Rễ cắm sâu vào lòng đất, chịu bao nắng dập gió vùi trong suốt một năm, mai vẫn ươm chồi, nảy lộc, ra hoa vào đúng độ Tết, cho đời sắc vàng rực rỡ, dịu dàng mà lại kiêu sa. Hình ảnh hoa mai tượng trưng cho phẩm đức nhẫn nại, chắt chiu, bền bỉ đấu tranh và xây dựng quê hương qua bao thế hệ của con người, dân tộc Việt. Trong hành trình một năm, mai ẩn nhẫn dung chứa, tích nạp nhựa sống, để đến ngày đến tháng dâng cho đời sắc hương hoa, tựa như người Việt ở bất cứ nơi đâu cũng sống tuân theo đạo lí, tu thân, tích đức, duy trì bản sắc dân tộc.
Ảnh minh họa.
Các bậc lão Nho ngày trước thường tặng cho mai danh hiệu “ngự sử mai, quân tử trúc, trượng phu tùng”. Hoa mai luôn đứng đầu trong các loài hoa danh tiếng. Chẳng thế mà trong tứ bộ bình về hoa, hoa mai luôn đứng hàng thứ nhất (mai, lan, cúc, trúc). Cây mai vàng Việt Nam có “địa vị” trong thơ Thiền thời Lý Trần, mai là hình tượng cao quý, ẩn dụ cho khả năng tiếp nhận chân lí của con người. Thiền sư Mãn Giác viết về hoa mai với một triết lí sâu sắc về sự vô hạn của thiên nhiên:
Chớ bảo xuân tàn hoa rụng hết
Đêm qua sân trước một cành mai.
Đào Tấn (1845-1909), một vị quan dưới triều Nguyễn vì yêu hoa mà ông suốt đời “cúi lạy mỗi hoa mai” và thường “ước mộng đời ta là đóa mai”. Năm 1942, khi mới về nước lãnh đạo cách mạng, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc, thi sĩ Hồ Chí Minh khi “Thương sơn” (lên núi) ở rừng Pắc Bó (Cao Bằng) đã viết về hoa mai:
Cử đầu hồng nhật tân
Đối ngạn nhất chi mai
(Ngẩng đầu: Mặt trời đỏ
Bên suối một nhành mai)
Mai có mặt trong mùa xuân đất nước cả nghìn năm. Sắc vàng của hoa mai từ lâu được xem là màu hi vọng, tượng trưng cho sự giàu sang phú quý, hợp với niềm hân hoan chờ đón Tết đang rạo rực trong lòng bao người. Hơn hết, cành hoa mai ngày Tết là hình ảnh ẩn dụ cho sức sống và trí tuệ của người Việt Nam. Tất cả điều đó minh chứng cho vị trí đặc biệt, khó thay thế của sắc mai ngày Tết. Để rồi, mai vàng từ lâu đã trở thành loại hoa tiêu biểu để trang trí trong nhà vào dịp Tết. Và mỗi dịp Xuân về, bất cứ con người Việt Nam nào, nhắc đến nhành mai là nhắc đến Tết cổ truyền dân tộc, nhắc đến bánh chưng bánh dày, cây nêu tràng pháo, thịt mỡ dưa hành… cùng ý nguyện cầu an cho một năm mới hạnh phúc đón chờ.
Anh Trang