Khơi thông “điểm nghẽn” để hợp tác xã phát triển bền vững

Nhận diện các khó khăn

Theo đánh giá của Liên minh HTX tỉnh, những năm gần đây, hoạt động của các HTX có chuyển biến tích cực; tạo công ăn việc làm cho lao động và tác động tích cực đến thu nhập hộ thành viên. Các HTX cũng chú trọng cải thiện chất lượng dịch vụ, sản phẩm, đáp ứng nhu cầu chung của thành viên trong hợp tác, tương trợ lẫn nhau để thực hiện các hoạt động sản xuất, kinh doanh (SXKD). Vai trò hạt nhân trong KTTT của các HTX trên địa bàn tỉnh dần được thể hiện rõ, góp phần tăng cường sự đoàn kết, hỗ trợ lẫn nhau giữa người dân. Nhất là ở khu vực nông thôn, các HTX đã hỗ trợ địa phương chuyển đổi cơ cấu nông nghiệp, vật nuôi, cây trồng; giúp người dân trong vùng yên tâm sản xuất. Trong triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM), các HTX đã góp phần rất lớn với các địa phương trong việc hoàn thành tiêu chí xã đạt chuẩn NTM, NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu. Đem lại ổn định trật tự chính trị, xã hội trên địa bàn, tạo điều kiện để địa phương phát triển kinh tế - xã hội (KT-XH).

Tuy nhiên, trên thực tế, không phải HTX nào cũng hoạt động hiệu quả và đạt được kỳ vọng nâng cao đời sống nông dân. Theo thống kê của Liên minh HTX tỉnh, chỉ có khoảng 20-30% HTX hoạt động thật sự hiệu quả. Nhiều HTX chuyển sang mô hình HTX kiểu mới hoạt động còn lúng túng, mang tính thời vụ, không có phương án, kế hoạch phát triển dài hạn... dẫn đến tình trạng hoạt động không hiệu quả hoặc hoạt động cầm chừng.

Theo các HTX, hiện có khá nhiều nguyên nhân, khó khăn trước hết là khả năng huy động vốn của HTX không cao so với các hình thái kinh tế khác, bởi nguồn vốn chủ yếu từ huy động vốn góp của các thành viên và có tiếp nhận thêm các khoản trợ cấp, hỗ trợ từ Nhà nước và một số tổ chức KT-XH. Mặt khác, sự phát triển HTX cũng chưa đồng đều giữa các lĩnh vực, ngành nghề. Chất lượng sản phẩm cũng thiếu sức cạnh tranh. Rất ít HTX nông nghiệp xây dựng được thương hiệu cho sản phẩm trên thị trường do có quy mô nhỏ, công nghệ lạc hậu; trình độ năng lực trong quản lý, điều hành, công tác tài chính, kế toán của bộ máy quản lý HTX còn hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu đổi mới...

Ông Nguyễn Ngọc Quốc, Giám đốc HTX sản xuất, kinh doanh nho táo Nhơn Sơn (Ninh Sơn) cho biết: Khó khăn, vướng mắc lớn nhất của HTX là không có quỹ đất để xây dựng trụ sở, kho bãi; thiếu vốn đầu tư mua máy công nghệ tiên tiến, hạn chế trong tiêu thụ các sản phẩm của HTX làm ra... Bên cạnh đó, số lượng thành viên tham gia HTX thường rất đông nên phát sinh nhiều vấn đề khó khăn, phức tạp trong quá trình quản lý.

Ông Lê Hoài Nam, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh nhìn nhận: KTTT của tỉnh vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế. Phần lớn, năng lực nội tại của nhiều HTX còn yếu, quy mô nhỏ, vốn góp của thành viên quá ít, phạm vi hoạt động bó hẹp và lợi ích mang lại cho thành viên thấp. Việc liên kết trong nội bộ HTX và việc liên doanh, liên kết giữa các HTX với nhau và với doanh nghiệp cũng còn nhiều hạn chế. Mặc dù luôn được tỉnh quan tâm, củng cố và nâng cao chất lượng với nhiều chính sách hỗ trợ, vẫn còn không ít HTX gặp khó khăn khi hoạt động, nhất là trong tiếp cận nguồn vốn, tiến bộ khoa học - kỹ thuật phục vụ sản xuất, thị trường tiêu thụ...

