Đến tham quan mô hình vườn, ao, chuồng nuôi trùn quế rộng 4.000m2 của anh Lê Minh Vương ở thôn Tân Sơn 1, xã Thành Hải (Tp. Phan Rang - Tháp Chàm). Tại trang trại NNTH ứng dụng này, các chất thải và phế, phụ phẩm của quá trình này là đầu vào của quá trình khác thông qua các bước xử lý nhờ trùn quế. Lượng đất sau khi được trùn quế xử lý sẽ trở thành phân bón tự nhiên giàu dinh dưỡng trong sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là nông nghiệp sạch, nông nghiệp công nghệ cao... Trùn sống được chế biến thành thức ăn cho gia súc, gia cầm hoặc chế biến thành dịch trùn quế sử dụng trong sản xuất nông nghiệp. Tất cả sản phẩm nông nghiệp đều được sản xuất khép kín, vừa mang lại hiệu quả kinh tế vừa giảm tác động tiêu cực đến môi trường.
Anh Vương chia sẻ: Trùn quế rất dễ nuôi, chỉ cần tạo môi trường có bóng mát và tận dụng các phế phẩm từ nông nghiệp để làm thức ăn cho trùn. Việc nuôi trùn quế sẽ giúp người nông dân tiết kiệm chi phí phân bón, nguồn đất được cải tạo sẽ giàu dinh dưỡng, cho ra những sản phẩm nông nghiệp chất lượng cao hơn so với sản xuất truyền thống. Từ đó mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn cho người nông dân... Trung bình mỗi tháng, anh Vương xuất bán các sản phẩm từ trùn quế như: Dịch trùn quế, phân trùn quế và các chế phẩm trùn quế cho các thị trường trong và ngoài tỉnh với nguồn thu nhập trên 30 triệu đồng/tháng.
Trang trại nuôi trùn quế của anh Lê Minh Vương ở thôn Tân Sơn 1, xã Thành Hải (Tp. Phan Rang-Tháp Chàm).
Tìm đến mô hình trồng măng tây không dùng phân bón hóa học mà năng suất vẫn đạt cao của ông Phạm Lê Hùng, thôn Từ Tâm 2, xã Phước Hải (Ninh Phước). Được biết, cách làm của ông khá đơn giản khi kết hợp giữa trồng măng tây xanh và nuôi bò. Theo đó, nguồn chất thải trong quá trình chăn nuôi được dùng làm phân bón cho cây, còn phụ phế phẩm từ cây măng tây xanh sẽ được tận dụng để làm thức ăn cho bò.
Ông Hùng cho biết: Bằng cách tận dụng phân bò phối trộn với nấm Trichoderma ủ hoai, kết hợp với phân vi sinh trùn quế để bón cho vườn măng tây xanh, giúp cây sinh trưởng và phát triển tốt, kháng được nhiều sâu bệnh, không những hạn chế được việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, phân bón hóa học mà còn cho măng loại 1, loại 2 tỷ lệ khá cao. Ông không cho măng ra đồng loạt mà chia làm 2 kỳ, vừa để có măng thu hằng ngày, vừa có phụ phế phẩm cho bò ăn. Trung bình mỗi ngày gia đình ông thu hoạch 30kg măng tây, giá bán bình quân 50.000 đồng/kg, sau khi trừ chi phí cho thu nhập trên 1 triệu đồng/ngày. Hiện tại, với 3 sào măng tây, gia đình ông thu về lợi nhuận gần 400 triệu đồng/năm.
Bên cạnh nông hộ, hiện cũng có khá nhiều trang trại áp dụng sản xuất nông nghiệp tuần hoàn, tiêu biểu có Trang trại Nắng và Gió ở thôn Phú Thuận, xã Mỹ Sơn (Ninh Sơn) hay các trang trại trồng nha đam của Công ty Cổ phần thực phẩm Cánh Đồng Việt... Đây đều là những trang trại hoạt động sản xuất nông nghiệp đáp ứng theo chu trình khép kín, chất thải và phế, phụ phẩm của nông nghiệp được tận dụng triệt để và được tái chế để trở thành đầu vào của quá trình sản xuất mới thông qua áp dụng tiến bộ kỹ thuật, công nghệ sinh học, công nghệ hóa lý.
