Có thể tóm tắt về những tiêu chuẩn chung nhất của đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND: Một là, trung thành với Tổ quốc và Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, phấn đấn vì công cuộc đổi mới, sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và mục tiêu chung của đất nước; hai là, có phẩm chất đạo đức tốt và lối sống gương mẫu, kiên quyết đấu tranh chống quan liêu, tham nhũng và các hành vi vi phạm pháp luật; ba là, có trình độ và năng lực thực hiện nhiệm vụ của người đại biểu Nhân dân; bốn là, gần gũi, liên hệ mật thiết với Nhân dân, được Nhân dân tín nhiệm; năm là, có các điều kiện cần thiết để tham gia các hoạt động của Quốc hội cũng như của HĐND.
Căn cứ vào những tiêu chuẩn trên, cử tri sẽ đối chiếu giữa tiêu chuẩn theo luật định với thực tế về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, trình độ, năng lực và các điều kiện có được của những người đã được quy trình hiệp thương giới thiệu ứng cử để xem xét, cân nhắc, lựa chọn những người mà mình tin tưởng là xứng đáng nhất để “chọn mặt gửi vàng” bầu làm đại biểu của Nhân dân tham gia vào các cơ quan quyền lực nhà nước, gánh vác sự nghiệp chung của đất nước, của địa phương.
Tiêu chuẩn của đại biểu Quốc hội hoặc đại biểu HĐND theo luật định là “mẫu số” chung nhất. Bất kỳ một người ứng cử đại biểu dân cử nào cũng phải đạt được “mẫu số” chung đó. Tuy nhiên trong giai đoạn hiện nay, giai đoạn mới của cách mạng, thời kỳ đổi mới và hội nhập sâu rộng và toàn diện, yêu cầu người đại biểu dân cử cần phải có những phẩm chất vượt trội trên nền “mẫu số” chung đó. Những phẩm chất vượt trội đó có thể đúc kết trong ba từ “Tâm”, “Tầm” và “Tài”. Cái “Tâm” là phẩm chất đạo đức trong sáng, hết lòng tận tụy phục vụ Tổ quốc, phục vụ Nhân dân, không vun vén cá nhân, không mưu cầu địa vị, bổng lộc. Cái “Tầm” là những phẩm chất vượt trội về chính trị, đạo đức, lối sống, về trình độ, năng lực và bản lĩnh để tự khẳng định vai trò của mình trong công tác, ngang tầm với vai trò, vị trí và yêu cầu của một đại biểu của Nhân dân trong cơ quan quyền lực nhà nước. Cái “Tài” là những khả năng, kiến thức và trình độ chuyên môn để có thể đảm đương và hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, xứng đáng với niềm tin và kỳ vọng của cử tri, của Nhân dân đã gửi gắm cho mình.
Cân nhắc, lựa chọn để bầu ai trong số những người được giới thiệu ứng cử đại biểu Quốc hội hoặc đại biểu HĐND để trở thành người đại biểu của mình trong các cơ quan quyền lực nhà nước của cả nước cũng như của địa phương, đáp ứng được tâm tư, nguyện vọng của mình, phát huy được quyền làm chủ của Nhân dân trong sự nghiệp xây dựng, phát triển đất nước và bảo vệ Tố quốc, đòi hỏi cử tri phải nhận thức đầy đủ về những tiêu chuẩn cũng như những yêu cầu về phẩm chất cần có trong giai đoạn hiện nay của người đại biểu Quốc hội hoặc đại biểu HĐND để thực hiện tốt quyền và nghĩa vụ của mình trong cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XIV và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2016-2021 sắp đến.
Nguyễn Ngọc Minh