Y học cổ truyền chia bệnh làm 2 thể gồm: Thể huyết nhiệt - triệu chứng thường gặp là, sốt, đau đầu, chảy máu cam, chảy máu răng lợi, môi khô lưỡi đỏ mạch sác... Phép trị trong trường hợp này là “thanh nhiệt giải độc, lương huyết chỉ huyết”, bài thuốc có thể dùng gồm các vị thuốc: sừng trâu nước, đan bì 12-20g, xích thược 20g, tử thảo 20g, bản lam căn 20g, đại thanh diệp 20g, huyền sâm 20g, bán chi liên 40g.
Còn với thể khí âm đều hư - triệu chứng biểu hiện hay gặp là, người mệt mỏi, ra mồ hôi nhiều, sốt âm ỉ, chán ăn, miệng khát, chảy máu răng, chất lưỡi đỏ. Phép trị trong trường hợp này là “ích khí dưỡng âm”, bài thuốc hay dùng gồm các vị thuốc: nhân sâm 8g, đảng sâm 16g, mạch môn 40g, sinh địa 40g, địa cốt bì 20g, tri mẫu 12g, cam thảo 8g. Sắc (nấu) uống ngày 1 thang.
Nga truật
Đan sâm
Tri mẫu - Ảnh: K.Vy
Một số bài thuốc khác
Bài thuốc gồm các vị: đảng sâm, hoàng kỳ, bạch hoa xà thiệt thảo, sinh địa hoàng, bạch mao căn (mỗi loại 24g), hoàng dược tử 10g. Bài này dùng cho trường hợp bệnh bạch huyết cấp tính - bệnh phát gấp, lấy triệu chứng sốt thấp, thiếu sức làm chủ yếu, kèm theo sắc mặt xanh xao, đầu choáng, mắt mờ, tim hồi hộp, thở ngắn, ra mồ hôi trộm, lưỡi nhạt, phì nộn, nướu có mụn lở. Cách dùng: sắc uống mỗi ngày 1 thang.
Hoặc dùng bài thuốc gồm: thanh cao 10g, sơn đậu căn 10g, hoàng dược tử 10g, hạ cát thảo 15g, miết sinh giáp, thiên môn đông, bạch hoa xà thiệt thảo, huyền sâm (mỗi loại 24g), bán chi liên 15g, đại hoàng 3g. Dùng cho trường hợp bệnh bạch huyết cấp tính. Phát bệnh lấy hạch lympho gần da sưng to làm đặc trưng chủ yếu, lâm sàng kèm yết hầu viêm đau, nướu răng chảy máu, mũi chảy máu cam, dưới da có đốm bầm tím. Cách dùng: sắc uống mỗi ngày 1 thang.
Hay bài thuốc gồm: bán chi liên 15g, bạch hoa xà 15g, sinh đại hoàng 3g, tam lăng 6g, nga truật 6g, ý dĩ nhân 12g, đan sâm 12g, kê nội kim. Dùng cho trường hợp bệnh bạch huyết cấp tính, phát khởi lấy can tỳ sưng to làm chứng chủ yếu, có khối u trong bụng, ấn vào cảm thấy cứng, xoang bụng căng đầy, không muốn ăn uống. Chất lưỡi tím nhạt.
Với những trường hợp bạch huyết mãn tính có thể dùng các bài thuốc như: trần bì 9g, phật thủ phiến 9g, cam thảo 9g, khương trúc 9g, tiêu lục khúc 12g, tiêu hương hương cốc nha 12g, sao mạch nha 12g, tô diệp cánh 12g. Chủ trị các chứng: bệnh bạch huyết mãn tính, ăn không ngon.
Cách sắc các bài thuốc trên: Nước thứ nhất cho các vị thuốc vào nồi cùng 3 chén nước, nấu còn lại 1 chén, chắt nước ra. Nước thứ hai cho 2 chén nước vào nồi, nấu còn lại nửa chén. Hòa hai nước lại, chia làm 3 lần uống trong ngày, uống sau bữa ăn 30 phút. Một đợt dùng 2-3 tuần.
Lương y Quốc Trung - Thanhnienonline