Theo y học cổ truyền, củ khoai sọ có tính bình, vị cay ngọt, vào 3 kinh tỳ, vị và đại tràng, có tác dụng tán khối kết tiêu u hạch ở cổ, nhuận tràng, thông đại tiện, thường dùng chữa các loại thũng độc sưng đau, khối kết (u hạch), bỏng lửa, viêm khớp, viêm thận, sưng hạch, bạch huyết....
Củ khoai sọ mọc hoang dại thường có màu tím, ăn thì phá khí, không bổ. Củ khoai trồng có bột màu trắng dính, có vị ngọt hơi the, trơn, tính bình, điều hoà nội tạng, dùng ăn chữa được hư lao yếu sức. Người ta luộc khoai sọ để ăn chống đói, nấu canh với rau dút, cua đồng hoặc nấu với cá quả, cá diếc, dùng ngoài chữa phong ngứa, mụn mủ.
Canh khoai sọ
Dưới đây là một số món ăn bài thuốc có sử dụng khoai sọ:
Cháo bổ tỳ: Khoai sọ 200g, sơn dược (củ mài) 50g, gạo tẻ 50g, nấu cháo ăn trong ngày. Thường xuyên ăn món cháo này có tác dụng ích khí (tăng thể lực), bổ tỳ vị (tăng cường chức năng tiêu hoá), dùng chữa chứng đuối sức, mệt mỏi, kém ăn, miệng khát, hay phiền táo.
Canh khoai sọ thịt lợn: Khoai sọ 100g, thịt lợn nạc 50g nấu canh ăn trong các bữa cơm. Tác dụng bổ âm, chống khô khát, ích khí, nuôi dưỡng dạ dày, chống mệt mỏi. Có thể dùng để bồi dưỡng cho những trường hợp cơ thể suy nhược, phiền khát sau khi bị bệnh.
Bồi dưỡng sau khi bị bệnh: Dân gian có kinh nghiệm dùng khoai sọ nấu với thịt lợn, cua đồng, cá quả, cá diếc... làm món canh ăn trong bữa cơm hằng ngày để bồi bổ cơ thể, tăng sức lực, chống khát.
Chè khoai sọ táo tàu: Khoai sọ 250g (gọt vỏ, cắt thành miếng nhỏ), táo tàu 50g, đường đỏ 50g, nấu nhỏ lửa thành món chè, chia 3 - 4 lần ăn trong ngày. Có thể dùng để bồi dưỡng cho những trường hợp cơ thể suy nhược, phiền khát sau khi mắc bệnh nặng.
Chữa kiết lỵ lâu ngày không khỏi: Khoai sọ 50g, sắc nước uống mỗi ngày 2 lần. Nếu đi lị ra máu, khi uống hoà thêm đường đỏ; Không ra máu chỉ có mủ thì pha với đường trắng. Hoặc dùng thân khoai sọ 15g, củ cải 15g, tỏi 6g sắc nước uống thay trà trong ngày.
Người ta nghiên cứu và thấy: Trong 100g củ khoai sọ tươi có chứa nước 60g, protit 1,8g, lipit 0,1g; gluxit 26,5g; xenlulo 1,2g; tro 1,4g và 64mg canxi, 75mg phot pho, 1,5mg sắt, 0,02mg caroten; 0,06mg vitamin B1; 0,03mg vitamin B2; 0,1mg vitaminPP; 4mg vitamin C. Trong 100g củ khoai sọ khô có 15g nước; 3,1g protit; 2,2g lipit; 73g gluxit; 3,1g xenlulo; 3,6g chất khoáng toàn phần.
ThS Thanh Tâm - Bee.net.vn