Ở đâu xa xôi tui còn chưa rành, chứ “cái anh” thành phố be bé xinh xinh này thì tui cũng biết chút đỉnh quá trình phát triển của nó. Trước năm 1975, thị xã có khoảng 60 ngàn dân; đến cuối năm 1985, dân số trên dưới 90 ngàn và hiện nay chênh lệch 190-200 ngàn dân… Như vậy chỉ hơn 40 năm, dân số của thành phố chúng ta đã tăng hơn 3 lần, trong khi hạ tầng kỹ thuật đô thị (kể cả hệ thống thoát nước thải) chỉ phát triển ở mức độ… khiêm tốn.
Nước mưa gây ngập nhiều đoạn đường trên địa bàn Tp. Phan Rang- Tháp Chàm. Ảnh: Sơn Ngọc
Thoát nước nội thị vào thời điểm đó, ngoài hệ thống cống ngầm thời… Pháp để lại, thì việc sử dụng các kênh mương nội đô làm 2 nhiệm vụ: cung cấp nước sản xuất và tiêu úng cục bộ nội đô quả là được phát huy tác dụng tối đa! Hệ thống kênh mương chảy từ Tây sang Đông gồm: mương Ông Cố, mương Chà Là, kênh TT4, kênh Nhị Phước, kênh Tấn Tài… từ vùng trên đổ về chạy khắp các khu vực nội đô. Nếu vào mùa mưa thì các kênh mương này cùng với hệ thống cống ngầm chuyển hết nước thải không chút dồn ứ, tắt nghẽn dòng chảy, để rồi thoát ra sông Dinh… sạch sẽ, chẳng tồn đọng tí nước nào. Phố sá thế là khô như… ngói, mùa nào ra mùa nấy, mưa ra mưa, nhưng sau mưa là… ráo hoảnh!
Thành phố chúng ta xưa nay có điều kiện khí hậu cũng… tương đối dễ chịu, ít mưa thừa nắng. Nhưng có khi đang là mùa hè, “lão trời” đỏng đảnh bèn… đổ rào cơn mưa xế chiều chừng vài ba chục phút, là phố xá… ngập liền, bởi vì ngay trên những dòng chảy tự nhiên xưa kia hoặc là đã bị lấp bỏ, hoặc là buộc thu hẹp chiều ngang để xây dựng nhà ở và các công trình phúc lợi khác trên đó, dẫn đến tình trạng ngập úng cục bộ một số khu vực dân cư ở Phủ Hà, Thanh Sơn, Kinh Dinh, Đạo Long… Và rồi lượng nước thải sinh hoạt nội thị hiện nay trên 17.000m3/ngày (theo tính toán), rút không kịp vào hệ thống thoát nên tràn ra một số địa điểm trên các trục đường Ngô Gia Tự, 21 Tháng 8, Thống Nhất… biến thành ao hồ trong khoảng vài ba giờ là chuyện đương nhiên!
Tự nhiên, tôi chợt nhớ trong bài hát “Đâu phải bởi mùa thu” của nhạc sĩ Phú Quang có câu “lá trút rơi nhiều đâu phải bởi mùa thu”, nay bèn hát lại thành: “Nước ứ như hồ, đâu phải bởi mùa… mưa” cũng là điều dễ hiểu mà thôi!
Minh Sĩ