Tuy nhiên, tính đến tháng 9-2019, toàn tỉnh có 38.097 người tham gia BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện, chiếm khoảng 12% lực lượng lao động (LĐ) trong độ tuổi, còn quá thấp so với mục tiêu mà nghị quyết của Trung ương, chương trình, kế hoạch của tỉnh đề ra về thực hiện các chính sách BHXH.
Theo báo cáo của UBND tỉnh, nguyên nhân chính là do tỉnh còn nhiều khó khăn, năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp (DN) còn nhiều hạn chế; quan hệ LĐ tăng không đáng kể, DN mới thành lập, đa phần có quy mô nhỏ nên sử dụng ít LĐ; nhiều DN phải giải thể hoặc thu hẹp quy mô sản xuất, kinh doanh; cách mạng công nghiệp 4.0 và sự đầu tư thiết bị công nghiệp hiện đại đã ảnh hưởng không nhỏ đến việc cắt giảm số lượng LĐ trong DN; bên cạnh đó, ý thức tuân thủ pháp luật LĐ, pháp luật BHXH của một bộ phận người sử dụng LĐ còn hạn chế; các ngành chức năng chưa phối hợp, quản lý tốt công tác khai báo LĐ của các DN nên công tác vận động, đôn đốc đăng ký tham gia BHXH còn hạn chế. Đa phần người LĐ khi bị ngừng việc thường không muốn kéo dài quá trình tham gia BHXH nữa mà chuyển sang hưởng BHXH một lần, trong khi đó chính sách BHXH tự nguyện chưa thật sự thu hút người dân tham gia... đây đang là một bài toán nan giải cho tỉnh.
Để đạt được mục tiêu trên, hiện nay tỉnh đang triển khai nhiều giải pháp. Trước mắt, qua điều tra, nắm bắt hiện nay khoảng trống và các đối tượng tiềm năng có thể tham gia BHXH trên địa bàn tỉnh, cụ thể có 3.224 đối tượng, tạp vụ đang công tác các cơ quan hành chính sự nghiệp, cơ quan Đảng, đoàn thể; 459 LĐ đang hoạt động tại các DN có vốn đầu tư nước ngoài; 10.155 LĐ đang công tác tại các DN ngoài quốc doanh; 54.688 người đang hoạt động trong các hộ kinh doanh cá thể; 1.206 người hoạt động không chuyên trách ở thôn khu phố chưa tham gia BHXH bắt buộc, BHXH thất nghiệp. Ngoài ra, một bộ phận người LĐ tự tạo việc làm, người giúp việc nhà, người tham gia hoạt động sản xuât, kinh doanh, dịch vụ không hưởng lương, xã viên hợp tác xã chưa tham gia BHXH. UBND tỉnh đề nghị các cơ quan hành chính sự nghiệp, cơ quan Đảng, đoàn thể DN, hộ kinh doanh tham gia đầy đủ BHXH cho các đối tượng nêu trên, đồng thời vận động các đối tượng trên tham gia BHXH góp phần đạt các chỉ tiêu của tỉnh đề ra.
Về giải pháp thường xuyên, lâu dài, tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách về BHXH, BHXH thất nghiệp đối với người sử dụng LĐ và người dân. Các cấp, các ngành có trách nhiệm chỉ đạo đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền, vận động đến mọi người dân về chính sách BHXH. Thực hiện tốt chế độ, chính sách BHXH là trách nhiệm của các cấp ủy Đảng, chính quyền, các ban, ngành, đoàn thể, tổ chức xã hội, doanh nghiệp và của mỗi người dân. Tăng cường phối hợp giữa cơ quan BHXH với các sở, ban. ngành, các tổ chức đoàn thể, chính quyền địa phương trong việc tuyên truyền, phổ biến chủ trương, chính sách, pháp luật và vận động các tầng lớp nhân dân tham gia BHXH, BHXH thất nghiệp. Phối hợp đồng bộ, có trách nhiệm trong triển khai giữa các ngành, các cấp. Xây dựng bộ lài liệu tuyên truyền trực quan, sinh động như: apphích, tờ rơi, hỏi đáp,… về chế độ, chính sách của Nhà nước đối vởi BHXH tự nguyện. Các cơ quan thông tấn, báo chỉ tiếp tục mở các chuyên trang, chuyên mục để tuyên truyền, phổ biến Luật BHXH và các văn bản hướng dẫn thi hành, nội dung tuyên truyền theo hướng nhấn mạnh vị trí, vai trò, ý nghĩa của BHXH, BHTN; trách nhiệm của người sử dụng LĐ đối với quyển lợi người LĐ. Tiếp tục chỉ dạo các sở, ngành xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật về BHXH bắt buộc.
