Chống lừa đảo trên không gian mạng bằng giải pháp xác thực người dùng

Bảo vệ dữ liệu cá nhân

Ông Trần Quang Hưng, Phó Vụ trưởng Vụ Kinh tế số và Xã hội số (Bộ TT&TT) chia sẻ: Không gian mạng cũng giống như cuộc sống thật. Ngoài những thời cơ, không gian mạng cũng có những nguy cơ và thách thức về an toàn, an ninh, với tất cả các chủ thể hoạt động trên đó.

Thời gian qua, tình hình an toàn, an ninh mạng có nhiều diễn biến phức tạp khó lường. Các cuộc tấn công mạng không chỉ là mối đe dọa đến tình hình chính trị, an ninh quốc gia, mà còn là mối đe dọa thường trực tới hoạt động của mọi cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp.

Tuy nhiên, công tác quản lý Nhà nước về không gian mạng hiện chưa đáp ứng yêu cầu đặt ra, đặc biệt đối với các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ, nền tảng xuyên biên giới. Tình trạng lừa đảo trực tuyến cũng diễn ra phổ biến, tinh vi phức tạp.

Một thống kê của Mỹ cho thấy, thiệt hại gây ra bởi tội phạm mạng tại quốc gia này, trong đó có tội phạm lừa đảo trực tuyến, đã đạt mức kỷ lục là 12,5 tỷ USD năm 2023, tăng 22%. Dẫn ra kinh nghiệm quốc tế trong quản lý không gian mạng và phòng chống lừa đảo trực tuyến, ông Trần Quang Hưng cho rằng, để quản lý không gian mạng, các quốc gia coi việc bảo vệ dữ liệu, thông tin cá nhân trở thành nhiệm vụ quan trọng. Theo thống kê, gần 90 quốc gia và khu vực trên thế giới đã ban hành luật đặc biệt, nhằm bảo vệ thông tin cá nhân và tiến hành thành lập các trung tâm chống lừa đảo trực tuyến.

Xu hướng chung về chính sách, các quốc gia đều có các quy định ở mức luật để yêu cầu xác minh danh tính thực của người dùng với các dịch vụ viễn thông, nâng cao việc giám sát tài chính và chống rửa tiền, quản lý không gian mạng bằng các nhà cung cấp dịch vụ Internet hay các nền tảng kỹ thuật.

800 triệu tài khoản cần định danh

Thời gian qua, với vai trò quản lý Nhà nước và tổ chức thực thi pháp luật về quản lý không gian mạng, Bộ TT&TT đã triển khai nhiều giải pháp tổng thể, trong đó có nhóm giải pháp trọng tâm là hoàn thiện hành lang pháp lý.

“Đến nay, hành lang pháp lý về bảo đảm an toàn, an ninh mạng, an toàn giao dịch điện tử đã cơ bản được hoàn thiện. Điều này có vai trò quan trọng, làm căn cứ triển khai các phương án, giải pháp quản lý không gian mạng, hạn chế các nguy cơ rủi ro”, ông Trần Quang Hưng nhấn mạnh.

Song song đó, nhiều giải pháp khác cũng đã được thực hiện, cụ thể là: Xây dựng, phát triển kênh thông tin Cổng không gian mạng quốc gia trên các nền tảng mạng xã hội để đưa thông tin, tuyên truyền về các vấn đề an toàn thông tin, nâng cao nhận thức cho người dân trước các dạng lừa đảo trực tuyến; lập trung tâm xử lý tin giả, thông tin xấu độc, nhằm lan tỏa sự thật, nâng cao cảnh giác, chủ động phòng chống tin giả, góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội.

Bộ TT&TT cũng đã định kỳ hàng năm mở chiến dịch "Tháng hành động tuyên truyền về nhận diện và phòng chống lừa đảo trực tuyến" có sự tham gia của tất cả các bộ, ngành, địa phương. Đồng thời, thiết lập cơ sở dữ liệu chống lừa đảo trực tuyến quốc gia, được kết nối, tích hợp với các trình duyệt, công cụ tìm kiếm và các giải pháp an toàn thông tin mạng; chủ động ngăn chặn hơn 3.300 trang web vi phạm pháp luật, qua đó giúp bảo vệ 3,6 triệu người dân không truy cập website vi phạm, không bị lừa đảo tiền bạc hoặc thu thập thông tin cá nhân bất hợp pháp.

