Toàn tỉnh hiện có gần 2.000 DN, đa số là DN nhỏ. Bên cạnh các DN chấp hành tốt các quy định của pháp luật về BHXH, vẫn còn nhiều DN chưa thực hiện tốt nghĩa vụ đóng BHXH, dây dưa, kéo dài, thiếu ý thức trong tuân thủ pháp luật về BHXH đối với người lao động. Thậm chí có đơn vị cố tình né tránh, chiếm dụng tiền BHXH. Một số doanh nghiệp không chấp hành đúng pháp luật BHXH, BHYT, không kê khai hoặc không ký hợp đồng lao động theo đúng quy định để trốn tránh, gây khó khăn cho công tác quản lý và ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động.
Công nhân Công ty Nam Thành làm vệ sinh môi trường tại phường Đạo Long (Tp. Phan Rang-Tháp Chàm)
Nhằm xử lý những DN nợ đọng kéo dài, tháng 7-2014, Thanh tra tỉnh đã tiến hành thanh tra 25 DN có tổng số nợ 3 loại bảo hiểm trên 7 tỷ đồng. Trong đó, BHXH 5,03 tỷ đồng, BHYT 229 triệu đồng và BHTN 71,2 triệu đồng, lãi trả chậm 1,67 tỷ đồng. Trong số này, có 3 DN gồm Công ty TNHH SX-TM Triển Lâm còn nợ 124 triệu đồng cả 3 loại bảo hiểm nhưng đến nay Công ty này đã ngưng hoạt động, không liên lạc được, văn phòng làm việc chuyển đi đâu không rõ. Hai DN khác là Công ty Cổ phần Công trình Giao thông Ninh Thuận và Công ty Cổ phần nhựa Vĩnh An, có tổng số tiền nợ lên đến 2,45 tỷ đồng. Cả hai DN này đều đã bị BHXH tỉnh khởi kiện ra tòa, hiện Chi cục Thi hành án Tp. Phan Rang-Tháp Chàm đang tiến hành xử lý.
Như vậy, ngoài số DN trên, 22 DN thanh tra trong đợt này còn nợ BHXH tính đến ngày 31-7 trên 4,4 tỷ đồng. Trong đó, BHXH 3,58 tỷ, BHYT 201,4 triệu, BHTN gần 60 triệu đồng và lãi trả chậm 577,7 triệu đồng. Trong số 22 DN, có 1.842 lao động, nhưng các DN chỉ kê khai thực hiện đóng bảo hiểm cho 790 người (chiếm 43%). Có 522 lao động thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm theo quy định nhưng chưa được tham gia.
Đơn cử như Công ty TNHH Thông Thuận, Chi nhánh Ninh Thuận, là một trong 22 DN mà Đoàn kiểm tra liên ngành tiến hành kiểm tra về việc thực hiện luật BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động trong đợt vừa qua. Qua kiểm tra, đơn vị này có 1.082 lao động, nhưng chỉ có 161 lao động được tham gia BHXH. Công ty ký hợp đồng lao động có thời hạn từ 1-3 năm đối với 114 lao động, đây là những đối tượng bắt buộc tham gia bảo hiểm nhưng đơn vị chưa thực hiện các quyền lợi cơ bản đối với số lao động này. Không những thế, đơn vị này còn nợ BHXH, BHYT, BHTN với số tiền (tính đến thời điểm thanh tra) lên tới 572,8 triệu đồng. Tương tự, Công ty TNHH Giống thủy sản Lộc An, năm 2013, Đoàn thanh tra Sở Lao động, Thương binh và Xã hội tỉnh tiến hành lập biên bản vi phạm hành chính trong lĩnh vực BHXH do chậm đóng BHXH bắt buộc theo quy định, nhưng đơn vị này không những không nộp phạt mà vẫn tiếp tục nộp chậm tiền BHXH với số tiền nợ trên 300 triệu đồng.
Theo biện minh của các DN, nguyên nhân do lao động không đồng ý trích 10,5% lương để đóng BHXH, BHYT, BHTN; đơn vị đã trả vào lương tháng của người lao động nên không thể truy thu. Mặt khác, tình hình sản xuất kinh doanh của DN gặp khó khăn do đó chưa tham gia bảo hiểm cho số lao động này. Tuy nhiên, qua thanh tra, đơn vị chức năng xác định, phần đông người lao động đã đóng bảo hiểm đầy đủ nhưng đơn vị sử dụng lao động lại không đóng bảo hiểm cho người lao động. Trong đó có một số DN cố tình dây dưa, lợi dụng vốn để phục vụ mục đích khác, trả nợ ngân hàng, phục vụ sản xuất, kinh doanh…
Ông Võ Văn Phải, Chánh Thanh tra tỉnh, cho biết: Lần kiểm tra này tập trung vào những đơn vị, DN mà số tiền nợ đọng BHXH, BHYT, BHTN với số lượng tiền lớn và có thời gian nợ trên 6 tháng để có bước chấn chỉnh, hướng dẫn doanh nghiệp, đơn vị thực hiện tốt chế độ đối với người lao động trên địa bàn tỉnh, nhằm tránh thiệt hại về quyền lợi cho người lao động.
Cũng qua đợt kiểm tra, một số DN đã khắc phục bằng cách trả một phần nợ đọng cho BHXH và cam kết sẽ cố gắng trả dần nợ bảo hiểm trong thời gian sớm nhất. Tính đến hết tháng 11-2014, Đoàn thanh tra đã thu hồi được hơn 2 tỷ đồng tiền nợ BHXH, BHYT đối với 22 đơn vị sử dụng lao động, đạt tỷ lệ 47,18%.
Với sự vào cuộc mạnh mẽ của các ngành và đơn vị chức năng trong việc thanh tra, xử lý nợ đọng BHXH, BHYT, BHTN ở các DN, hy vọng rằng thời gian tới, tình trạng nợ BHXH sẽ được chấn chỉnh, đảm bảo quyền lợi của người lao động.
Anh Tuấn