Tăng cường quản lý đô thị, hạn chế sách nhiễu trong cấp phép xây dựng

Bộ Xây dựng cho biết: Nghị định 64 được ban hành ngày 4/9/2012. Đây cũng là lần đầu tiên có Nghị định riêng quy định về giấy phép xây dựng nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho chủ đầu tư khi đi xin giấy phép xây dựng (GPXD), đẩy nhanh thời gian cấp GPXD, đồng thời nâng cao nhận thức của cơ quan, cá nhân trong quá trình giải quyết cấp GPXD, bảo đảm công tác xây dựng đi vào nền nếp, tuân thủ quy hoạch, thiết kế đô thị…

Để tránh tình trạng cơ quan cấp GPXD yêu cầu chủ đầu tư bổ sung hồ sơ nhiều lần, khi nhận hồ sơ cơ quan cấp phép phải xem xét kỹ để thông báo chỉ một lần bằng văn bản để chủ đầu tư bổ sung, hoàn chỉnh. Quy định cũng được coi là tạo thông thoáng hơn đó là đối với trường hợp điều chỉnh thiết kế không làm thay đổi hình thức kiến trúc mặt ngoài công trình thì không phải xin điều chỉnh GPXD…

Vì mối quan hệ chặt chẽ giữa hoạt động cấp GPXD và quản lý đô thị, Bộ Xây dựng đã hướng dẫn thực hiện rất chi tiết, cụ thể. Việc xem xét các điều kiện để cấp giấy phép xây dựng đối với công trình và nhà ở riêng lẻ, theo cơ quan cấp phép phải căn cứ quy mô, tính chất của công trình, địa điểm xây dựng công trình để đối chiếu với các quy định của pháp luật, tùy thuộc vào quy mô, tính chất, địa điểm xây dựng của công trình. Trong thời hạn 10 ngày các cơ quan này phải có ý kiến về các nội dung thuộc chức năng quản lý của mình; nếu công trình không liên quan đến điều kiện nào thì không phải lấy ý kiến của các cơ quan này. Cùng đó, hồ sơ đề nghị cấp giấy phép xây dựng cũng chia thành nhiều loại như: xây dựng mới; xây dựng theo giai đoạn; cấp GPXD cho dự án, nhà ở riêng lẻ, cải tạo, sửa chữa, di dời công trình; giấy phép xây dựng tạm; điều chỉnh GPXD.

Đáng chú ý, trước khi khởi công xây dựng, thiết kế bản vẽ thi công phải được chủ đầu tư tổ chức thẩm định và phê duyệt. Do đó khi nộp hồ sơ xin GPXD, chủ đầu tư chỉ cần lấy ra một số bản vẽ có liên quan để cơ quan cấp GPXD xem xét công trình có đáp ứng các điều kiện về quy hoạch, kiến trúc, đấu nối hạ tầng; trong đó có bản vẽ kết cấu chịu lực nộp cùng với báo cáo kết quả thẩm định và văn bản phê duyệt thiết kế do tổ chức, cá nhân có năng lực thực hiện để chứng minh là công trình đã được thiết kế, thẩm định, phê duyệt theo quy định đảm bảo an toàn công trình. Tổ chức, cá nhân thiết kế sẽ phải chịu trách nhiệm về sản phẩm thiết kế do mình thực hiện.

Đối với nhà ở riêng lẻ có quy mô từ 3 tầng trở lên hoặc tổng diện tích sàn xây dựng từ 250 m2 trở lên chỉ yêu cầu có bản vẽ do tổ chức, cá nhân có đủ năng lực thiết kế thực hiện, không yêu cầu phải có báo cáo thẩm định, phê duyệt. Riêng nhà ở có quy mô dưới 3 tầng, dưới 250 m2 thì hộ gia đình tự tổ chức thiết kế và chịu trách nhiệm về an toàn công trình và công trình lân cận.

Trước đây, theo quy định của Luật Xây dựng, Luật Quy hoạch đô thị (năm 2009) và Nghị định 64/CP thì một trong các căn cứ để xem xét cấp giấy phép xây dựng là quy hoạch chi tiết, thiết kế đô thị. Với các khu vực, tuyến phố trong đô thị đã cơ bản ổn định chức năng sử dụng các lô đất thì không phải lập đồ án quy hoạch đô thị nhưng phải lập đồ án thiết kế đô thị để làm cơ sở xét cấp giấy phép xây dựng đảm bảo công tác xây dựng đô thị theo quy hoạch, kiến trúc đã được phê duyệt, đồng thời nhằm tránh tình trạng thỏa thuận, xin cho tùy tiện cho từng trường hợp khi cấp giấy phép xây dựng.

Tuy nhiên do các địa phương triển khai quy định chậm, nên đến nay hầu hết các đô thị chưa phủ kín quy hoạch chi tiết, chưa có thiết kế đô thị cũng như các quy định về quản lý quy hoạch, kiến trúc. Do đó, để đảm bảo các điều kiện cấp GPXD, tại Nghị quyết số 83/NQ-CP ngày 7/12/2012, Chính phủ đã cho phép lùi thời điểm thực hiện quy định trên đến 1/7/2013; đồng thời yêu cầu các địa phương triển khai nhanh việc lập thiết kế đô thị trình cấp có thẩm quyền phê duyệt để làm cơ sở cấp giấy phép xây dựng. Theo đó, tại Thông tư này, Bộ Xây dựng cũng hướng dẫn UBND cấp tỉnh căn cứ tính chất, chức năng và yêu cầu quản lý kiến trúc, cảnh quan đô thị ban hành quy định cụ thể, yêu cầu các khu vực, tuyến phố trong đô thị phải lập đồ án thiết kế đô thị, đặc biệt là các đường phố có lộ giới từ 12m trở lên. Những khu vực, tuyến phố không thuộc danh mục yêu cầu phải lập đồ án thiết kế đô thị thì UBND cấp tỉnh ban hành Quy chế quản lý quy hoạch, kiến trúc để làm căn cứ cấp giấy phép xây dựng.

Đối với nhà ở riêng lẻ ở nông thôn, trong trường hợp khu vực xây dựng chưa có quy hoạch điểm dân cư nông thôn được duyệt thì UBND cấp huyện có trách nhiệm quy định các khu vực khi xây dựng phải xin giấy phép xây dựng để làm căn cứ cấp giấy phép xây dựng. Ngoài các khu vực đã có quy hoạch được duyệt và các khu vực yêu cầu phải xin giấy phép xây dựng theo quy định của UBND cấp huyện, thì khi xây dựng nhà ở riêng lẻ tại nông thôn không phải xin giấy phép xây dựng…

Theo Thông tư này, ngoài quy định đối với hồ sơ đề nghị cấp GPXD của mỗi loại công trình, nhà ở riêng lẻ, thì tùy thuộc địa điểm xây dựng công trình, quy mô và tính chất của công trình, hồ sơ đề nghị cấp GPXD còn phải bổ sung các tài liệu khác, đặc biệt là bản vẽ phòng cháy chống cháy PCCC tỷ lệ 1/50-1/200... Thông tư cũng quy định cụ thể về thẩm quyền cấp giấy phép xây dựng đối với các loại công trình của UBND cấp tỉnh, cấp huyện và cấp xã. Công trình do cơ quan nào cấp phép thì cơ quan đó có quyền điều chỉnh, gia hạn, cấp lại và thu hồi giấy phép do mình cấp. Đối với giấy phép do cấp dưới cấp không đúng quy định, UBND tỉnh có quyền quyết định thu hồi.