Thời gian tới, Bộ TT&TT sẽ tập trung vào các giải pháp quản lý xác thực người dùng và rà soát thông tin trên không gian mạng. Trong đó, việc trình Chính phủ ban hành nghị định thay thế Nghị định 72/2013 và một số chính sách khác được kỳ vọng sẽ tạo đột phá trong công tác quản lý không gian mạng.

Cụ thể, 4 nhóm giải pháp chính được Bộ TT&TT đề xuất triển khai, gồm: Yêu cầu xác thực tài khoản người dùng mạng xã hội qua số điện thoại, nhằm hạn chế tội phạm mạng, tạo thuận lợi cho cơ quan chức năng trong việc giám sát, phát hiện và xử lý hành vi vi phạm; yêu cầu các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước cung cấp thông tin trên không gian mạng Việt Nam tuân thủ và gỡ bỏ các nội dung vi phạm pháp luật khi có yêu cầu; bổ sung quy định yêu cầu các mạng xã hội tạm khóa hoặc khóa vĩnh viễn các tài khoản mạng xã hội, trang cộng đồng, nhóm cộng đồng, kênh nội dung thường xuyên vi phạm hoặc vi phạm nghiêm trọng ảnh hưởng an ninh quốc gia; bổ sung quy định bảo vệ quyền lợi của người dùng và đảm bảo sự công bằng giữa doanh nghiệp trong và ngoài nước khi cung cấp dịch vụ tại Việt Nam.

“Bộ TT&TT cũng sẽ yêu cầu các nền tảng mạng xã hội trong nước và mạng xã hội xuyên biên giới phải cung cấp công cụ tìm kiếm, rà quét nội dung trên nền tảng của mình theo yêu cầu. Điều này nhằm tăng hiệu quả, hiệu lực quản lý Nhà nước trên không gian mạng”, ông Trần Quang Hưng thông tin thêm.

Theo ông Tô Dũng Thái, Chủ tịch Tập đoàn VNPT, Phó Chủ tịch Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia, vai trò của các nhà mạng trong cuộc chiến chống lừa đảo quan trọng. Với vai trò là nhà cung cấp dịch vụ viễn thông, dịch vụ số, nhà mạng cần tuân thủ các quy định pháp luật, phát triển và sử dụng các công cụ, giải pháp phòng chống lừa đảo. Nhà mạng còn phải đảm bảo vai trò thứ 3 là phát triển và cung cấp các dịch vụ phòng chống lừa đảo.

Theo ước tính, với các dịch vụ số phổ biến như hành chính công, tài chính, mạng xã hội, email, sẽ có khoảng 80 triệu người dùng Việt Nam, tương đương 800 triệu tài khoản cần định danh trên mạng. Vì vậy, các nhà mạng cần phối hợp, chung tay triển khai đồng bộ việc định danh, xác thực người dùng và dịch vụ, cung cấp các dịch vụ viễn thông theo định danh, phát triển công cụ bảo vệ chủ động và sử dụng năng lực viễn thông, công nghệ số, để tuyên truyền nâng cao nhận thức, hiểu biết về các hình thức lừa đảo, cách sử dụng không gian mạng an toàn.

Lừa đảo nhắm tới người cao tuổi, trẻ em

Theo thống kê của Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia, hiện có 3 nhóm lừa đảo chính, gồm: Giả mạo thương hiệu, chiếm đoạt tài khoản và các hình thức kết hợp khác, với 24 hình thức lừa đảo đang diễn ra trên không gian mạng. Các vụ tấn công lừa đảo thường xuyên nhắm vào những người cao tuổi, trẻ em, sinh viên, thanh niên, công nhân, người lao động, nhân viên văn phòng... thông qua hình thức phổ biến là lừa người dùng cài đặt, truy cập, cung cấp thông tin vào các địa chỉ, phần mềm độc hại. Cách thức phổ biến của lừa đảo trên không gian mạng gồm các cuộc gọi điện thoại voice call (lừa đảo trực tiếp), OTT/Email/SMS Phishing (lừa đảo truy cập vào trang web hoặc cài mã độc tống tiền), lừa đảo qua app trên điện thoại di động.