Nan giải bài toán nợ BHXH
Theo thống kê của BHXH tỉnh, đến nay, số tiền nợ BHXH của các cơ quan, DN trên địa bàn tỉnh đã lên đến gần 31 tỷ đồng. Riêng các DN khu vực kinh tế ngoài Nhà nước có 354 đơn vị với tổng số tiền nợ 14,2 tỷ đồng. Nhiều DN có thời gian nợ hàng chục tháng như: Công ty CP Giao thông Ninh Thuận nợ 52 tháng, với số tiền trên 1,8 tỷ đồng; Công ty TNHH Thảo Sơn Hoa kiểng nợ 28 tháng với số tiền 209 triệu; Công ty CP Nhựa Vĩnh An nợ 15 tháng với số tiền 255,9 triệu đồng; Chi nhánh Công ty TNHH SX-TM&DV Thái Bình nợ 31 tháng với số tiền 105,7 triệu đồng…
Công ty TNHH May Tiến Thuận, một trong những đơn vị đóng đầy đủ BHXH cho người lao động.
Bên cạnh những DN chây ỳ, kéo dài thời gia trả nợ, nhiều DN còn cố tình trốn tránh đóng BHXH cho người lao động. Theo luật định, DN chỉ đóng BHXH cho những lao động có HĐLĐ từ 3 tháng trở lên, nhiều DN lợi dụng sơ hở này để “lách luật” bằng cách không ký kết HĐLĐ hoặc có ký kết nhưng chỉ là hợp đồng thời vụ mặc dù người lao động làm việc có tính chất lâu dài, thường xuyên.
Với số tiền nợ BHXH quá lớn của các DN đã đặt ra cho các cơ quan chức năng và chính quyền địa phương nhiều khó khăn bởi quỹ BHXH của tỉnh thường xuyên phải giải quyết các chế độ chính sách hưu trí, ốm đau, thai sản, tai nạn lao động… cho những người đã đóng BHXH khi được thụ hưởng. Việc trốn tránh, nợ tiền BHXH còn xâm phạm nghiêm trọng đến quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của hàng chục ngàn công nhân, lao động. Vì nếu không đóng BHXH, người lao động sẽ không được hưởng các chế độ, chính sách như thai sản, hưu trí, tử tuất… Điển hình như trường hợp của anh Nguyễn Cao Hùng và chị Lê Thị Ngọc Hạnh đều là nhân viên Công ty TNHH Du lịch Ninh Thuận. Vừa qua, 2 trường hợp này có quyết định chính thức chấm dứt ký kết HĐLĐ với công ty. Tuy nhiên do đơn vị nợ tiền BHXH, nên cả 2 người đến nay vẫn chưa được giải quyết chế độ trợ cấp thất nghiệp và các chế độ chính đáng khác. Hoặc như trường hợp của hơn 130 công nhân viên của Công ty Cổ phần Sách- thiết bị trường học và Công ty CP Giao thông Ninh Thuận đến nay vẫn chưa được giải quyết các chế độ do sự thiếu trách nhiệm của DN trong việc thực hiện đóng BHXH cho người lao động.
Quyết tâm của ngành chức năng
Trong khi các chế tài đối với những trường hợp vi phạm BHXH đã được nêu rõ trong các luật định nhưng do các cơ quan, ngành chức năng chưa mạnh tay xử phạt, cộng với ý thức chấp hành pháp luật của nhiều chủ DN chưa cao, nên tình trạng nợ đọng, trốn tránh nộp tiền BHXH không được giải quyết dứt điểm. Ông Tống Đức Minh, Phó phòng Thu BHXH tỉnh cho biết: “Đối với các DN nợ nhiều tháng, cơ quan BHXH chỉ có thể gởi thư nhắc nhở, tuy nhiên khi được yêu cầu “trả nợ”, nhiều DN viện cớ là làm ăn thua lỗ, lao động không ổn định, khó khăn… để kéo dài thời gian, thoái thác trách nhiệm. Trong khi đó, việc thực hiện ra quyết định xử phạt lại thuộc về Sở Lao động- Thương binh & Xã hội. Nhưng đến thời điểm này thì cũng chưa có đơn vị nào bị xử phạt theo luật định”.
Để giải quyết tình trạng trên, năm 2011, BHXH tỉnh đã khởi kiện 6 đơn vị nợ tiền BHXH với tổng số tiền nợ trên 1 tỷ đồng. Tuy nhiên 6 đơn vị này đã được rút đơn khởi kiện sau khi có văn bản cam kết trả nợ, nhưng đến nay chỉ có 1 đơn vị là Công ty TNHH Thương mại & Xây dựng Toàn Thịnh thực hiện đúng cam kết và trả hết số nợ 52,1 triệu đồng. Các đơn vị còn lại có thực hiện nhưng chỉ trả nợ “nhỏ giọt”. Trong 9 tháng đầu năm 2012, BHXH tỉnh tiếp tục đề đơn khởi kiện 31 đơn vị với tổng số tiền nợ trên 4,6 tỷ đồng, trong đó có 3 đơn vị bị khởi kiện lần 2 là Công ty TNHH Vận tải Lộc Phát nợ 332,87 triệu đồng, 20 tháng; Trung tâm Dịch vụ máy văn phòng nợ 102,89 triệu đồng, 10 tháng; Công ty TNHH Điện tử Viễn thông Tin học Trường Lan nợ 101,12 triệu đồng, 50 tháng. Tổng số tiền nợ thu hồi sau khởi kiện từ năm 2011 đến nay là 482,5 triệu đồng. Có thể nói việc khởi kiện đã phần nào đánh động ý thức, trách nhiệm của các chủ DN, bằng chứng là nhiều DN đã thực hiện trả nợ ngay sau khi được gởi văn bản bị khởi kiện hoặc trong quá trình hòa giải. Tuy nhiên số tiền thu hồi được lại quá ít so với số tiền nợ.
Như vậy, để giải quyết tình trạng nợ đọng tiền BHXH như hiện nay cần sự chung tay vào cuộc của các ngành, cơ quan liên quan, thực hiện tốt hơn nữa công tác kiểm tra, quản lý, đặc biệt là cần “mạnh tay” hơn nữa trong việc thực hiện chế tài xử phạt. Hiện nay, BHXH tỉnh đang tiến hành rà soát, đánh giá lại tình hình sản xuất, kinh doanh các DN và sẽ tiếp tục khởi kiện đối với những DN cố tình trốn tránh, chây ỳ nợ kéo dài. Ngoài ra, cần thiết nâng mức tiền xử phạt hành chính vì so với tình hình nợ như hiện nay, mức xử phạt tối đa 30 triệu đồng đối với các đơn vị vi phạm là còn quá thấp, chưa đủ sức mang tính răn đe.
Uyên Thu