Xã Tri Hải (Ninh Hải) là một trong những xã được huyện Ninh Hải chọn xây dựng xã NTM giai đoạn 2011-2015. Đồng chí Huỳnh Thị Bích Nhung, Phó Chủ tịch UBND xã Tri Hải cho biết: “Nếu theo tiêu chí 16 thì xã Tri Hải đạt chuẩn xã NTM, bởi xã có 4/5 thôn được công nhận thôn văn hóa. Nhưng nếu xét về tiêu chí 6, thì xã không đạt chuẩn. Bởi vướng mắc lớn nhất về thiết chế văn hóa trong xây dựng NTM hiện nay của xã chính là khu Trung tâm Văn hóa-Thể thao (VHTT) xã (theo tiêu chí NTM, nhà văn hóa đa năng có diện tích 1.000m2, sân thể thao phổ thông 10.800m2).
Nhà Văn hóa thôn Suối Giếng, xã Công Hải, Thuận Bắc.
Ảnh: Văn Miên
Trong khi đó, cũng theo tiêu chí 6, thì các nhà văn hóa (NVH), khu thể thao (KTT) của các thôn được công nhận thôn văn hóa hiện không đáp ứng được tiêu chí NTM (theo tiêu chí xã NTM, các NVH, KTT của thôn phải đạt chuẩn như diện tích đất khu NVH từ 500m2 trở lên, diện tích KTT từ 2.000m2 trở lên). Đây thực sự đang là rào cản, thách thức đối với địa phương trong việc triển khai xây dựng NTM. Bởi ngoài kinh phí đầu tư, hiện nay quỹ đất của xã, thôn dành cho các thiết chế văn hóa cũng đã bị bó hẹp. Nếu như quy hoạch xa trung tâm xã, thôn, thì người dân lại không vào sinh hoạt! Được biết, theo điều tra hiện trạng thiết chế và hoạt động văn hóa-thể thao cấp xã và thôn của Phòng Văn hóa huyện Ninh Hải, thì gần như 100% các xã, thôn không có một tiêu chí văn hóa nào đạt chuẩn NTM.
Trong khi đó, tại Phước Thái (Ninh Phước) là xã trọng điểm được tỉnh ta chọn xây dựng xã NTM giai đoạn 2011-2015. Đến nay, từ xã đến thôn đều có trung tâm VHTT, NVH, KTT, trang thiết bị NVH. Hương ước, quy ước, quy định việc cưới, việc tang… được các thôn hoàn thiện và nghiêm túc thực hiện. Phong trào văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao đứng tốp đầu huyện. Tuy nhiên, khi xây dựng NTM xã lo nhất là khu trung tâm VHTT xã. Trong quy hoạch NTM, xã đã dành diện tích để xây dựng khu trung tâm VHTT xã, trong đó có các công trình chính: NVH đa năng, sân thể thao, bể bơi… Đất đã có, nhưng thiếu kinh phí. Để xây dựng khu trung tâm VHTT, xã Phước Thái cần có hàng chục tỷ đồng. Đây là nguồn kinh phí quá lớn so với ngân sách eo hẹp của địa phương. Đó là chưa kể trong quá trình xây dựng NTM, nhiều hạng mục khác cũng đòi hỏi kinh phí không kém.
Những khó khăn của xã Tri Hải, Phước Thái cũng là khó khăn chung của các xã được chọn làm điểm xây dựng NTM của tỉnh ta hiện nay. Vướng mắc lớn nhất về thiết chế văn hóa trong xây dựng NTM hiện nay chính là trung tâm VHTT xã, NVH, KTT. Vì vậy, khi xây dựng NTM thì việc đạt chuẩn khu trung tâm VHTT xã, NVH, KTT thôn không phải là điều dễ dàng, vì ngoài quỹ đất khá eo hẹp thì nguồn kinh phí cũng là một vấn đề được quan tâm.
Theo thống kê, toàn tỉnh hiện có 168/354 thôn - khu phố được công nhận đạt chuẩn văn hóa (tính đến cuối năm 2011), 7/65 xã, phường được công nhận xã, phường văn hóa. Mục tiêu của tỉnh ta phấn đấu đến năm 2015 toàn tỉnh có 11/47 xã (23%) đạt chuẩn xã NTM. Đây đang là một thách thức không nhỏ đối với tỉnh ta. Xây dựng thiết chế văn hóa theo tiêu chí NTM, trước hết các địa phương cần phải quy hoạch quỹ đất cho xây dựng trung tâm VHTT xã, NVH - KTT thôn, xóm, đảm bảo theo các tiêu chí của Bộ VHTT&DL. Tỉnh cần có cơ chế hỗ trợ, khuyến khích đầu tư xây dựng đồng bộ hệ thống thiết chế văn hóa cơ sở. Thực hiện xã hội hóa trong huy động nguồn lực để tham gia đóng góp xây dựng NTM. Tiếp tục tuyên truyền để người dân thấy được vai trò, trách nhiệm và lợi ích của chính mình trong việc xây dựng NTM để từ đó tạo sự đồng thuận trong nhân dân, vận động nhân dân tham gia hiến đất, hoán đổi đất phục vụ xây dựng các thiết chế văn hóa, hướng đến xây dựng thành công NTM.
Ông Nguyễn Văn Linh, Phó Phòng Xây dựng nếp sống văn hóa và gia đình, Sở Văn hóa, Thể thao &Du lịch: Cốt lõi nhất trong việc xây dựng thôn văn hoá, xã văn hóa chính là việc giảm tỷ lệ hộ nghèo, nâng cao mức sống cho người dân và tạo lập được các thiết chế văn hoá phục vụ sinh hoạt cộng đồng. Điều này không chỉ đòi hỏi sự sáng tạo, linh hoạt trong cách làm của mỗi địa phương, mà hơn hết còn phải có sự sáng tạo, tháo gỡ khó khăn của các cấp, các ngành, để giúp mỗi người dân ý thức được mình vừa là chủ thể đi đầu trong xây dựng, nhưng cũng là chủ thể hưởng thụ các giá trị văn hoá do chính mình tạo dựng nên. Tuy nhiên, nguồn hỗ trợ kinh phí từ ngân sách nhà nước chỉ mang tính chất kích cầu, còn muốn xây dựng NTM thành công thì các xã phải biết phát huy nguồn nội lực, phải dựa vào sức dân.
Ông Phan Đức Cường, Phó Phòng Văn hóa huyện Ninh Hải: Hiện nay, 100% thôn, xóm của các xã xây dựng NTM trên địa bàn huyện đã xây mới được NVH, nhưng chỉ có 2/3 số NVH trên đáp ứng tiêu chí, còn KTT thì chưa thôn, xóm nào đạt. Cái khó ở đây là một số thôn, xóm có quỹ đất nhưng khó quy hoạch vì ở xa trung tâm, không thuận tiện trong đi lại; một số thôn, xóm để xây dựng được NVH, KTT phải mất rất nhiều công sức và tiền… Trong thời gian đến, bên cạnh đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, huy động xã hội hóa các nguồn lực xây dựng các thiết chế văn hóa, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa của người dân, huyện Ninh Hải sẽ chú trọng xây dựng và thực hiện các quy ước làng văn hóa, dòng họ văn hóa, khuyến khích thành lập các câu lạc bộ văn nghệ, thể dục- thể thao, giữ gìn môi trường cảnh quan sạch, đẹp, bảo đảm an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội… nhằm nâng cao hơn nữa đời sống tinh thần cho người dân.
Xuân Bính - Nhóm PV