Theo đó, ông Najib Razak bị buộc 4 tội danh lạm dụng quyền lực liên quan đến khoản tiền 2,3 tỷ ringgit (556,3 triệu USD) của 1MDB và 21 tội danh liên quan đến rửa tiền. Đây được coi là vụ bê bối tham nhũng tiền nhà nước lớn nhất lịch sử Malaysia, khiến không chỉ chính trường quốc gia Đông Nam Á mà cả các thị trường thế giới đều rúng động, đồng thời đặt câu hỏi về tính hiệu quả của các chính sách chống tham nhũng mà Kuala Lumpur đang thực hiện.
Những giao dịch mờ ám…
Quỹ đầu tư quốc doanh Malaysia 1MDB (1Malaysia Development Bhd.) được thành lập vào năm 2009, không lâu sau khi ông Najib Razak trở thành Thủ tướng Malaysia, với mục đích phục vụ phát triển kinh tế - xã hội. Kể từ khi thành lập, ông Najib Razak chính là người đứng đầu Ban cố vấn của 1MDB và kiểm soát tất cả quyết định đầu tư của quỹ.
Tuy nhiên, khác với định hướng ban đầu là thu hút đầu tư nước ngoài, 1MDB lại trở thành một công cụ để thực hiện hành vi tham nhũng, rửa tiền với quy mô trên toàn cầu. Từ một tập đoàn đầu tư quốc doanh đóng vai trò chủ chốt trong chính sách kinh tế, 1MDB giờ đây đang ngập trong khối nợ trị giá khoảng 12 tỷ USD.
Theo một Uỷ ban trực thuộc nghị viện Malaysia, tổng số tiền giao dịch bất chính có liên quan đến 1MDB là trên 4,2 tỷ USD. Trong đó, khoản tiền trị giá 681 triệu USD đã được chuyển từ 1MDB vào tài khoản cá nhân được cho là thuộc quyền sở hữu của ông Najib Razak.
Ngoài ra, Bộ Tư pháp Mỹ (DoJ) đã chỉ ra những sai phạm lớn nhất của 1MDB, trong đó nổi bật là hợp đồng liên kết trị giá 2,5 tỷ USD với công ty dầu tư nhân của Saudi Arabia là PetroSaudi International (PSI). Trong đó, 1MDB đã phê duyệt khoản đầu tư trị giá 1 tỷ USD, tuy nhiên theo DoJ, chỉ có 300 triệu USD là được chuyển vào tài khoản liên doanh với PetroSaudi, số tiền 700 triệu USD còn lại đã được chuyển đến tài khoản ngân hàng của một công ty ở Thụy Sỹ có tên Good Star Limited, được điều hành bởi Jho Low - người bạn thân của con trai ông Najib. Theo giới chức Mỹ, chính các quan chức của 1MDB đã cung cấp thông tin sai lệch về quyền sở hữu tài khoản Good Star để “hợp pháp hoá” số tiền 700 triệu USD.
Bên cạnh đó là những sai phạm liên quan đến hai khoản tiền 1,4 tỷ USD và 1,3 tỷ USD do Goldman Sachs huy động được từ việc phát hành trái phiếu của 1MDB và từ thị trường, được chuyển giao một cách bất hợp pháp đến các tài khoản ở Thuỵ Sỹ và Singapore. Theo DoJ, số tiền “đánh cắp” nói trên được chuyển qua các công ty bình phong để mua sắm bất động sản và các loại hàng hóa xa xỉ.
…phơi bày lỗ hổng trong cuộc chiến chống tham nhũng
Mặc dù vẫn một mực bác bỏ các cáo buộc song những hệ lụy của vụ bê bối 1MDB đã “thổi bay” chiếc ghế Thủ tướng của ông Najib Razak trong cuộc tổng tuyển cử vào tháng 5 vừa qua, bất chấp việc trước đó ông đã rất cố gắng sử dụng quyền lực của mình để “trấn an dư luận”.
