Cải thiện môi trường kinh doanh: Xóa khoảng cách từ chính sách đến thực thi

Chiều 10/12, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam chủ trì cuộc họp của Hội đồng quốc gia về phát triển bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Cùng với việc thảo luận về định hướng thực hiện các mục tiêu trong Chương trình nghị sự năm 2030 vì sự phát triển bền vững của Liên Hợp Quốc; những giải pháp nâng cao năng suất lao động, các thành viên Hội đồng đã đóng góp nhiều ý kiến, đánh giá về tình hình triển khai Nghị quyết số 19/NQ-CP về những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu tiếp tục cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia năm 2015 và những việc cần triển khai trong năm 2016.

Báo cáo về kết quả triển khai Nghị quyết số 19/NQ-CP năm 2015 của Bộ KH&ĐT cho biết cộng đồng DN đánh giá cao, hoan nghênh những nỗ lực cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh của Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương. Đã có sự cải thiện tích cực trong lĩnh vực khởi sự kinh doanh, hải quan, nộp thuế, bảo hiểm xã hội, tiếp cận điện năng, nhờ đó thứ hạng môi trường kinh doanh của Việt Nam theo xếp hạng của Ngân hàng Thế giới được cải thiện.

Theo đó, thứ hạng của Việt Nam tăng 3 bậc từ vị trí 93 lên vị trí 90. Sự cải thiện thể hiện ở 5 chỉ số gồm: Khởi sự DN (tăng 7 bậc); tiếp cận điện năng (tăng 22 bậc); tiếp cận tín dụng (tăng 8 bậc); nộp thuế và bảo hiểm xã hội (tăng 4 bậc); giải quyết phá sản DN (tăng 2 bậc). Do đánh giá của Ngân hàng Thế giới ghi nhận những thay đổi tính đến thời điểm 31/5/2015, trong khi một số văn bản như Luật DN có hiệu lực sau thời điểm đó, nên dự kiến sang năm 2016, các chỉ số này của Việt Nam sẽ được xếp hạng tốt hơn.

Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) Nguyễn Đình Cung nhận xét: Những lĩnh vực có sự cải thiện về thứ hạng chủ yếu do các bộ, cơ quan (Tài chính, KH&ĐT, Ngân hàng Nhà nước, Bảo hiểm xã hội Việt Nam, Tập đoàn Điện lực Việt Nam) đã triển khai thực hiện theo yêu cầu của Nghị quyết 19/NQ-CP năm 2014. Trong khi nhiều chỉ số đề ra tại Nghị quyết 19/NQ-CP năm 2015 chưa đạt được yêu cầu, thậm chí một số lĩnh vực không có sự cải thiện hoặc giảm bậc.

Ví dụ như: Thời gian thực hiện các thủ tục cấp phép xây dựng kéo dài thêm 52 ngày; Thủ tục đăng ký sở hữu tài sản tăng lên, điểm số về chất lượng thủ tục hành chính đất đai ở mức trung bình dưới; Chỉ số bảo vệ nhà đầu tư chưa được ghi nhận cải thiện (do thời điểm kết thúc điều tra thì Luật DN chưa có hiệu lực); Giao dịch thương mại qua biên giới giảm liên tục 2 bậc trong 2 năm gần đây do những bất cập về quản lý chuyên ngành; Chỉ số giải quyết tranh chấp hợp đồng không có sự thay đổi về điểm số và thứ hạng...

Báo cáo của Bộ KH&ĐT cho biết có sự khác biệt lớn trong việc triển khai thực hiện giữa các bộ và giữa các địa phương. Ngoài các Bộ Tài chính, KH&ĐT, NN&PTNT, Giao thông vận tải, Bảo hiểm xã hội Việt Nam, Tập đoàn Điện lực Việt Nam, VCCI và một số địa phương là TPHCM, Đồng Nai triển khai tốt các nhiệm vụ, giải pháp theo yêu cầu, phần lớn các bộ, cơ quan địa phương thực hiện chưa đạt yêu cầu chỉ đạo của Nghị quyết 19/NQ-CP.

Cụ thể Nghị quyết 19/NQ-CP (năm 2015) đặt ra yêu cầu cải cách toàn diện các quy định về điều kiện kinh doanh với việc bãi bỏ ít nhất 3.299 điều kiện kinh doanh được quy định trong các văn bản dưới nghị định theo Luật Đầu tư và Luật DN từ 1/7/2016, tuy nhiên có tình trạng một số bộ đã và đang tiếp tục soạn thảo, ban hành thông tư quy định điều kiện kinh doanh.

