Bế mạc Diễn đàn Khu vực ASEAN lần thứ 18

ARF 18 đánh dấu thành công quan trọng của các hội nghị song phương và đa phương quan chức cấp cao (SOM) và Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN, Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN với các đối tác do ASEAN tổ chức thường niên nhằm chuẩn bị cho Hội nghị cấp cao Đông Á (EAS) và các Hội nghị cấp cao liên quan, sẽ diễn ra cũng tại Bali vào tháng 11 năm nay.

Đánh giá tình hình khu vực và quốc tế, các bộ trưởng cho rằng hòa bình, an ninh, ổn định và phát triển tiếp tục là mục tiêu chung của ASEAN và khu vực. Tuy nhiên, khu vực hiện vẫn đối mặt với nhiều thách thức truyền thống và phi truyền thống. Do đó, để đạt được mục tiêu chung vì hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển, các nước cần tiếp tục đối thoại, hợp tác, xây dựng lòng tin, giải quyết hòa bình các tranh chấp và bất đồng trong khu vực, tăng cường hơn nữa hợp tác ứng phó kịp thời và hiệu quả với những thách thức.

Các bộ trưởng nhấn mạnh tầm quan trọng và vai trò của ASEAN trong việc xây dựng và chia sẻ các chuẩn mực trong quan hệ giữa các quốc gia trong khu vực; hoan nghênh và khuyến khích ARF đóng góp tích cực hơn vào củng cố và phát huy các công cụ vì hòa bình, ổn định và an ninh ở khu vực như Hiệp ước Thân thiện và hợp tác ở Đông Nam Á (TAC). Trong quá trình này, ASEAN cần tiếp tục chủ động và tích cực phát huy vai trò của mình đóng góp vào mục tiêu chung của khu vực.

Trao đổi về vai trò của ARF trong cấu trúc khu vực đang định hình, các bộ trưởng nhất trí ARF tiếp tục là diễn đàn quan trọng trong khu vực, trao đổi về các vấn đề an ninh cùng quan tâm; tiếp tục tăng cường gắn kết và bổ trợ lẫn nhau với các tiến trình khu vực khác như ASEAN+1, ASEAN+3, EAS, ADMM+…, trong đó ASEAN giữ vai trò trung tâm.

Về các vấn đề khu vực, hội nghị cũng đã hoan nghênh việc Thái Lan và Campuchia tiếp tục nỗ lực giải quyết khác biệt bằng đối thoại hòa bình, ủng hộ vai trò hỗ trợ của Chủ tịch ASEAN hoan nghênh việc hai nước đồng ý với ý kiến của Tòa án quốc tế. Các nước mong muốn Mianma tiếp tục phát huy những tiến triển tích cực gần đây, tiếp tục các nỗ lực vì phát triển đất nước và hòa hợp dân tộc theo lộ trình đã đề ra.

Về tình hình bán đảo Triều Tiên, các nước mong muốn khu vực này hòa bình, ổn định và không có vũ khí hạt nhân; sớm nối lại đàm phán sáu bên; khẳng định ARF sẵn sàng góp phần tạo môi trường thuận lợi cho các bên đối thoại và trao đổi xây dựng giữa các bên.

Các nước nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo đảm hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn hàng hải trên Biển Đông; giải quyết tranh chấp giữa các bên liên quan bằng biện pháp hòa bình; tôn trọng các nguyên tắc của luật pháp quốc tế, nhất là Công ước Luật biển năm 1982 của LHQ (UNCLOS), bảo đảm thực hiện hiệu quả Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC); hoan nghênh việc thông qua Quy tắc hướng dẫn thực hiện DOC nhằm thúc đẩy xây dựng lòng tin, tiến tới xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử trên Biển Đông (COC).

Các bộ trưởng đánh giá cao Chương trình Hành động Hà Nội thực hiện Tuyên bố Tầm nhìn ARF và những kết quả thực hiện đã đạt được là đóng góp có ý nghĩa cho định hướng hoạt động tiếp theo của ARF, kết hợp giữa xây dựng lòng tin và ngoại giao phòng ngừa vì hòa bình, ổn định và hợp tác ở khu vực. Hội nghị cũng đã thông qua nhiều kế hoạch công tác về các lĩnh vực hợp tác khác nhau của ARF như quản lý thiên tai, chống khủng bố và tội phạm xuyên quốc gia, an ninh biển, chống phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt và giải trừ quân bị…

Tại ARF 18, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Gia Khiêm đã tham gia phát biểu về nhiều đề mục quan trọng, trong đó có định hướng hoạt động và tăng cường vai trò của ARF; thúc đẩy hợp tác ARF về ứng phó với các thách thức an ninh phi truyền thống như thiên tai, biến đổi khí hậu, an ninh, an toàn hàng hải; tăng cường phối hợp giữa ARF và các diễn đàn khu vực có liên quan… Phó Thủ tướng nhấn mạnh, trong bối cảnh khu vực Đông Á tiếp tục ổn định và phát triển, nhưng vẫn còn không ít các thách thức, các nước cần chung tay hợp tác, tích cực thúc đẩy các nỗ lực vì hòa bình, an ninh, ổn định và hợp tác phát triển ở khu vực; tăng cường các biện pháp xây dựng lòng tin, giải quyết các tranh chấp và bất đồng trong khu vực thông qua đối thoại hòa bình, phù hợp với các nguyên tắc của luật pháp quốc tế, Hiến chương LHQ; ứng phó hiệu quả với các thách thức đặt ra.

Trong phát biểu, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Gia Khiêm đã đề cập đến nhiều vấn đề khu vực, trong đó có về Biển Đông. Hòa bình, ổn định, an ninh và an toàn hàng hải trên Biển Đông là quan tâm và lợi ích chung và nguyên vọng thiết tha của khu vực và tất cả các nước. Do đó, cần phải triệt để tôn trọng các nguyên tắc của luật pháp quốc tế, nhất là UNCLOS; thực hiện đầy đủ và hiệu quả DOC, tiến tới xây dựng COC.

Hội nghị ARF 18 diễn ra trong bối cảnh ASEAN đang nỗ lực hướng tới Cộng đồng ASEAN vào năm 2015 trên ba trụ cột và củng cố vai trò chủ đạo trong khu vực, nâng cao vai trò trên trường quốc tế với việc tăng cường mở rộng các quan hệ đối ngoại; cấu trúc khu vực với ASEAN đóng vai trò trung tâm đang định hình; các nước ASEAN và các nước trên thế giới đang phải đối đầu nhiều thách thức truyền thống và phi truyền thống, đòi hỏi phải có sự hợp tác khu vực và toàn cầu để giải quyết, và nhất là những tiến triển và kết quả tích cực mà Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 44 và các Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN với các Đối tác vừa đạt được về các vấn đề liên quan đến an ninh, ổn định khu vực và thế giới, trong đó có việc thông qua Quy tắc hướng dẫn thực hiện DOC, nhằm tăng cường đảm bảo hòa bình, an ninh, ổn định và phát triển bền vững khu vực và thế giới.

Chính vì vậy ARF 18 được coi là cột mốc cho ARF bước vào giai đoạn mới, từ “Các biện pháp xây dựng lòng tin” sang giai đoạn “Ngoại giao phòng ngừa”. Kết thúc Hội nghị, Bộ trưởng Ngoại giao Inđônêxia Mácti Natalêgaoa (Marty Natalegawa), chủ trì Hội nghị, đã ra tuyên bố của Chủ tịch ASEAN./.