Già hóa dân số - Thách thức mới trong công tác dân số

(NTO) Hơn 50 năm qua, dù trong hoàn cảnh chiến tranh khốc liệt hay trong tiến trình xây dựng, phát triển đất nước, Đảng và Nhà nước ta luôn đặt công tác Dân số-KHHGĐ là một trong những nội dung trọng tâm của việc lãnh đạo, chỉ đạo và điều hành.

Trương Văn Thọ
Phó Giám đốc Sở Y tế, Chi cục Trưởng Chi cục Dân số - KHHGĐ tỉnh

Vì vậy, công tác Dân số-KHHGĐ đã đạt được những thành tựu. Số con trung bình của phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ đã giảm từ 6,4 con (1961) xuống còn xấp xỉ 2 con, đã đạt và duy trì mức sinh thay thế từ năm 2006 đến nay. Tỷ suất chết của trẻ em dưới 1 tuổi đã giảm dưới 15,8%o. Tỷ số tử vong bà mẹ cũng giảm nhanh chóng trong thời gian qua. Một dấu mốc quan trọng là sự kiện dân số nước ta đạt 90 triệu người vào ngày 1-11 vừa qua. Đây là con số chậm hơn so với dự báo tới 11 năm. Hơn nữa, tuổi thọ người Việt Nam trong những năm qua cũng tăng lên. Chúng ta đã tăng 33 tuổi trong hơn 50 năm qua và chính thức bước vào giai đoạn “già hóa dân số” khi tỷ lệ người trong độ tuổi từ 60 trở lên chiếm hơn 10% tổng số dân.

Ở tỉnh ta, xác định công tác Dân số-KHHGĐ là một bộ phận quan trọng của chiến lược phát triển kinh tế- xã hội, những năm qua, được sự quan tâm của các cấp, ngành; sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy, chính quyền địa phương; sự phối hợp của các ban, ngành Đoàn thể và đặc biệt là sự cố gắng nỗ lực của đội ngũ cán bộ dân số các cấp, công tác Dân số-KHHGĐ của tỉnh đã đạt được những kết quả quan trọng. Đó là nhận thức của các tầng lớp nhân dân về công tác Dân số-KHHGĐ có nhiều chuyển biến tích cực; các chỉ tiêu kế hoạch giao cơ bản đạt và vượt; trong đó, tỷ suất sinh còn 18,2%o; tỷ lệ gia tăng dân số giảm còn 1,17%; tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên giảm còn 14,5%o; tỷ lệ mất cân bằng giới tính khi sinh đạt chỉ tiêu kế hoạch giao; các mô hình, đề án nâng cao chất lượng dân số, sàng lọc sơ sinh đã được triển khai và bắt đầu có hiệu quả rõ rệt; vấn đề chăm sóc SKSS, bà mẹ và trẻ em ngày càng được cải thiện. Những kết quả đó đã góp phần nâng cao chất lượng dân số và sự phát triển kinh tế- xã hội của tỉnh, xóa đói giảm nghèo, nâng cao mức sống của nhân dân.

 Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, hiện nay, công tác Dân số- KHHGĐ của tỉnh ta vẫn tiếp tục đối mặt với không ít thách thức, đó là: Mặc dù số trẻ sinh ra và tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên có giảm, nhưng ở một số địa bàn như vùng biển, vùng đồng bào dân tộc thiểu số vẫn còn mức sinh cao, nhất là tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên; tỷ lệ trẻ bị suy dinh dưỡng còn khá cao; tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh đang đặt ra nhiều vấn đề cần quan tâm giải quyết.

Riêng với vấn đề “già hóa dân số”, theo thống kê, ở tỉnh ta, người cao tuổi (NCT) chiếm khoảng 8,5% dân số toàn tỉnh. Với tỷ lệ này, tỉnh ta chưa bước vào giai đoạn “già hóa dân số” nhưng trong điều kiện tuổi thọ bình quân tăng nhanh cùng với mức sinh giảm đã làm số lượng và tỷ lệ NCT trong tổng dân số tăng lên rõ rệt. Làm thế nào để vừa tăng tuổi thọ, vừa kìm hãm tốc độ gia tăng già hóa dân số, chăm sóc và phát huy vai trò NCT tốt hơn là bài toán đang đặt ra cần có lời giải không chỉ ở bình diện chung của tỉnh, mà còn là trách nhiệm mỗi địa phương, đơn vị.

Với tính cấp thiết đó, năm nay, Trung ương đã chọn vấn đề “Già hóa dân số - Những thách thức trong chăm sóc NCT” làm chủ đề cho Ngày Dân số Việt Nam 26-12. Đây cũng chính là chủ đề của Tháng hành động quốc gia về dân số năm 2013. Theo đó, công tác Dân số-KHHGĐ ở tỉnh ta cũng tập trung triển khai một số nội dung trọng tâm: Tổ chức truyền thông bề nổi và các hoạt động truyền thông trực tiếp về các vấn đề già hóa dân số, nâng cao chất lượng dân số, đặc biệt là chăm sóc sức khỏe NCT. Đẩy mạnh công tác truyền thông, vận động và giáo dục về Dân số-KHHGĐ với nhiều hình thức phong phú, đa dạng phù hợp với nhu cầu, trình độ, nhận thức và điều kiện thực tế của các tầng lớp dân cư, các đối tượng, vùng miền khác nhau. Duy trì có hiệu quả các mô hình, đề án góp phần giảm mức sinh, giảm tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên, chênh lệch giới tính khi sinh... Vận động người dân tự nguyện thực hiện mỗi cặp vợ chồng có 2 con để chăm sóc, nuôi dạy cho tốt; đồng thời cung cấp đầy đủ, kịp thời, đa dạng các dịch vụ chăm sóc SKSS/KHHGĐ có chất lượng cho người dân.

Nhân kỷ niệm 52 năm Ngày Dân số Việt Nam, Chi cục Dân số-KHHGĐ tỉnh kêu gọi các cấp, các ngành, đoàn thể và xã hội cần tiếp tục nâng cao nhận thức cho người dân, chấp hành tốt chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về công tác dân số; chú trọng chăm sóc sức khỏe NCT; đẩy mạnh xã hội hóa công tác Dân số-KHHGĐ; tiếp tục duy trì mức sinh thay thế, ổn định quy mô dân số, nâng cao chất lượng dân số, góp phần hoàn thành các mục tiêu về công tác dân số của tỉnh trong năm 2013 và những năm tiếp theo.