Đảng ủy khối các cơ quan (CCQ), Đảng ủy khối Doanh nghiệp (DN), Đảng ủy khối Cơ quan - Doanh nghiệp (CQ-DN) các tỉnh (gọi chung là Đảng ủy khối) là cấp ủy trực thuộc tỉnh ủy, thành ủy và là cấp ủy cấp trên trực tiếp của các tổ chức cơ sở đảng (TCCSĐ) trong khối; có chức năng lãnh đạo các TCCSĐ thực hiện nhiệm vụ chính trị, xây dựng TCCSĐ trong sạch, vững mạnh gắn với xây dựng cơ quan và các tổ chức đoàn thể vững mạnh; kiểm tra, giám sát các tổ chức đảng (TCĐ), đảng viên (ĐV) trong khối chấp hành cương lĩnh chính trị, điều lệ, nghị quyết, chỉ thị của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; tham mưu, đề xuất với tỉnh ủy, thành ủy về các chủ trương, giải pháp lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị và công tác xây dựng Đảng trong khối.
Cụm Đảng ủy khối các tỉnh, thành phố khu vực miền Trung và Tây Nguyên gồm 23 Đảng ủy khối ở các tỉnh, thành phố tham gia sinh hoạt; trong đó có 7 mô hình Đảng ủy khối CCQ, 5 mô hình Đảng ủy khối DN và 11 mô hình Đảng ủy khối CQ-DN. Hiện các Đảng ủy khối đang quản lý 1.917 TCCSĐ trực thuộc (gồm 958 đảng bộ cơ sở và 959 chi bộ cơ sở) với 112.234 ĐV. Với đặc thù là đảng bộ bao gồm các TCCSĐ nằm trong cơ quan, đơn vị đầu ngành cấp tỉnh, đa số các đơn vị giữ vai trò trọng yếu trên các lĩnh vực kinh tế, xã hội, y tế, giáo dục, khoa học - kỹ thuật, đoàn thể, nội chính và các DN nhà nước, DN tư nhân. Những cơ quan, đơn vị này vừa có chức năng tham mưu cho Tỉnh ủy, UBND tỉnh vừa có nhiệm vụ hướng dẫn, chỉ đạo, tổ chức thực hiện những chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước trên địa bàn, thực hiện nhiệm vụ sản xuất, kinh doanh, đóng góp vào ngân sách, đảm bảo an sinh xã hội cho các địa phương. Đội ngũ cán bộ, ĐV nói chung có trình độ học vấn, chuyên môn, lý luận chính trị cao, giữ chức vụ quan trọng, cốt cán. Do vậy, mọi hoạt động của các TCCSĐ trong các Đảng bộ khối đều có ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến kết quả chung các địa phương và khu vực.
Trong những năm qua, để không ngừng nâng cao vai trò, vị thế, hoàn thành tốt chức năng, nhiệm vụ được giao, Đảng ủy khối các tỉnh, thành phố khu vực miền Trung và Tây Nguyên đã bám sát và thực hiện đúng Quy định số 293-QĐ/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của Đảng ủy khối CCQ tỉnh, thành phố và Quy định số 294-QĐ/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của Đảng ủy khối DN tỉnh, thành phố. Năm 2019, triển khai thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương về một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, các tỉnh ủy, thành ủy trong khu vực đã tiến hành hợp nhất, sáp nhập, giải thể các mô hình Đảng ủy khối CCQ, Đảng ủy khối DN thành mô hình Đảng ủy khối CQ-DN.
