu tổ chức, biên chế Dân quân tự vệ theo hướng chuyên môn hoá, tinh nhuệ, nâng cao hiệu suất chiến đấu, phù hợp với yêu cầu và điều kiện mới... là việc làm thường xuyên và cần thiết; đồng thời, cần tăng cường đào tạo và bồi dưỡng cán bộ làm công tác quốc phòng, quân sự ở cơ sở; chuyển hướng mạnh hơn nữa hoạt động của Dân quân tự vệ vào nhiệm vụ bảo vệ trị an, phòng chống gây rối, bạo loạn, sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu chống chiến tranh xâm lược dưới mọi hình thức.

Có thể nói, trải qua 80 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, lực lượng Dân quân tự vệ Việt Nam được tổ chức, xây dựng vững mạnh trong hai cuộc kháng chiến và có bước phát triển mới sau khi đất nước được thống nhất. Lực lượng Dân quân tự vệ luôn tỏ rõ bản chất cách mạng, trung thành tuyệt đối với Tổ quốc, với Đảng, với nhân dân, là lực lượng chiến lược trong nhiệm vụ xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân ở địa phương, góp phần cùng toàn Đảng, toàn dân, toàn quân bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong thời kỳ mới.

Qua thực tiễn xây dựng, chiến đấu và trưởng thành cùng những đóng góp vô cùng to lớn đối với sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong suốt 8 thập kỷ qua, Dân quân tự vệ Việt Nam đã và sẽ mãi là “là lực lượng của toàn dân tộc, là một lực lượng vô địch, là một bức tường sắt của Tổ quốc. Vô luận địch nhân hung bạo thế nào, hễ đụng vào lực lượng đó, bức tường đó, thì địch nào cũng phải tan rã” - Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định. Lực lượng Dân quân tự vệ chính là một trong những nhân tố quyết định bảo đảm cho chúng ta thực hiện thành công Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.