Trên địa bàn tỉnh ta có 3 khu công nghiệp (KCN) với tổng diện tích trên 855 ha, nhưng sau nhiều năm triển khai hoạt động, hiện chỉ có KCN Thành Hải cơ bản được lấp đầy, còn lại các KCN Phước Nam (Thuận Nam) và Du Long (Thuận Bắc) vẫn trong tình trạng đầu tư dang dở với nhiều diện tích đất trống chưa đưa vào sử dụng, rất lãng phí và không mạng lại hiệu quả kinh tế như kỳ vọng. Để nâng cao giá trị sử dụng đất, tạo công ăn việc làm cho người lao động và thiết thực mang lại hiệu quả kinh tế, rất cần sớm có giải pháp mạnh mẽ, quyết liệt và tích cực hơn nữa của các cấp, ngành và địa phương liên quan.
Là dự án rất được kỳ vọng của tỉnh, được cấp giấy chứng nhận đầu tư từ năm 2007, nhưng gần 14 năm qua, KCN Phước Nam, do công ty Cổ phần Đầu tư Phước Nam-Ninh Thuận làm chủ đầu tư chỉ có 9 dự án thứ cấp thuê đất thực hiện dự án (chủ yếu là chế biến và sản xuất vật liệu xây dựng) trên khoảng 10 ha, trong tổng số 370 ha của cả KCN. Theo báo cáo của đơn vị chủ đầu tư, năm 2009, KCN đã đầu tư cơ sở hạ tầng khoảng 35% (giai đoạn 1), với tổng kinh phí khoảng 110 tỷ đồng, chiếm 12% tổng mức đầu tư dự án. Sau đó kéo dài nhiều năm không đầu tư thêm, đất đai gần như bỏ hoang. Đến năm 2018, Thanh tra Sở Kế hoạch và Đầu tư đã ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính 20 triệu đồng đối với đơn vị chủ đầu tư và đề nghị chấn chỉnh khắc phục. Năm 2020, trước sự hối thúc của tỉnh, dự án mới triển khai trở lại với việc thi công một số đoạn của các tuyến đường nội bộ và san ủi mặt bằng, nhưng tiến độ và khối lượng thi công rất chậm, không đạt yêu cầu kế hoạch và cam kết đề ra. Theo Ban quản lý Các KCN tỉnh, dự án đã bị chậm tiến độ theo giấy chứng nhận đầu tư, vi phạm Luật Đầu tư và Luật Đất đai. Hiện đã hết thời gian gia hạn tiến độ sử dụng đất hơn 7 tháng, nhưng do chủ đầu tư không huy động được nguồn vốn, thiếu năng lực tài chính và thiếu quyết tâm đầu tư nên dự án KCN này vẫn chưa chuyển biến tích cực.
Khu Công nghiệp Thành Hải hiện có 18 dự án đầu tư thứ cấp,
lấp đầy 45 ha và đang triển khai giai đoạn 2 với 22 ha mở rộng để thu hút đầu tư.
Ở KCN Du Long (Thuận Bắc), do công ty Cổ phần Đầu tư Hạ tầng khu công nghiệp Hoa Sen Du Long làm chủ đầu tư, tình hình có khả quan hơn, nhưng cũng đang trong tình cảnh “tiến thoái lưỡng nan”. Cả KCN có 407,28 ha, nhưng hơn 10 năm qua việc đầu tư cơ sở hạ tầng chỉ mới đạt 12,5% khối lượng tổng thể; giá trị kinh phí đầu tư chỉ đạt 3,35% tổng mức đầu tư. Năm 2020, sau khi chuyển đổi chủ đầu tư, dự án có thực hiện được một số hạng mục như san lấp mặt bằng gần 50 ha, xây tường bao, hệ thống trạm điện, nhà điều hành và mở rộng đường đấu nối với Quốc lộ 1A, nhưng nhìn chung việc triển khai vẫn bị chậm tiến độ theo giấy chứng nhận đầu tư, chủ đầu tư chậm hoàn thành các bước về thủ tục đầu tư xây dựng. Theo đại diện đơn vị chủ đầu tư, nguyên nhân do chuyển đổi vốn đầu tư giữa nhà đầu tư nước ngoài và nhà đầu tư trong nước nên hồ sơ hoàn tất các bước thủ tục bị kéo dài; dự án thiếu nguồn nước cung cấp cho KCN nên chưa đáp ứng điều kiện thu hút các nhà đầu tư thứ cấp.
Đối với KCN Thành Hải (giai đoạn 2) mở rộng khoảng 22 ha đã được bố trí vốn ngân sách hơn 50 tỷ đồng và giao cho Ban Quản lý dự án Đầu tư xây dựng các công trình dân dụng và công nghiệp làm chủ đầu tư. Năm 2020, đã triển khai đầu tư hạ tầng khu công nghiệp, bổ sung một số hạng mục trạm xử lý nước thải tập trung. Tuy nhiên, do bị vướng công tác giải tỏa đền bù đất khu vực nền, nên phần lớn công việc vẫn chưa thể triển khai được; tỷ lệ giải ngân đến tháng 12-2020 chỉ mới đạt 42%.
Nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của các KCN, Ban Quản lý các KCN đang tiếp tục phối hợp với các sở, ngành liên quan tập trung hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư triển khai thực hiện dự án. Đồng thời tham mưu UBND tỉnh phương án xử lý theo quy định pháp luật đối với dự án thứ cấp ngừng hoạt động đầu tư sản xuất, kinh doanh và dự án chậm tiến độ cam kết theo giấy chứng nhận đăng ký đầu tư. Mặt khác, tăng cường công tác xúc tiến, kêu gọi nhà đầu tư mới vào KCN. Phát huy lợi thế đầu tư khu Cảng nước sâu Cà Ná, các dự án điện khí LNG khu vực phía Nam của tỉnh, UBND tỉnh đang hoàn thiện hồ sơ, trình các cấp, bộ, ngành trung ương chấp thuận chủ trương đầu tư Dự án hạ tầng KCN Cà Ná.
Ông Sử Đình Vinh, Trưởng Ban quản lý các KCN cho biết: Để nâng cao hiệu quả đầu tư các KCN trên địa bàn tỉnh, chúng tôi cũng đã kiến nghị UBND tỉnh chỉ đạo các sở, ngành liên quan cùng phối hợp đẩy nhanh công tác đền bù giải phóng mặt bằng còn lại của KCN Thành Hải để thực hiện đầu tư hoàn chỉnh hạ tầng, thu hút đầu tư. Xử lý thu hồi dự án KCN Phước Nam chậm tiến độ, vi phạm Luật Đất đai, Luật Đầu tư theo quy định; có phương án thay thế nhà đầu tư đủ năng lực thực hiện dự án. Sớm giải quyết việc cấp nước cho KCN Du Long và chỉ đạo các đơn vị liên quan đầu tư khu xử lý nước thải tập trung tại KCN, đảm bảo điều kiện đáp ứng công tác thu hút đầu tư thứ cấp vào KCN trong thời gian tới.
Anh Tuấn