BHXH tỉnh phối hợp với cơ quan quản lý nhà nước về đầu tư, tài chính, thuế, LĐ kết nối thông tin, dữ liệu xác định số LĐ thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, BHTN. Thường xuyên đôn đốc, yêu cầu đơn vị, DN tham gia BHXH bắt buộc, BHTN đầy đủ cho người LĐ. Ngành Lao động-Thương binh và Xã hội phối hợp với các đơn vị liên quan nắm cụ thể số LĐ đang làm việc tại các DN, HTX, hộ kinh doanh cá thể, tổ hợp tác; LĐ đi làm việc ở nước ngoài để tuyên truyền và có giải pháp cụ thể vận động theo từng nhóm đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, BHTN. UBND các huyện, thành phố phối hợp với cơ quan thuế cùng cấp vận động người dân thực hiện quyền và nghĩa vụ bắt buộc khi đăng ký kinh doanh và khai báo thuế đối với hộ kinh doanh cá thể. Phối hợp tuyên truyền chính sách BHXH đến người đang LĐ, làm việc trong hộ kinh doanh cá thể. BHXH tỉnh phối hợp với ngành Lao động-Thương binh và Xã hội và UBND các huyện, thành phố tăng cường kiểm tra, thanh tra việc thực hiện trách nhiệm tham gia BHXH bắt buộc, BHTN của nguời sử dụng LĐ đối với người LĐ để yêu cầu người sử dụng LĐ tham gia đầy đủ BHXH bắt buộc, BHTN cho người LĐ. Hằng năm, giao chỉ tiêu phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện đối với các địa phương. Chỉ đạo các sở, ngành phối hợp ngành Bưu chính tăng số lượng và nâng cao hiệu quả mạng lưới đại lý thu BHXH tự nguyện, đảm bảo mỗi thôn, khu phố có ít nhất một điểm thu; có giải pháp khuyến khích các dịa phương phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện. Chỉ đạo các sở, ngành nghiên cứu và phối hợp với Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh hướng dẫn tổ chức, xây dựng mô hình vận động kết hợp thu BHXH tự nguyện theo tổ do Hội Liên hiệp Phụ nữ cấp cơ sở chủ trì.
* Tính đến hết quý III-2019, tổng số nợ bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) toàn tỉnh là 41,3 tỷ đồng, chiếm 3,96% số thu theo kế hoạch BHXH Việt Nam giao. Trong đó, nợ BHXH 32,4 tỷ đồng (nợ < 3 tháng 10,5 tỷ đồng; nợ từ 3 đến < 6 tháng 3,8 tỷ đồng; nợ ≥ 6 tháng 18,1 tỷ đồng); nợ BHYT 7,6 tỷ đồng; nợ BHTN 1,3 tỷ đồng. Số tiền nợ chủ yếu từ các doanh nghiệp ngoài quốc doanh do tình hình sản xuất kinh doanh kém hiệu quả, đã giải thể, phá sản và từ sự hiểu biết ý thức chấp hành pháp luật về BHXH của chủ sử dụng lao động chưa tốt. Bên cạnh đó, chủ doanh nghiệp cố tình không đóng BHXH, BHYT, hoặc chỉ đóng BHXH, BHYT cho một số người trong bộ khung quản lý của đơn vị để giảm chi phí, thu lợi nhuận nhiều hơn. Hoặc chấp nhận đóng lãi suất chậm nộp, lạm dụng tiền đóng BHXH, BHYT của người lao động để quay vòng vốn vì tỷ lệ lãi suất phạt chậm nộp thấp hơn lãi suất ngân hàng, thủ tục vay ngân hàng phức tạp.
* Từ năm 2016 đến ngày 30-9-2019, BHXH tỉnh đã tổ chức phối hợp thanh tra, kiểm tra đối với 733 đơn vị, qua đó đã xử lý sau thanh kiểm tra về thu hồi nợ BHXH, BHYT, BHTN với số tiền hơn 32,79/46,35 tỷ đồng. Truy đóng BHXH, BHYT, BHTN do chưa đóng, đóng thiếu thời gian và đóng thiếu mức đóng số tiền 154,48 triệu đồng /23 lao động. Phát hiện và yêu cầu tham gia BHXH, BHYT bắt buộc đối với 1.513 lao động/76 đơn vị. Lập biên bản vi phạm hành chính và ra quyết định xử phạt đối với 97 đơn vị với tổng số tiền phạt là 766,99 triệu đồng. Tính đến ngày 30-9-2019, đã có 8 đơn vị nộp phạt số tiền 48,44 triệu đồng.
Bình An