Khi vẫn còn là Thủ tướng Malaysia, ông Najib đã cho sa thải tất cả nhân vật chỉ trích ông thông qua những lời cáo buộc liên quan đến 1MDB, đồng thời bịt miệng truyền thông và xoá bỏ các cuộc điều tra để tránh bị luận tội. Tuy nhiên, gió đã đảo chiều kể từ khi chính phủ mới của tân Thủ tướng Mahathir Mohamad lên nắm quyền với quyết tâm đưa vụ bê bối 1MDB ra ánh sáng. Cảnh sát và các uỷ ban chống tham nhũng của Malaysia đã đưa ra tổng cộng 32 lời cáo buộc đối với vị cựu Thủ tướng này.
Bên cạnh đó, với mức độ nghiêm trọng cùng quy mô trải rộng, vụ bê bối này cũng đang là một trong những tâm điểm điều tra của nhiều quốc gia trên thế giới. Quá trình điều tra về những cáo buộc tham nhũng liên quan đến 1MDB bắt đầu từ năm 2015, khi nhật báo The Wall Street Journal của Mỹ cho rằng một khoản tiền 700 triệu USD đã được tìm thấy trong tài khoản cá nhân của ông Najib xuất phát từ 1MDB. Đến nay, có khoảng 8 quốc gia, trong đó có Mỹ, Singapore, Thuỵ Sỹ, đã tham gia điều tra về vụ bê bối này.
Mới đây nhất, Ngân hàng Trung ương Singapore đã tuyên bố những phát hiện về 1MDB làm ảnh hưởng đến uy tín của Singapore như một trung tâm tài chính minh bạch và đáng tin cậy. Giới chức Singapore đang điều tra các dòng vốn liên quan đến 1MDB trên khắp nước, về các hành vi có thể như rửa tiền, gian lận chứng khoán và các vi phạm khác trái quy định của Singapore.
Trong khi đó, Bộ Tư pháp Mỹ cũng đang kiện đòi 1MDB trả 1 tỷ USD trong số tiền bị cáo buộc chiếm dụng thông qua các tài khoản ngân hàng ở Mỹ. Theo Bộ này, tiền của 1MDB đã được dùng để trang trải cho lối sống xa hoa của “nhiều cá nhân bao gồm cả công chức” Malaysia.
Lời hứa của chính phủ mới
Giành chiến thắng trong cuộc bầu cử vào đầu tháng 5 vừa qua trước ông Najib, tân Thủ tướng Malaysia Mahathir Mohamad khẳng định ưu tiên của chính phủ mới là đẩy mạnh việc đối phó với nạn tham nhũng và quyết tâm thu hồi khoản tiền thất thoát từ 1MDB. Vì thế, Kuala Lumpur đã cho điều tra lại vụ 1MDB để xem xét các vấn đề liên quan đến quỹ này. Kết quả là đầu tháng 7-2018, cựu Thủ tướng Najib Razak đã chính thức bị truy tố với cáo buộc lạm dụng chức vụ để tham nhũng và rửa tiền để rồi đến tháng 9-2018, ông chính thức bị buộc tội danh tương tự. Bên cạnh đó, ông Najib cùng vợ cũng bị cấm xuất cảnh ra nước ngoài.
Có thể nói, vụ bê bối về 1MDB không chỉ là vấn đề trong nội bộ Malaysia mà đã ảnh hưởng đến nhiều quốc gia trên thế giới, bởi quy mô rộng lớn của nó đồng thời khiến cho nền kinh tế Malaysia trở nên kém hấp dẫn hơn trong mắt giới đầu tư.
Nhận thức được điều này, bằng việc chính thức buộc tội cựu Thủ tướng Najib Razak, chính quyền Thủ tướng Mahathir đang muốn gửi đi một thông điệp mạnh mẽ tới người dân và thế giới rằng họ rất nghiêm túc trong việc giải quyết những hậu quả của “triều đại” Najib nói riêng và thực thi các cam kết nhằm chống lại nạn tham nhũng nói chung.
Theo TTXVN