Tại Trang trại Nắng và Gió hiện có gần 100ha trồng các loại cây, như: Táo, nho, ổi, dưa lưới, nha đam, rau sạch được canh tác theo tiêu chuẩn GlobalGAP. Bằng cách thu gom, sử dụng tất cả vỏ, bẹ nha đam từ nhà máy và ủ men vi sinh, nuôi trùn quế phối trộn cùng với phân gia súc, tạo ra phân hữu cơ bón cho cây trồng. Nhờ đó, đơn vị này tiết kiệm hơn 1 tỷ đồng tiền mua phân bón mỗi năm.
Trong bối cảnh giá vật tư nông nghiệp tăng cao, giải pháp sản xuất NNTH là rất phù hợp. Từ các mô hình đã và đang được triển khai ổn định trên địa bàn tỉnh trong những năm qua cho thấy, việc khai thác và sử dụng nguồn nguyên liệu dư thừa trong nông nghiệp trở nên hiệu quả hơn, giảm thiểu lãng phí, thất thoát sau thu hoạch, tạo ra sản phẩm an toàn, chất lượng cao và đi đến triệt tiêu chất thải gây ô nhiễm môi trường, bảo vệ hệ sinh thái và sức khỏe con người.
Mô hình trồng rau thủy canh trong nhà kính tại xã Bắc Phong (Thuận Bắc). Ảnh: Đăng Khôi
Ông Nguyễn Đức Thuận, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh cho biết: Thời gian qua, Trung tâm đã tổ chức nhiều đợt tuyên truyền, triển khai các kỹ thuật canh tác theo hướng hữu cơ đối với một số cây trồng; hướng dẫn bảo quản và chế biến thức ăn cho gia súc, sử dụng công nghệ tiên tiến Biogas, Biomas và đệm lót sinh học trong chăn nuôi lợn... Các mô hình NNTH của các tổ chức, cá nhân dần được hình thành cho hiệu quả kinh tế cao hơn so với cách làm truyền thống. Đến nay, toàn tỉnh có 6 doanh nghiệp thực hiện mô hình tuần hoàn và được chứng nhận đạt tiêu chuẩn hữu cơ của Mỹ, Liên minh châu Âu và Nhật Bản; cùng với đó, một số nông dân cũng bắt đầu tìm tòi, chuyển hướng sản xuất sang NNTH ứng dụng và dần được nhân rộng.
Trong Đề án phát triển khoa học và ứng dụng, chuyển giao công nghệ thúc đẩy kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp, tỉnh phấn đấu đến năm 2030, có 50% cơ sở trồng trọt áp dụng công nghệ xử lý, thu gom và tái chế, tái sử dụng phụ phẩm sản phẩm chủ lực, 80% rơm rạ được thu gom và tái sử dụng; các xã nông thôn mới xây dựng ít nhất một mô hình sản xuất NNTH. Có 80% trang trại và 50% hợp tác xã được tiếp cận quy trình quản lý, sử dụng chất thải và tái chế phụ phẩm trong nông nghiệp...
Theo đồng chí Đặng Kim Cương, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn: Để đạt mục tiêu này, ngành nông nghiệp tỉnh tiếp tục nghiên cứu, thực hiện các giải pháp nâng cao năng lực tái chế, tái sử dụng phụ, phế phẩm nông nghiệp. Trong đó chú trọng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ lao động nghiên cứu, triển khai công nghệ xử lý phụ, phế phẩm trong nông nghiệp, đầu tư nghiên cứu và chuyển giao khoa học kỹ thuật trong xử lý phế phẩm nông nghiệp. Cùng với đó, đẩy mạnh nhân rộng các mô hình áp dụng kinh tế tuần hoàn trong phát triển các chuỗi giá trị nông sản chủ lực của tỉnh nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh, tạo giá trị gia tăng và sử dụng hiệu quả tài nguyên đất, nước, vật tư đầu vào nhằm giảm suy thoái tài nguyên, ô nhiễm môi trường. Đồng thời, thúc đẩy sự tham gia của các khu vực tư nhân, các tổ chức, từng hộ nông dân vào chuỗi giá trị nông sản tuần hoàn; các mô hình tăng cường sử dụng hiệu quả các nguồn tài nguyên. Tiếp tục xây dựng và triển khai Chương trình nông nghiệp xanh, phát triển bền vững, kinh tế tuần hoàn trong ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn.
Anh Thi