Quan điểm chỉ đạo chung của tỉnh là ưu tiên nguồn nước đảm bảo phục vụ sinh hoạt cho nhân dân, nước uống cho gia súc và các ngành kinh tế trọng điểm của tỉnh, nguồn nước cho cây trồng lâu năm.
Để chủ động sản xuất, UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch số 4968/KH-UBND ngày 27/11/2023 về sản xuất và chuyển đổi cây trồng vụ đông - xuân 2023-2024. Quan điểm chỉ đạo chung của tỉnh là ưu tiên nguồn nước đảm bảo phục vụ sinh hoạt cho nhân dân, nước uống cho gia súc và các ngành kinh tế trọng điểm của tỉnh, nguồn nước cho cây trồng lâu năm. Tiếp tục theo dõi diễn biến tình hình thời tiết, đặc biệt là lượng nước được tích trữ tại các hồ chứa trên địa bàn tỉnh và hồ Đơn Dương để chủ động có phương án sản xuất linh hoạt, hiệu quả, tổ chức điều tiết nước hợp lý, tiết kiệm, phù hợp với sản xuất cụ thể từng xứ đồng, ứng phó với sản xuất lệch vụ; thực hiện đồng bộ, hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp cơ cấu lại ngành Nông nghiệp thích ứng với biến đổi khí hậu gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng và xây dựng nông thôn mới.
Nông dân huyện Ninh Phước thu hoạch lúa.
Theo báo cáo của Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi tỉnh, tính đến ngày 20/11/2023, lượng nước tích trữ được tại 21 hồ đạt 156,11/194,48 triệu m3, đạt 80,27% dung tích thiết kế. Hồ Sông Cái lượng nước tích trữ được 210,79/219,81 triệu m3, đạt 95,90% dung tích thiết kế. Hồ Đơn Dương tích trữ được 161,10/165 triệu m3, lượng nước vào 65,40m3/s và lưu lượng xả qua nhà máy 37,07m3. Căn cứ vào lượng nước tích trữ tại các hồ chứa, trong vụ đông - xuân toàn tỉnh sản xuất 27.067ha; trong đó, lúa 17.508,2ha, màu 9.558,8ha. Chuyển đổi cơ cấu cây trồng 674ha; trong đó, chuyển đổi trên đất lúa 244,6ha, trên đất khác 429,9ha.
Để triển khai kế hoạch sản xuất vụ đông - xuân 2023-2024 đạt hiệu quả, đúng lịch thời vụ, UBND tỉnh chỉ đạo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông (NN&PTNT) phối hợp với các huyện, thành phố tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền, vận động bà con xuống giống đúng thời vụ và cơ cấu giống; đồng thời, thực hiện chuyển đổi cây trồng đạt chỉ tiêu đề ra.
Thực hiện chỉ đạo của UBND tỉnh, Sở NN&PTNT đã xây dựng khung lịch thời vụ gieo trồng và cơ cấu giống vụ đông - xuân. Đối với cây lúa, ngành Nông nghiệp khuyến cáo bà con nên sử dụng các loại giống lúa từ cấp xác nhận trở lên, giống ngắn ngày có năng suất cao, chống chịu sâu bệnh tốt, phù hợp với từng vùng và từng loại đất, như: ML202, ML214, CB3988, TH41 phục tráng, TH6, ML48, MT10, PY2, ĐH815-6, Q5, OM4900, OM6976, OM5451, ĐV108, An Sinh 1399, Đài Thơm 8, Hưng Long 555. Thời vụ từ ngày 10/12/2023 đến 10/1/2024, chậm nhất không quá ngày 20/1/2024. Riêng các vùng sản xuất sử dụng nguồn nước tưới của hồ Tân Giang và hồ Sông Biêu trên địa bàn huyện Thuận Nam, các vùng không sản xuất lúa vụ mùa 2023, tùy điều kiện cụ thể của từng vùng bố trí gieo sạ trước lịch thời vụ từ 5-7 ngày. Sở NN&PTNT đề nghị các địa phương cần có kế hoạch xuống giống tập trung, đồng loạt theo từng vùng, từng cánh đồng với phương châm tiết kiệm nước. Bố trí lịch thời vụ gắn với cơ cấu giống lúa phù hợp tùy vào điều kiện cụ thể từng vùng, đảm bảo lúa đại trà trổ từ ngày 25/2 đến trước 20/3, thu hoạch dứt điểm trước ngày 20/4/2024.
