Mô tả cây
Mạch môn đông là một loại cỏ sống lâu năm, cao 10cm đến 40cm, rễ chùm, trên rễ có những chỗ phát triển thành củ mẫm. Lá mọc từ gốc, hẹp dài từ 15-40cm, rộng 1-4mm, phía cuống hơi có bẹ, mép lá hơi có răng cưa. Cán mang hoa dài 10-20cm, hoa màu xanh nhạt, cuống 3-5mm, tụ thành 1-3 hoa ở kẽ các lá bắc trắng nhạt. Quả mọng màu tím đen nhạt, đường kính 6mm, có 1-2 hạt.
Công dụng và liều dùng
Mạch môn có vị ngọt, hơi đắng tính hơi hàn, vào 3 kinh tâm, phế và vị. Có tác dụng thanh tâm, nhuận phế, dưỡng vị sinh tâm, hoá đờm, chỉ ho, dùng chữa hư lao, ho, thổ huyết, ho ra máu. Những người tỳ vị hư hàn, đại tiện lỏng không được dùng.
Dùng làm thuốc ho long đờm, thuốc bổ, dùng chữa thiếu sữa, lợi tiểu, sốt khát nước. Ngày dùng từ 6-20g dưới dạng thuốc sắc.
Đơn thuốc có mạch môn đông
Chữa bệnh ho, khó thở, ho lâu ngày: Mạch môn đông 16g, bán hạ 8g, đảng sâm 4g, cam thảo 4g, gạo nếp sao vàng 4g, đại táo 4g, nước 600ml. Sắc còn 200ml. Chia làm 3 lần uống trong ngày.
Chữa tắc tia sữa: Mạch môn đông bỏ lõi, tán nhỏ. Mỗi lần uống 10-12g. Lấy sừng tê giác mài với rượu uống độ 4g. Uống 2-3 lần.
Đức Doãn (Theo Những Cây thuốc và Vị thuốc Việt Nam)