Cần đổi mới giáo dục hướng nghiệp trong nhà trường

Tại ngày hội “Hành trang sĩ tử” của Hội SV ĐH Kinh tế Quốc dân, Ban tổ chức (BTC) có sáng kiến cung cấp thông tin điểm chuẩn trong 3 năm gần đây của các ngành học phổ biến của các trường ĐH để HS vừa biết được mã ngành đào tạo, vừa tự lượng sức mình trước khi “vượt Vũ Môn”. Tuy nhiên, tại buổi giao lưu, nhiều câu hỏi xung quanh khâu tuyển sinh cho thấy các bạn HS vẫn còn nhiều băn khoăn, vướng mắc rất cần được giải đáp.

Công tác hướng nghiệp có vai trò giúp HS có định hướng nghề nghiệp đúng đắn, lựa chọn con đường lập nghiệp sau khi học xong phổ thông. Thời gian qua, tình trạng thừa thầy thiếu thợ, mất cân đối trong cán cân nhân lực xã hội, tình trạng đào tạo tràn lan mà sinh viên ra trường không có việc làm gây nhiều hệ luỵ cho thấy khâu hướng nghiệp trong nhà trường chưa hoàn thành “sứ mệnh”.

Xác định tầm quan trọng của công tác hướng nghiệp trong nhà trường, Bộ GD- ĐT ban hành chính sách khuyến khích HS học nghề, hướng nghiệp. HS lớp 9 được học nội dung hướng nghiệp trong hoạt động ngoài giờ lên lớp, mỗi tháng một chuyên đề, tổng cộng 27 tiết.

Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân, hầu hết HS lớp 9 đều học lên THPT. Năm 2010, có 5.000 tốt nghiệp THCS không học lên THPT mà đăng kí học nghề và THCN. HS THPT được 81 tiết hướng nghiệp trong 3 năm. Bộ GD – ĐT đã có tài liệu hướng nghiệp cho giáo viên. Tuy nhiên, các giáo viên không phải là chuyên gia về nghề, nên việc hướng nghiệp chủ yếu là lí thuyết, phương pháp chưa hấp dẫn, nên ít có tác dụng.

Em Hoàng Minh Đức, lớp 12C5 trường THPT Cửa Lò cho biết: “Bọn em chọn nghề thường theo thông tin từ thực tế, báo chí. Thấy ngành nghề nào dễ xin việc, có thu nhập cao thì đăng kí...”.

Thầy Nguyễn Cảnh Hùng, trường THPT Tân Kỳ nhấn mạnh: “Các điều kiện cần của công tác hướng nghiệp bao gồm đội ngũ người làm hướng nghiệp, thông tin hướng nghiệp và tính liên kết trong hoạt động hướng nghiệp hiện nay đều còn thiếu và yếu. Các trường chưa có đội ngũ làm hướng nghiệp đạt yêu cầu, thông tin về nhu cầu nhân lực các ngành nghề chưa có tính liên kết trong hoạt động hướng nghiệp”.

 Hiện nay, những HS giỏi thường có xu hướng chọn những ngành học có tương lai "dễ chịu" như tài chính, kế toán, ngân hàng, y dược, ngoại giao…mà ít lựa chọn các ngành kĩ thuật, địa chất, nông nghiệp…Ngành sư phạm, vốn được xem là “nghề cao quý”, song sức hấp dẫn ngày càng giảm sút. Năm học 2009 – 2010, trường THPT Huỳnh Thúc Kháng có hơn 600 HS khối 12, nhưng chỉ có duy nhất 1 hồ sơ thi vào trường sư phạm.

Công tác dạy nghề trong trường phổ thông đã bị biến tướng thành một hình thức “phao cứu sinh” (cộng điểm khuyến khích) trong kì thi tốt nghiệp. Vì vậy, hầu như không có tác dụng đối với giáo dục hướng nghiệp, thậm chí còn theo hướng tiêu cực. Hạn chế cơ bản của giáo dục hướng nghiệp hiện nay là chưa được các trường quan tâm đúng mức, vẫn đang bị xem là một khâu có tính chất “tích hợp”, một việc làm kết hợp chứ chưa phải là nhiệm vụ trọng tâm.

Tuy nhiên, nếu cho rằng mọi bất cập trong đào tạo hiện nay đều do khâu hướng nghiệp là không thoả đáng. Hướng nghiệp chỉ là một khâu trong hệ thống giáo dục.

Để công tác đào tạo nhân lực đi đúng hướng, có tác động tích cực đến nền kinh tế - xã hội thì cần đổi mới cả hệ thống giáo dục. Trong đó, giáo dục hướng nghiệp cần được đầu tư mạnh mẽ về nhân lực, kinh phí, đổi mới cả về nội dung và phương pháp...