Đến nay, cơ cấu tổ chức, bộ máy của các Đảng ủy khối đã cơ bản ổn định với việc ban hành, sửa đổi, bổ sung quy chế làm việc và chỉ đạo các TCĐ cấp dưới ban hành quy chế làm việc; xác định rõ nhiệm vụ, quyền hạn của tập thể và cá nhân; quan hệ công tác trong nội bộ tổ chức, với TCĐ cấp trên, với các cơ quan tham mưu, giúp việc của TCĐ cấp trên, với TCĐ cùng cấp và cấp dưới; chế độ làm việc và phương pháp công tác. Việc lãnh đạo, chỉ đạo, thực hiện nhiệm vụ của các Đảng ủy khối có nhiều thuận lợi và đạt được kết quả tích cực trong lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị và công tác xây dựng Đảng. Dưới sự lãnh đạo trực tiếp của tỉnh ủy, thành ủy và sự phối hợp có hiệu quả của các cơ quan, đơn vị liên quan, các cấp ủy trong các khối đã năng động, sáng tạo, thường xuyên đổi mới phương thức lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành, từng bước xây dựng, trưởng thành và phát triển ngày một lớn mạnh, góp phần quan trọng vào sự phát triển của mỗi địa phương, thực sự trở thành đảng bộ có vị trí quan trọng của các tỉnh ủy, thành ủy.
Tuy nhiên, với đặc thù là TCĐ không có chính quyền cùng cấp, không có đầy đủ các cơ quan tham mưu, giúp việc như đảng bộ cấp huyện nhưng có nhiều đầu mối và nhiều loại hình TCCSĐ với chức năng, nhiệm vụ khác nhau. Sự phối hợp giữa Đảng ủy khối với Ban Cán sự Đảng UBND tỉnh, Đảng đoàn HĐND tỉnh, Ban Cán sự Đảng - Đảng đoàn các cơ quan, đoàn thể cấp tỉnh còn nhiều hạn chế. Vai trò lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị của Đảng ủy khối đối với các cơ quan, đơn vị, DN có lúc, có nơi chưa rõ nét. Việc quản lý ĐV, quy hoạch cán bộ, kiểm tra, giám sát TCĐ và ĐV vẫn còn chồng chéo; kinh nghiệm và kỹ năng về công tác xây dựng Đảng của đội ngũ cấp ủy cơ sở còn hạn chế do đặc thù kiêm nhiệm, mang tính nhiệm kỳ; biên chế cán bộ ít, nên việc bố trí, sắp xếp cán bộ kiêm nhiệm thực hiện nhiệm vụ gặp nhiều khó khăn; mô hình hoạt động các tổ chức đoàn thể trực thuộc Đảng bộ khối chưa thống nhất nên khó khăn trong lãnh đạo, chỉ đạo hoạt động. Hơn nữa, việc triển khai thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW của các Đảng ủy khối cả nước nói chung, khu vực miền Trung và Tây Nguyên nói riêng còn có những vướng mắc, tồn tại. Mà đầu tiên chính là việc chưa thống nhất mô hình Đảng ủy khối CQ-DN trên cơ sở hợp nhất, sáp nhập Đảng ủy khối CCQ và Đảng ủy khối DN, kể cả tên gọi cũng chưa được thống nhất.
Chính vì vậy, tại Hội nghị giao ban các Đảng ủy khối khu vực miền Trung và Tây Nguyên năm 2023 do Ninh Thuận đăng cai, Ban Thường vụ Đảng ủy khối các tỉnh, thành phố trong khu vực sẽ tập trung đi sâu thảo luận, trao đổi, chia sẻ những kinh nghiệm trong công tác xây dựng Đảng, những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy; đề xuất các giải pháp điều chỉnh, bổ sung, hoàn thiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm, mối quan hệ công tác của Đảng ủy khối các địa phương... Qua đó nhằm xây dựng Đảng bộ khối CCQ, Đảng bộ khối DN, Đảng bộ khối CQ-DN các tỉnh, thành phố trong khu vực thật sự vững mạnh toàn diện trên tất cả các lĩnh vực, góp phần xứng đáng vào sự nghiệp phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, giữ vững ổn định an ninh chính trị ở mỗi địa phương để không ngừng nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng, đáp ứng với yêu cầu nhiệm vụ trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Hội nghị còn là dịp để các Đảng ủy khối các tỉnh, thành phố khu vực miền Trung và Tây Nguyên thắt chặt thêm tình đoàn kết, thân ái; đồng thời là dịp để giới thiệu với bạn bè trong khu vực hình ảnh năng động của Ninh Thuận trong quá trình đổi mới, phát triển.
Lưu Xuân Hải, Tỉnh ủy viên, Bí thư Đảng ủy Khối Cơ quan - Doanh nghiệp tỉnh