Trước đây, trong điều kiện ở xa đất liền các đảo chủ yếu sử dụng máy nổ chạy dầu để phát điện phục vụ sinh hoạt, thắp sáng và làm việc của bộ đội và nhân dân trên đảo. Việc sử dụng nguồn năng lượng dầu chạy máy phát điện khá tốn kém, lại phát ra tiếng nổ ồn, gây ô nhiễm môi trường, nên việc duy trì nguồn điện ổn định là rất khó khăn, thường chỉ dùng vài giờ vào buổi tối và trong trường hợp thật cần thiết. Nhằm cải thiện tình hình này, năm 2009, các đảo đã được đầu tư lắp đặt hệ thống điện năng lượng sạch, tận dụng nguồn năng lượng gió và bức xạ mặt trời với nền nhiệt cao tại các đảo để chuyển hóa thành năng lượng điện phục vụ sinh hoạt và huấn luyện sẵn sàng chiến đấu.
Trung tá Trần Minh Đức, Bí thư đảng bộ, Chính trị viên đảo Trường Sa Đông cho biết: Hiện nay, toàn đảo Trường Sa Đông có 10 quạt gió cùng hệ thống pin năng lượng mặt trời được bố trí lắp đặt trên các mái nhà, các vị trí theo yêu cầu của cơ quan chuyên môn. Trong điều kiện thời tiết ở đảo là vào mùa hè trời nắng nhưng ít gió, vào mùa mưa lại ít nắng, thừa gió, có hai hệ thống tua-bin gió và pin năng lượng mặt trời đã bổ trợ cho nhau, đảm bảo duy trì nguồn điện sử dụng thường xuyên trên đảo. Trong thời gian qua, hệ thống điện năng lượng này đã phát huy hiệu quả. Cán bộ, chiến sỹ trên đảo đề cao tinh thần tự học để sử dụng, bảo quản, bảo dưỡng và thực hành tiết kiệm điện, góp phần tăng cường tuổi thọ cho hệ thống quạt gió, pin năng lượng cũng như hệ thống ắc quy để phục vụ cho sinh hoạt hàng ngày của bộ đội.
Công nhân khắc phục bảo trì hệ thống điện năng lượng sạch trên đảo Đá Lát.
Có điện năng lượng sạch, các sinh hoạt trên đảo đã thuận lợi và chính quy hơn so với trước. Nếu trước đây, việc bảo quản thực phẩm trên đảo gặp nhiều khó khăn do nguồn điện không ổn định, thì từ khi có hệ thống điện năng lượng sạch, các đảo đã sử dụng tủ cấp đông để bảo quản, góp phần nâng cao chất lượng đời sống cho cán bộ và chiến sỹ, cũng như phục vụ công tác huấn luyện có sử dụng thiết bị điện và phục vụ việc chiếu sáng vào ban đêm, đáp ứng được yêu cầu thiết thực với điều kiện tác chiến ở biển đảo.
Do trong quá trình sử dụng gần 10 năm, với điều kiện khí hậu khắc nghiệt, điều kiện bảo dưỡng, bảo trì gặp nhiều khó khăn, nhất là do ảnh hưởng của cơn bão số 15 và 16 trong năm 2017, một số công trình điện trên các đảo đã bị xuống cấp, hư hỏng cần phải bảo trì, thay thế, nâng cấp. Nhằm sớm khắc phục và duy trì nguồn điện ổn định trên các đảo, Tổng Công ty Điện lực Việt Nam (EVN) đã cử đội ngũ kỹ sư giám sát, tổ chức kiểm tra, tiến hành bảo dưỡng, thay thế các hệ thống điện tại các đảo.
Tại đảo Đá Lát, chúng tôi gặp kỹ sư trẻ Đoàn Ngọc Lợi, Tổ trưởng Tổ Giám sát thi công lắp đặt, khôi phục hệ thống năng lượng sạch, hiện đang công tác tại Phòng Kinh doanh thuộc Công ty Điện lực Ninh Thuận, anh vui vẻ cho biết: Điện lực Ninh Thuận được Tổng Công ty Điện lực Miền Nam ủy quyền làm nhiệm vụ khôi phục hệ thống điện của các đảo. Để hoàn thành việc khôi phục này trước Tết Nguyên đán Mậu Tuất, chúng tôi đã chia làm 2 tổ đi 2 tuyến. Tổ công tác của chúng tôi gồm hai anh em thuộc Công ty Điện lực Ninh Thuận và 7 người thuộc đơn vị thi công. Trong thời gian khoảng 1 tháng, chúng tôi quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ tại 11 đảo và điểm đảo bao gồm: Đảo Đá Lát, đảo Đá Đông A, B và C, đảo Đá Tây A, B và C, đảo Thuyền Chài A, B và C và đảo Trường Sa. Do điều kiện thời tiết không thuận lợi, lại xuất phát muộn nên đến ngày 18-1, chúng tôi mới tiếp cận được đảo đầu tiên. Với quyết tâm hoàn thành sớm nhất có thể, khi đặt chân lên đảo anh em kỹ sư đã làm việc cho đến tận 22 giờ. Hiện chúng tôi đã thay một số tấm pin bị bão làm hư hỏng, thay thế 40 bình ắc quy đã hết tuổi thọ, cùng một số đèn chiếu sáng và quạt gió trên đảo Đá Lát. Sắp tới chúng tôi sẽ lần lượt tới các đảo còn lại để thực hiện nhiệm vụ theo kế hoạch được giao. Nếu thời tiết không thuận lợi, việc chưa hoàn thành, chúng tôi sẽ làm cả trong những ngày Tết để kịp thời phục vụ quân dân trên đảo.
Các công trình hệ thống năng lượng điện sạch tại các đảo không chỉ cung cấp nguồn điện sinh hoạt, cải thiện căn bản đời sống chiến sỹ, nhân dân trên đảo mà còn là nhiệm vụ chính trị, góp phần phát triển kinh tế-xã hội và giữ vững chủ quyền quốc gia. Trong điều kiện môi trường biển khắc nghiệt, xa đất liền, thiết bị điện dễ hư hỏng, với việc bàn giao hệ thống điện trên các đảo cho EVN quản lý, bảo trì, bảo dưỡng thường xuyên sẽ đảm bảo nguồn điện cung ứng ổn định, lâu dài, qua đó càng khẳng định chủ quyền vững chắc biển đảo của Tổ quốc.
Anh Tuấn