Khơi thông “điểm nghẽn” thông qua Luật HTX năm 2023

Nhận diện được các khó khăn này, Luật HTX năm 2023 được sửa đổi, bổ sung toàn diện với nhiều chính sách mới hơn, giúp khơi thông “điểm nghẽn”, tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho các tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX tham gia phát triển KT-XH, đáp ứng xu hướng, yêu cầu phát triển của nền kinh tế hội nhập quốc tế.

Trong đó, nhiều nội dung được cụ thể hóa, sát thực tiễn thông qua mở rộng đối tượng tham gia HTX bao gồm thành viên liên kết góp vốn và không góp vốn, từ đó giải quyết đúng bản chất của KTTT. Đồng thời, trao quyền cho HTX, liên hiệp HTX tự quyết định mức cung ứng sản phẩm, dịch vụ ra bên ngoài, sau khi đáp ứng nhu cầu của thành viên, cũng như đa dạng hóa hình thức huy động vốn góp của thành viên, giúp các HTX tiếp cận và mở rộng thị trường, nâng cao khả năng huy động vốn để đầu tư phát triển sản xuất, kinh doanh. Nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản trị, điều hành KTTT, Luật HTX mới (2023) đã bổ sung quy định về kiểm toán HTX, liên hiệp HTX; đa dạng hóa hình thức tổ chức quản trị; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong quản lý, điều hành để phù hợp với quy mô, trình độ HTX. Đây được xem nội dung trọng tâm nhằm thể chế hóa đầy đủ 8 nhóm chính sách của Nghị quyết số 20-NQ/TW của Hội nghị lần thứ 5 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục đổi mới, phát triển nâng cao hiệu quả KTTT, tạo động lực thúc đẩy các tổ chức KTTT, HTX phát triển bền vững...

Theo lãnh đạo Liên minh HTX tỉnh, Luật HTX năm 2023 có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2024, để đưa luật mới sửa đổi, bổ sung nhanh chóng đi vào cuộc sống, Liên minh HTX tỉnh phối hợp với các cơ quan báo chí đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến Luật HTX năm 2023. Tham mưu cho Ban Chỉ đạo phát triển KTTT tỉnh chỉ đạo, phát huy vai trò, nâng cao nhận thức của các cấp ủy, chính quyền, các tổ chức chính trị - xã hội, các tổ chức xã hội nghề nghiệp trong tỉnh triển khai tuyên truyền, phổ biến, tạo điều kiện triển khai có hiệu quả những quy định của Luật trong thực tiễn với quan điểm “Phát triển và nâng cao hiệu quả hoạt động của KTTT là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị”. Cùng với đó là tuyên truyền đến các HTX trên địa bàn nhận biết và thực hiện đúng các quy định của Luật HTX năm 2023.

Hiện Liên minh HTX tỉnh đang tập trung phối hợp với Sở Kế hoạch và Đầu tư, các cấp, ngành tham mưu cho UBND tỉnh ban hành những cơ chế, chính sách riêng, mang tính đặc thù và phù hợp với điều kiện thực tế của tỉnh, quy định của Nghị quyết số 20-NQ/TW về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả KTTT trong giai đoạn mới và Luật HTX năm 2023, nhằm hỗ trợ, thúc đẩy phát triển KTTT trên địa bàn tỉnh; hướng dẫn, tư vấn và hỗ trợ các tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX thành viên nhanh chóng tiếp cận và triển khai có hiệu quả những cơ chế, chính sách của tỉnh đã ban hành. Bên cạnh đó, phát huy hơn nữa vai trò nòng cốt trong tiếp nhận, triển khai các chính sách hỗ trợ của Nhà nước đến các đơn vị thành viên đảm bảo hiệu quả; thường xuyên theo dõi, nắm bắt những thuận lợi, khó khăn, vướng mắc của các HTX khi áp dụng các quy định của Luật HTX năm 2023, từ đó có những giải pháp hỗ trợ phù hợp, kịp thời.

Anh Thi