Trong thời gian qua, mặc dù số bệnh nhân sốt rét ở một số địa phương trong tỉnh có xu hướng giảm, nhưng sốt rét ác tính có chiều hướng gia tăng trở lại (8 tháng đầu năm 2016, toàn tỉnh có 3 ca sốt rét ác tính, cùng kỳ năm 2015 chỉ có 1 ca). Phân tích sau khi khảo sát tại cơ sở và ghi nhận 3/3 ca sốt rét ác tính là lực lượng lao động bị mắc sốt rét do đi làm ăn tại vùng có nguy cơ cao như đi vào sốt rét lưu hành nặng, đi rừng, ngủ rẫy... bị phơi nhiễm với sốt rét, thời gian phơi nhiễm tương đối ngắn và không có miễn dịch sốt rét với nhiều nhóm tuổi khác nhau.
Cán bộ Trạm Y tế xã Phước Hà (Thuận Nam) kiểm tra ký sinh trùng sốt rét cho người dân địa phương.
Ảnh: Sơn Ngọc
Nguyên nhân là do người đi rừng, ngủ rẫy rất dễ gặp những “đàn muỗi đói”, sẵn sàng lao đến đốt người hút máu và truyền bệnh sốt rét. Người đi vào vùng sốt rét để làm ăn do chưa có miễn dịch đối với sốt rét, điều kiện sống khi mới đến thường ngại đến cơ sở y tế của địa phương. Đây là hai đối tượng có nguy cơ mắc và lây truyền bệnh sốt rét cao.
Để phòng chống bệnh sốt rét hiệu quả, người dân cần thực hiện một số giải pháp sau: Tất cả mọi người trước khi vào rừng (có ngủ lại) phải đến trạm y tế để được hướng dẫn cách phòng bệnh và xử lý kịp thời, hợp lý khi mắc bệnh. Đối với các chủ doanh nghiệp và những người thuê mướn nhân công có trách nhiệm liên hệ với cán bộ y tế địa phương để phòng chống sốt rét cho những người lao động mà mình sử dụng. Việc làm này vừa bảo đảm sức lao động cho công nhân, vừa tiết kiệm được chi phí điều trị cho người lao động mắc sốt rét.
Trước khi đi làm ăn ở vùng sốt rét lưu hành cần chuẩn bị kỹ màn (mùng), tốt nhất là màn được tẩm hóa chất, mang theo túi thuốc gia đình hoặc cá nhân (trong đó có thuốc điều trị sốt rét) để uống ngay khi bị sốt, đồng thời thực hiện các biện pháp phòng bệnh khác như: Khi đã đến vùng sốt rét lưu hành thực hiện tốt các biện pháp nằm màn; không làm lán trại ở trong rừng rậm hoặc cạnh khe suối, phát quang bờ bụi quanh nơi ở; chập tối khi chưa vào màn hoặc sáng sớm dậy làm việc cần mặc quần áo dài, hun muỗi, bôi kem chống muỗi vào chỗ da hở nhằm hạn chế tối đa bị muỗi đốt; khi bị sốt cần uống ngay một liều thuốc điều trị sốt rét hoặc đến cơ sở y tế gần nhất để khám và điều trị. Nhiều trường hợp, nhất là trẻ em, do cha mẹ ham công việc, khi trẻ bị sốt không được quan tâm đúng lúc, không đưa trẻ đi cứu chữa kịp thời nên đã tử vong…
Đến trạm y tế sẽ được xét nghiệm sốt rét miễn phí bằng test chẩn đoán nhanh, bằng kính hiển vi (trong thời gian 20 phút sẽ có kết quả ngay và nếu có ký sinh trùng sốt rét sẽ được điều trị miễn phí ngay sau khi có kết quả xét nghiệm). Người bệnh sốt rét sẽ được điều trị cắt cơn sốt, điều trị sạch ký sinh trùng sốt rét, ngăn chặn được nguy cơ biến chứng sốt rét ác tính, tử vong, đồng thời đề phòng các trường hợp mang “ký sinh trùng lạnh” (ký sinh trùng sốt rét trong máu người mắc bệnh sốt rét) sẽ phát bệnh và lây lan cho người khác.
Thực hiện được các biện pháp mấu chốt này là đã góp phần lớn duy trì các kết quả đã đạt được trong những năm qua về phòng chống sốt rét và tiến tới loại trừ bệnh sốt rét.
Nguyễn Văn Hoàng
Trung tâm PCSR – KST và CT tỉnh