Về yêu cầu cải cách toàn diện quy định về quản lý chuyên ngành, Nghị quyết giao trách nhiệm rất cụ thể cho 13 bộ, ngành liên quan; tuy nhiên mới chỉ có 3 bộ (Tài chính, Giao thông vận tải, NN&PTNT) chủ động triển khai theo hướng cải cách này. Các bộ còn lại về cơ bản chưa thực hiện hoặc xây dựng, ban hành văn bản chưa theo tinh thần cải cách của Nghị quyết 19/NQ-CP, dẫn đến thứ hạng chỉ số giao dịch thương mại qua biên giới giảm bậc, tạo gánh nặng cho DN gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới môi trường kinh doanh.

“Thực tế cho thấy ở các ngành, địa phương mà Bộ trưởng, Chủ tịch UBND tỉnh chỉ đạo sát sao, đôn đốc, giám sát thực thi, đơn vị đó sẽ thực hiện các giải pháp, đạt được kết quả như Nghị quyết đề ra. Ngược lại, gần như việc triển khai trên thực tế chưa đạt yêu cầu, các mục tiêu đề ra trong Nghị quyết không có chuyển biến đáng kể”, ông Nguyễn Đình Cung chỉ rõ.

Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho rằng các thành viên Hội đồng, các bộ, ngành, hiệp hội, đoàn thể liên quan trong thời gian qua đã vượt qua rất nhiều khó khăn, đạt được những kết quả đáng ghi nhận. Qua đó, thể hiện rõ sự trăn trở, nhiệt tâm, nỗ lực của các thành viên Hội đồng, các bộ, ngành, tổ chức trong thời gian qua.

Tuy nhiên, việc đánh giá triển khai Nghị quyết 19/NQ-CP trong năm qua cần được nhìn nhận thẳng thắn, cầu thị, nhất là đối với những bộ, ngành, địa phương thực hiện tích cực và chưa tích cực.

Nhất trí với các ý kiến thành viên Hội đồng về việc cần tiếp tục xây dựng Nghị quyết 19 mới cho năm 2016, Phó Thủ tướng nhấn mạnh những việc phải làm nhiều năm cần tiếp tục nêu lại; đồng thời xác định những lĩnh vực tập trung phải làm, trong đó chú ý đến các vấn đề chưa thực hiện được.

“Tinh thần xây dựng Nghị quyết theo hướng bên cạnh những nội dung vĩ mô, mang tính định hướng cần có những nội dung quy định chi tiết, chỉ rõ việc cần làm, có thời hạn cụ thể. Các tiêu chí ở 'mức âm' cần tập trung giải quyết, cụ thể cần những văn bản gì, trách nhiệm thuộc ai. Đối với các chỉ số có thể làm tốt hơn nữa thì đẩy mạnh để thực hiện tốt hơn. Trong Nghị quyết phải nêu rõ mối tương quan về tiêu chí cụ thể cũng như cách đánh giá liên quan tới các nghị quyết về cải cách hành chính, cung cấp dịch vụ công. Bên cạnh đó, nên đưa thêm vào một số tiêu chí đánh giá chỉ số năng lực cạnh tranh, môi trường kinh doanh”, Phó Thủ tướng yêu cầu.

Từ ý kiến các thành viên Hội đồng cho rằng nhiều chính sách được Chính phủ đẩy mạnh nhưng thực thi ở bên dưới còn nhiều vướng mắc, DN lại ngại góp ý, Phó Thủ tướng đặc biệt lưu ý và yêu cầu Bộ KH&ĐT, Cổng Thông tin điện tử Chính phủ, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tiếp tục đẩy mạnh xây dựng cơ chế tiếp thu, xử lý ý kiến, phản hồi của các DN; từ đó tổng hợp, đưa ra ý kiến của cộng đồng DN về thực tế triển khai, thực hiện các chính sách cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh.

“DN nói tinh thần ở trên thì rất tốt, nội dung văn bản ban hành tốt hơn nhưng thực thi ở cấp dưới còn khoảng cách rất lớn. Do vậy, chúng ta phải có cơ chế tiếp nhận, xử lý ý kiến, phản hồi của DN. Nếu cứ ra chính sách hay mà không đi vào cuộc sống thì sẽ không có ích lợi gì”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.