Không chỉ có hại cho sức khỏe, thuốc lá còn gây ra những tổn thất lớn về kinh tế của mỗi gia đình và toàn xã hội. Thuốc lá không những gây ảnh hưởng xấu tới sức khỏe của người hút thuốc mà còn có tác động xấu tới người không hút thuốc. Do đó, nếu không có biện pháp can thiệp kịp thời, 10% dân số Việt Nam nghĩa là khoảng 7,5 triệu người Việt Nam sẽ chết sớm do thuốc lá.
Hưởng ứng Ngày Thế giới không thuốc lá (31-5) và "Tuần lễ quốc gia không thuốc lá" (25 – 31/5/2011) là khoảng thời gian để mỗi người chúng ta nhìn thẳng vào thực trạng cũng như hiểu hơn về tác hại của thuốc lá.
Tác hại của thuốc lá
Theo các nhà nghiên cứu, trong khói thuốc lá chứa hơn 4.700 loại hóa chất, trong đó có hơn 200 loại có hại cho sức khỏe, 43 chất là nguyên nhân gây ung thư, chủ yếu là ung thư phế quản phổi, ung thư vòm họng, miệng, thực quản, ung thư ruột,... nguy hiểm nhất là chất nicotine, chất gây nghiện; chất kích thích gây viêm nhiễm đường hô hấp như: bệnh phổi mãn tính, tắc nghẽn không khí, viêm phế quản mãn tính. Hút thuốc lá, khói thuốc qua phổi ngấm vào máu, tích lũy lâu ngày trở thành các điều kiện và nguyên nhân gây ra các bệnh về tim mạch như: nhồi máu cơ tim, viêm tắc mạch máu, xuất huyết não. Hút thuốc lá còn mắc các bệnh về răng, lợi, giảm số lượng và chất lượng tinh trùng. Đặc biệt là phụ nữ mang thai hút hoặc hít phải khói thuốc lá sẽ làm tăng nguy cơ ung thư tử cung, rối loạn kinh nguyệt, ung thư vú, dị dạng thai nhi, giảm tiết sữa, nguy cơ sinh con bị thiếu cân sẽ cao gấp 2 lần so với người không hút thuốc. Còn đối với trẻ em hít phải khói thuốc lá thì dễ bị còi xương, trí tuệ chậm phát triển. Người hút thuốc lá hoặc hít phải khói thuốc lá đều mang lại những hậu quả nghiêm trọng về sức khỏe, nhất là đối với trẻ em, tuy nhiên người hít phải khói thuốc lá lại có yếu tố nguy cơ gấp 4 lần so với người hút thuốc lá.
Tác hại của việc hút thuốc lá đã được chứng minh qua nhiều nghiên cứu hút 1 điếu thuốc tức là đã tự mình làm mất đi 5,5 phút cuộc sống. Tuổi thọ trung bình của người hút thuốc càng ngắn phụ thuộc vào tuổi bắt đầu hút (hút thuốc càng sớm thì nguy cơ càng cao), số lượng thuốc hút và thời gian hút càng dài thì nguy cơ cũng càng lớn.
Những tác hại về mặt gia đình và xã hội:
- Ảnh hưởng kinh tế gia đình: Người hút thuốc lá sẽ tiêu phí một khoảng tiền khá lớn để mua thuốc lá và chi phí để chăm sóc y tế cho chính bản thân người hút và người bị hút thuốc lá thụ động trong gia đình, làm ảnh hưởng đến thu nhập của gia đình.
- Ảnh hưởng đến kinh tế quốc gia: Đất canh tác dùng cho sản xuất các loại cây lương thực bị thu hẹp lại, nhường chổ để trồng cây thuốc lá vì có lợi nhuận cao hơn. Một lượng giấy khổng lồ phục vụ cho việc vấn các điếu thuốc lá, và các loại bao bì. Chi phí chăm sóc y tế cho những người dân hút thuốc lá và việc giảm ngày công lao động của họ là những tổn thất rất lớn cho một quốc gia có nhiều người nghiện thuốc lá. Ngoài ra thuốc lá còn có nguy cơ gây ra những vụ hoả hoạn dữ dội và những vụ cháy rừng tàn phá tài nguyên quốc gia!….
