Ông Tô Văn, nguyên Chủ tịch Hội Cựu chiến binh tỉnh, nguyên chỉ huy đơn vị Đặc công:
Đến thăm ông Lê Văn Nhiễm, chúng tôi nhận ra không còn khỏe lắm sau cơn tai biến năm ngoái. Nhiều chuyện xảy ra gần đây ông đã quên, nhưng khi nhắc về những ngày tháng Tư lịch sử, ông cho biết mình vẫn còn nhớ về kỷ niệm hào hùng của một thời. Câu chuyện mà ông kể đi kể lại trong các lần gặp vẫn còn in hằn trong tâm trí chúng tôi:
“Lúc ấy là một trong những cán bộ chỉ huy của Tiền phương C, với cương vị Phó Chính trị viên rồi Chính trị viên, ngay ngày 2-4-1975, tôi và các đơn vị Tiền phương C đã có trận đánh mở màn tấn công, giải phóng ấp chiến lược Song Mỹ (xã Tân Sơn, Ninh Sơn). Ở Song Mỹ, đang tảo thanh (bắt tù binh, thu vũ khí) thì nghe tin địch kéo quân từ Lâm Đồng chạy xuống, đơn vị tôi chặn đánh tiêu diệt được 2 xe bọc thép nhưng địch cũng phản kích dữ dội, pháo bắn xuống như mưa bất kể đó là khu vực dân cư. Trên đường tiến về Phan Rang, tỉnh lỵ của Ninh Thuận, ngày 4-4-1975, tôi và các đồng đội bị máy bay địch phát hiện. Hàng loạt bom từ máy bay trút xuống cày nát vùng đất phía sông Cho Mo, tây bắc làng Tân Mỹ (xã Mỹ Sơn, Ninh Sơn). Tôi và một chỉ huy nép mình vào thân cây dầu, bấy giờ tôi đã nghĩ mình khó sống sót khỏi trận ném bom này, nhưng rồi đã may mắn thoát được. Cứ thế, đơn vị tôi tiến dần xuống đèo Cậu, thôn Đắc Nhơn, xã Nhơn Sơn (Ninh Sơn) và sáng ngày 16-4-1975 đã có mặt tại trung tâm tỉnh Ninh Thuận. Ngày ấy tôi không tham gia tiếp quản cơ quan hành chính tỉnh vì sáng hôm sau (17-4), tôi nhận nhiệm vụ chỉ huy dẫn quân truy kích tàn quân địch ở Mũi Điện, Phước Dinh (Thuận Nam). Sinh năm 1935, tham gia cách mạng năm 1951, tập kết ra Bắc năm 1954 và trở về miền Nam năm 1961, tôi đã có mặt tại chiến trường Ninh Thuận từ đó cho đến ngày giải phóng. Là người trong cuộc, tôi hiểu rõ ý nghĩa trọng đại của ngày chiến thắng, thấm thía với nỗi đau thương, mất mát, cho nên mỗi năm cứ vào tháng Tư, tôi lại bồi hồi nhớ về đồng đội cũ, về những năm tháng chiến đấu và không cầm được nước mắt khi nghĩ mình may mắn hơn các đồng đội đã hy sinh, còn được nhìn thấy quê hương và đất nước hoàn toàn giải phóng.
Bây giờ đây trước sự thay đổi của diện mạo tỉnh nhà, tôi vô cùng phấn khởi. Do sức khỏe đã kém, tôi chỉ còn có một ước mong là các ngành, các cơ quan có trách nhiệm quan tâm giáo dục thế hệ trẻ để họ tự hào và kế tục truyền thống lịch sử của cha ông, phát huy chủ nghĩa anh hùng cách mạng trong sự nghiệp xây dựng quê hương Ninh Thuận ngày càng giàu đẹp”.
Ông Tô Ngọc Đức, cán bộ hưu trí phường Đô Vinh (Tp. Phan Rang - Tháp Chàm), nguyên chiến sĩlực lượng an ninh thị xã:
Gặp lại anh Tô Ngọc Đức sau 3 năm, chúng tôi có cảm giác anh vẫn còn đau đáu tâm niệm xây nhà tưởng niệm cho đồng đội ở xóm Dừa. Kể lại cho chúng tôi nghe câu chuyện của mình, anh nhấn mạnh dù thời gian ngày càng xa nhưng những chi tiết lịch sử vẫn lưu dấu chính xác. Câu chuyện anh kể như lời tâm sự:
Trước khi có diễn biến của ngày 16-4-1975, chuẩn bị cho việc tiếp quản khi địch quân bỏ chạy, lực lượng vũ trang tỉnh đã tập kết tại xóm Dừa, đánh vào phi trường Thành Sơn nhưng bị phản công dữ dội nên một bộ phận tạm thời rút về núi Cà Đú. Thời điểm đó, ngày 8-4-1975, trong một trận đánh gần Nhà thờ Phước Đức, vì bất ngờ trước 2 mũi tấn công của địch, nhiều đồng đội đã hy sinh ngay trước mắt tôi. Suốt đời mình, tôi không thể quên được hình ảnh bi hùng ấy. Lúc 6 giờ sáng, ngày 16-4, là chiến sĩ an ninh thị xã nên tôi có mặt trong đoàn quân chủ lực dẫn đường tiến vào thị xã và tham gia cánh quân tiếp quản các cơ quan của ngụy quyền ở Tháp Chàm như chi khu quân sự, chi Cảnh sát, trụ sở hành chánh quận Bửu Sơn...