Đối với cây màu, các địa phương xây dựng kế hoạch sản xuất linh hoạt, xem xét điều chỉnh giống rau, củ, quả có thời gian bảo quản kéo dài phù hợp với thị trường, đảm bảo nhu cầu tiêu thụ tại địa phương cũng như cung ứng ngoài tỉnh. Trong sản xuất, áp dụng biện pháp luân canh mùa vụ, thiết kế hệ thống tưới hợp lý, quản lý dịch hại và bón phân cân đối. Trên đất chuyển đổi trồng lúa sang trồng màu chú trọng hệ thống tưới tiêu nội đồng, không để úng cục bộ. Tăng cường bón phân hữu cơ từ các nguồn phế phẩm chăn nuôi để giảm phân bón hóa học và thuốc trừ sâu nhằm tiết kiệm chi phí sản xuất cho người dân.
Sở NN&PTNT cũng đã chỉ đạo Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật phối hợp với các đơn vị liên quan trong công tác kiểm tra sản xuất giống cây trồng, vật tư nông nghiệp; triển khai kế hoạch sản xuất cánh đồng lớn đạt kết quả tốt; hướng dẫn nông dân áp dụng các biện pháp “3 giảm, 3 tăng” “1 phải, 5 giảm” trong sản xuất lúa nhằm nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm. Tăng cường công tác dự tính, dự báo các đối tượng sinh vật gây hại cho cây trồng, hướng dẫn nông dân phòng trừ. Trung tâm Khuyến nông tỉnh chủ động phối hợp với các địa phương hỗ trợ tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật trong chuyển đổi cây trồng đảm bảo đạt chỉ tiêu giao trong năm; xây dựng mô hình, tiến bộ kỹ thuật về giống và công nghệ, thiết bị phù hợp để hỗ trợ nông dân sản xuất hiệu quả.
Sát cánh cùng nông dân sản xuất vụ đông - xuân, Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi tỉnh đã phối hợp với Công ty Cổ phần Thủy điện Đa Nhim- Hàm Thuận - Đa Mi thống nhất kế hoạch cấp nước để phục vụ sinh hoạt và sản xuất đảm bảo hiệu quả, phù hợp với từng giai đoạn. Đơn vị cũng đã triển khai nạo vét kênh mương, gia cố bờ đập, khơi thông dòng chảy, đảm bảo điều tiết nước nhanh và kịp thời cho sản xuất; chủ động điều tiết nước hợp lý, tiết kiệm, phù hợp với lịch sản xuất cụ thể đến từng khu vực, xứ đồng, tránh lãng phí nguồn nước. Quán triệt đến từng địa phương về khả năng đảm bảo nguồn nước, không sản xuất vượt quá năng lực cấp nước.
UBND các huyện, thành phố cũng đã chỉ đạo các xã, phường, thị trấn tuyên truyền, vận động người dân xuống giống đúng theo khung lịch thời vụ; triển khai xây dựng cánh đồng lớn mới và tiếp tục duy trì các cánh đồng lớn đã thực hiện. Thời điểm hiện nay, nông dân trên toàn tỉnh đang tiến hành cày ải, kết hợp nạo vét kênh mương nội đồng; thu gom, tiêu diệt ốc bươu vàng và vệ sinh đồng ruộng trước khi sạ. Tùy điều kiện cụ thể từng khu vực, bà con tập trung xuống giống dứt điểm, không để tình trạng trên một xứ đồng tồn tại nhiều trà lúa do bố trí lệch vụ. Triển khai việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng, nhất là ở những vùng tưới bấp bênh, vùng cuối kênh, khu vực tưới của các trạm bơm sang các loại cây trồng cạn, sử dụng ít nước như: Rau, đậu, bắp, cỏ chăn nuôi, cây ăn quả...
Với sự vào cuộc đồng bộ của ngành chức năng, các địa phương, sự tích cực lao động của nông dân trên toàn tỉnh, tin rằng sản xuất vụ đông - xuân 2023-2024 sẽ thu được nhiều kết quả.
Anh Tùng