Lợi ích đối với sức khoẻ khi bỏ thuốc lá
Cơ thể sẽ không còn tích luỹ chất độc, loại trừ nguyên nhân và điều kiện gây các bệnh đã nêu trên. Nếu bỏ thuốc trước tuổi 50 sẽ giảm được 50% nguy cơ chết trước 65 tuổi, giảm 50% nguy cơ tử vong do bệnh tim mạch sau khi bỏ thuốc được 1 năm, giảm 50% nguy cơ mắc bệnh ung thư phổi sau khi bỏ thuốc 10 năm.
Khi bỏ hút thuốc lá sức khỏe dần cải thiện, hơi thở thơm tho, quần áo sạch sẽ không còn bám mùi thuốc lá; hàng tháng tiết kiệm được số tiền không nhỏ từ số tiền mua thuốc lá. Quan trọng nhất là làm hình mẫu cho con cái noi theo không hút thuốc lá và tốt cho sức khỏe gia đình vì không còn phải hít khói thuốc lá thụ động.
Hàng năm UBND tỉnh cũng yêu cầu phổ biến và thực hiện nghiêm qui định cấm hút thuốc lá theo Quyết định số 1315/QĐ-TTg ngày 21.8.2009 của Thủ tướng Chính phủ; đưa tiêu chuẩn không hút thuốc lá, thuốc lào tại nơi làm việc vào tiêu chuẩn thi đua hàng năm của cán bộ, nhân viên cơ quan, đơn vị. Các huyện, thành phố chỉ đạo đài truyền thanh - truyền hình huyện và các xã, phường đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục trên hệ thống loa đài về tác hại của thuốc lá đến sức khỏe con người. Các địa phương lồng ghép phong trào xây dựng "Làng văn hóa - sức khỏe" với xây dựng cộng đồng dân cư không khói thuốc và tổ chức lễ hội không thuốc lá.
Tuy vậy, ở những nơi như bệnh viện, trường học, nhà văn hóa, thư viện, hàng quán... hay đi trên các phương tiện giao thông công cộng, nơi làm việc vẫn đều dễ dàng bắt gặp người hút thuốc lá và vô tư phả khói vào người khác. Thậm chí, có cả những cán bộ, công chức, viên chức trong lúc hội họp vẫn thoải mái hút thuốc lá. Còn tại các nơi công cộng như nhà thi đấu thể thao, sân vận động có mái che, trung tâm triển lãm, phòng đợi nhà ga, bến xe, khu vui chơi giải trí trong nhà, các nhà hàng, khách sạn thì cũng chưa thấy có khu vực dành riêng cho người hút thuốc lá nên ở đây, nhiều người cứ hút thuốc ngang nhiên.
Để chủ trương đi vào cuộc sống, ngoài công tác tuyên truyền, vận động thì việc ban hành các chế tài đủ mạnh cũng như tăng cường kiểm tra, xử phạt có tính chất quyết định. Theo Quyết định số 1315/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, hành vi hút thuốc lá nơi công cộng sẽ bị phạt từ hình thức nhắc nhở, cảnh cáo đến phạt tiền từ 50.000 - 100.000 đồng/lần, nhưng không qui định rõ ràng đối tượng nào tham gia công tác xử phạt, trong khi ý thức của người dân lại chưa cao, mặc dù đã có biển cấm hút thuốc nhưng vẫn có người vô tư hút thuốc lá.
Phòng chống tác hại của thuốc lá, vì sức khoẻ cộng đồng và vì tương lai con em chúng ta: Hãy nói không với thuốc lá.
CN. Trần Thị Tuyết
Trung tâm Truyền thông Giáo dục sức khỏe Ninh Thuận