Trong những đợt mưa, giông bão vừa qua, trên địa bàn tỉnh ta đã xảy ra một số trường hợp bị sét đánh gây thương tích, thậm chí chết người; điển hình vụ sét đánh làm chết tại chỗ 3 người và bị thương nặng 2 người tại công trình thủy điện Thượng Sông Ông (Quảng Sơn-Ninh Sơn) vào chiều tối ngày 3-10-2014 vừa qua…
Hơn thế, sét còn có khả năng phát ra tia lửa và dòng điện đủ mạnh gây chết người hoặc bị thương, cháy nhà cửa, làm đổ cây cối, hư hại tài sản… Sét thường xuất hiện trước, trong, thậm chí cả sau cơn mưa, do đó đề phòng sét đánh là một việc làm cần thiết.
Trước hết, khi có mưa hay giông bão, tại khu vực làm việc cần để ý trước các nơi có thể trú mưa hoặc tránh sét an toàn, tuyệt đối không tìm đến những nơi có dụng cụ dẫn điện như nhà tôn, khu vực có sắt thép, ẩm ướt…vì chính những dụng cụ dẫn điện này có thể tiếp điện từ dòng sét và gây chết người.
Trường hợp nếu ở trong nhà nên đứng xa cửa sổ, cửa ra vào, các đồ dùng điện, tránh các chỗ ẩm ướt như buồng tắm, bể nước, vòi nước, không nên dùng điện thoại trừ trường hợp rất cần thiết. Trong trường hợp trục trặc lưới điện chung thì tốt nhất nên ngắt cầu dao hoặc rút hết phích cắm của các đồ điện trong gia đình ra khỏi ổ điện. Với các đường dây điện thoại hay dây điện vì nối với lưới bên ngoài nên rất có thể bị ảnh hưởng sét đánh lan truyền, nên tránh xa các dây này và các vật dùng điện với khoảng cách ít nhất là 1m, cần rút ăng-ten ra khỏi ti vi khi có giông. Hạn chế tắm khi trời đang giông sét vì các ống dẫn bằng đồng có thể dẫn điện, không nên ra ngoài lúc trời có mưa kèm theo sấm sét và không được lại gần nơi có dây điện rơi xuống trong và sau cơn mưa.
Khi ở ngoài trời, nếu gặp giông sét bất ngờ, tuyệt đối không dùng cây cối làm chỗ trú mưa, tránh các khu vực cao hơn xung quanh, không đứng trên đồi cao hay những khoảng đất trống rộng rãi như cánh đồng, sân chơi…tránh xa các vật dụng kim loại như cuốc, xẻng, búa, liềm, xe đạp, xe máy… Nên tìm chỗ khô ráo, tránh những nơi chứa nước như bãi biển, ao hồ, mương, các vùng gò cao. Trường hợp khi đang làm việc ở ngoài đồng, nếu không vào nơi trú ẩn an toàn được nên chọn nơi nào có mặt ruộng thấp không trũng nước, từng người ngồi riêng lẻ trùm áo mưa hoặc nilon và càng hạ thấp độ nhô cao càng tốt. Nếu ở trong rừng thì tìm những nơi cây thấp hơn và thưa để tránh.
Hành vi trú dưới gốc cây cao khi mưa giông là rất nguy hiểm, khi sét đánh xuống cây, thì một tia sét có thể giết chết ngay vài người xung quanh. Khi tránh sét, cần đứng hoặc ngồi chụm 2 chân sát nhau tạo thành một điểm duy nhất tiếp xúc với mặt đất, nên ngồi ở giữa nhà, chỏi rẫy hoặc tối thiểu cách tường khoảng 1-2m, tuyệt đối tránh tựa lưng vào tường, tuyệt đối tránh tập trung thành nhóm đông người mà nên tách ra để giảm bớt tỷ lệ rủi ro cho cả nhóm.
Một điều đặc biệt cần lưu ý, nếu như bản thân cảm thấy lông tóc bị dựng lên, giống như cảm giác bị tê điện khi sờ tay trước màn hình ti vi (hiện tượng tích tụ và phóng điện) thì điều đó có nghĩa là có thể bị sét đánh bất cứ lúc nào; lập tức cúi người xuống chụm 2 chân lại làm một và lấy tay che tai, không nằm xuống đất hay đặt tay lên đất; sau khi nghe thấy tiếng sét 30 phút thì có thể trở lại làm việc bình thường.
Một số nơi được coi là an toàn để tránh sét đánh là trong các ngôi nhà lớn đóng kín các loại cửa, trong các loại xe ô tô đóng kín các cửa. Để bảo vệ công trình, nhà cửa, vật gia dụng và tính mạng con người, cần lắp đặt hệ thống cột thu lôi, cột chống sét thích hợp cho từng công trình.
Thông thường, giông sét xuất hiện nhiều ở những cơn giông đầu mùa hay sau những đợt nắng nóng thường có sét ở gần cuối cơn mưa. Vì vậy, chờ mưa tạnh hẳn, tốt nhất là không nghe tiếng sấm sét ở gần thì mới đi ra ngoài.
Hồ Tùng