Đến nay tôi vẫn không quên được cảm giác vui mừng, sung sướng của mình trong ngày đại thắng. Nhìn lại chặng đường 46 năm qua, không thể không phấn khởi trước hình ảnh quê hương Ninh Thuận hôm nay. Từ xóm Dừa cho đến nhiều địa điểm chiến đấu trước đây trên địa bàn thị xã giờ đã hoàn toàn thay đổi. Ở nhiều vùng trong tỉnh, đi từ thành thị đến nông thôn, tôi đều thấy rõ bộ mặt đời sống đổi mới từng ngày. Không nói đâu xa, ngay cạnh xóm Dừa giờ có thêm tuyến đường Phan Đăng Lưu tạo thuận lợi cho giao thông về trung tâm thành phố. Tuy nhiên, mỗi năm cứ vào độ tháng Tư về, tôi lại bồi hồi nhớ đến những đồng đội hy sinh khi tuổi đời còn trẻ, không được may mắn như tôi nhìn thấy ngày quê hương, đất nước giải phóng. Tôi và nhiều đồng đội có tâm nguyện xây dựng một Nhà bia tưởng niệm ngày 8-4 tại xóm Dừa, lấy ngày đó làm mốc để tưởng niệm chung các đồng đội đã chiến đấu, hy sinh trên địa bàn thị xã trong giai đoạn chống Mỹ. Xóm Dừa là căn cứ lõm, nơi ghi nhiều dấu ấn hoạt động của các cán bộ cách mạng, của Thị ủy Phan Rang - Tháp Chàm và một số đơn vị lực lượng vũ trang. Tôi mong ngành chức năng, địa phương tạo điều kiện cho chúng tôi, những chiến sĩ thời ấy, hoàn thành tâm nguyện này để làm nơi gặp gỡ sinh hoạt với mục tiêu giáo dục thế hệ trẻ về truyền thống đấu tranh anh dũng của thế hệ cha ông.
Ông Phạm Tất Thắng, cán bộ hưu trí phường Phủ Hà (Tp. Phan Rang- Tháp Chàm), nguyên chiến sĩ Biệt động thị xã:
 |
Đến thăm ông Phạm Tất Thắng, có thể nhận ra dù ở tuổi 78, sức khỏe không còn như trước, nhưng đầu óc vẫn minh mẫn. Như bao lần vào dịp này, ông lại đắm mình trong ký ức, hồi tưởng những sự kiện xảy ra vào ngày 16-4-1975. Ông kể: “Là chiến sĩ Biệt động thị xã Phan Rang - Tháp Chàm, thuộc Đại đội Đặc công 314 hoạt động tại núi Cà Đú, trước đó chúng tôi đã được trên cho biết dự kiến sẽ giải phóng Ninh Thuận vào ngày 8-4, nhưng rồi do địch thiết lập “lá chắn thép’ nên không thực hiện được. Rạng sáng ngày 16-4, trong tiếng bom đạn đinh tai của quân địch thả xuống nhằm phá hủy các cầu cống trên đường 1A dẫn vào thị xã, từ đỉnh núi Cà Đú nhìn qua ống dòm, tôi thấy rõ đoàn quân chủ lực đang tiến vào bất chấp sự oanh kích của máy bay địch. Tại ngã ba Cà Đú, tôi và đồng đội cùng nhập chung, rồi dẫn đường cho đoàn quân tiến vào trung tâm thị xã. Ngay trong buổi sáng, tôi được lệnh tham gia cánh quân tiếp quản Trại Nguyễn Hoàng ở Tháp Chàm và chiều hôm đó lại nhận lệnh cùng một tiểu đội xuống chốt ở ngã ba Tấn Tài.
Không thể tả hết niềm vui của ngày tiếp quản thị xã, lần đầu tiên chúng tôi tự do đi lại trên đường phố trong trạng thái lâng lâng ngỡ như mơ. Cũng từ ngày ấy và còn kéo dài mãi đến nay là sự bùi ngùi thương tiếc các đồng đội đã hy sinh trước đó 1 tuần, họ còn quá trẻ và đã không kịp nhìn thấy ngày quê hương giải phóng. Trong suốt 46 năm, ngần ấy thời gian với biết bao thay đổi, Ninh Thuận và Phan Rang - Tháp Chàm đã mang bộ mặt mới, đời sống Nhân dân ngày càng nâng lên. Những nơi như ngã ba Cà Đú, giờ có khu dân cư đông đúc, có khu công nghiệp, có Nghĩa trang Liệt sỹ tỉnh, đường sá mở rộng 4 làn xe. Tôi đặc biệt ấn tượng khi gần đó mọc lên Nhà máy bia Sài Gòn, Trung tâm Sát hạch lái xe. Trong niềm hân hoan chung, tôi chạnh nhớ về những hang đá ở núi Cà Đú, nơi đã in dấu bao kỷ niệm của một thời. Gần mười năm trước, có dịp lên thăm lại, tôi đã không còn tìm thấy những tảng đá phẳng ngày xưa chúng tôi hay dùng làm ghế ngồi. Tôi mong sao di tích núi Cà Đú tiếp tục được tôn tạo, giữ gìn để những thế hệ sau có dịp về tham quan, ngưỡng vọng nơi cha ông mình từng lấy làm căn cứ hoạt động chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ.
BẠCH THƯƠNG