Cây thuốc quanh ta: Cây Bông

Tên khoa học Gossypium sp. Thuộc họ Bông Malvaceae. Ta dùng vỏ rễ cây bông (Cortex Gossypii radicic) là dư phẩm của kỹ nghệ trồng bông. Sau khi hái cây bông ta đào rễ rửa sạch, bóc lấy vỏ phơi khô. Theo sự nghiên cứu ghi trong tài liệu của Liên Xô cũ trong vỏ rễ cây bông có chứa sinh tố K, chất gossypola C10H30O8, một ít tinh dầu, một ít tanin.

Công dụng và liều dùng

Liên Xô cũ công nhận vỏ rễ cây bông là một vị thuốc chính thức dùng dưới dạng cao lỏng làm thuốc cầm máu tử cung.

Nhân dân ta và một số nước khác dùng làm thuốc điều kinh. Nó gây co bóp tử cung giống như sự co bóp tự nhiên khi đẻ. Liều dùng 3-5g dưới dạng sắc

Đơn thuốc có vỏ rễ cây bông: Vỏ rễ cây bông 3g, nước 300ml, sắc còn 100ml. Uống trong ngày, làm thuốc điều kinh, thông kinh.

HẠT BÔNG

Hạt bông nói đây là hạt của cây bông cho ta sợi để dệt vải. Hạt bông sau khi lấy sợi đi rồi, trước khi người ta đổ bỏ đi, gần đây người ta đã dùng ép lấy dầu để thắp và nấu xà phòng hoặc để ăn sau khi đã loại chất gossypola đi rồi.

Tác dụng dược lý

Người ta thấy hạt bông sau khi đã loại chất gossypola có tác dụng lợi sữa, trong sữa tỷ lệ bơ và cađêin tăng lên.

Công dụng và liều dùng

Làm thuốc lợi sữa, dùng với liều 5g, dưới dạng thuốc sắc.

Đơn thuốc: Hạt bông sao vàng 5g, cam thảo 2g, nước 600ml, sắc còn 200ml. Chia làm ba lần uống trong ngày (đơn ghi trong Hòa hán dược ứng dụng phương). Xưa kia Nhật Bản có ra một số biệt dược lợi sữa chế từ hạt bông với tên lactaogon (lactaogol), mamain, lactomin (lactomil)…