Tây Ban Nha – Hà Lan: Vang bóng một thời

Nếu có mặt trên sân Fonte Nova vào đêm nay, huyền thoại Johan Cruyff có lẽ không nén nổi một tiếng thở dài. Ông là người đặt nền móng cho cả bóng đá tổng lực và Tiki-taka, và bây giờ, chứng kiến nền tảng ấy sụt xuống dưới chân chính những đội tuyển đã dùng nó để xây một bậc thang lên đỉnh Thế giới.

Từ chối Tiki-taka, từ chối tổng lực

Cả hai đã “dọn ổ” kỹ càng cho một buổi tối rũ bỏ bản sắc. HLV Louis van Gaal, người từng lớn tiếng rằng “van Gaal không chỉ tìm chiến thắng, mà còn tìm cái đẹp trong chiến thắng”, bảo rằng “Hà Lan có thể chơi với 5 hậu vệ”. Đáp lại, Vicente Del Bosque tuyên bố: “Chúng tôi sẽ không cứng nhắc, TBN không phải là “tiki-taka Taliban”.

Hãy tin rằng đó không phải là đòn gió. Van Gaal đã thử nghiệm sơ đồ 5-3-2 vào cuối chiến dịch vòng loại, còn Del Bosque thậm chí đã nghĩ đến việc thay đổi từ… 2 năm trước, khi thử nghiệm một loạt cầu thủ chạy cánh và vị trí trung phong. Ông đã thất bại, nhưng ý định đó chưa bao giờ bị dập tắt: Diego Costa từ chối Brazil và khoác áo TBN, với vai trò “số 9”. TBN đã lên ngôi ở EURO 2012 mà không cần tiền đạo, nhưng TBN bây giờ không còn nghĩ rằng họ chỉ cần dựa vào các tiền vệ nữa.

Tiki-taka đã bị giải mã liên tục trong vài năm qua, và thời điểm nó đi vào ngõ cụt ngày một rõ ràng hơn: Nếu Inter Milan của năm 2010 chỉ có thể thắng Barcelona trong một ngày đầy may mắn và có quá nhiều điều kiện thuận lợi ủng hộ, thì Bayern Munich đã đánh bại Barca một cách hoàn toàn thuyết phục ở Champions League, bằng lối chơi chủ động, không phải bằng xe bus và lối chơi tiêu cực.

Với Hà Lan, bóng đá tổng lực chỉ còn là một giấc mơ không có thật. Bẫy việt vị từ nửa sân, lối chơi mà mọi vị trí đều hòa trộn làm một là điều không tưởng trong bóng đá hiện đại.

Câu chuyện của thế hệ?

Nhưng sự sa sút của Tiki-taka và việc bóng đá tổng lực biến mất không hẳn là câu chuyện của chiến thuật. Đó là câu chuyện của con người.

Có lẽ sẽ phải mất hàng chục năm nữa, TBN mới hy vọng sản sinh ra một thế hệ tuyệt vời như đội hình đã lên đỉnh Thế giới bốn năm về trước. Iker Casillas là một trong những người “gác đền” hay nhất thế kỷ. Carles Puyol là một trong những hậu vệ vĩ đại nhất của TBN. Và trong lịch sử, bóng đá TBN “bói” được mấy tiền vệ cỡ Xavi?

Trong hơn nửa thế kỷ, lò Ajax cũng chỉ sản sinh được hai thế hệ đáng giá, là thế hệ của Johan Cruyff và thế hệ của đội Ajax vô địch Champions League năm 1995. Đó là những tập thể mà hàng chục năm mới xuất hiện một lần, và may mắn được thừa hưởng một triết lý phù hợp với họ. Tiki-taka sẽ chỉ là một chiến thuật đem lại thành công nếu người cầm trịch hệ thống là Xavi. Bóng đá tổng lực chỉ có thổi lên cơn cuồng phong nếu người chỉ huy nó là Cruyff và xung quanh là 10 cầu thủ vĩ đại có thể chơi mọi vị trí.

Đêm nay, trên Fonte Nova, chúng ta sẽ được chứng kiến hai màu áo vĩ đại bậc nhất của lịch sử bóng đá Thế giới đối đầu, nhưng không phải là với hình ảnh mà rất nhiều thế hệ đã khắc ghi trong ký ức. Đêm nay, cũng đừng trách TBN hay Hà Lan về sự chối bỏ bản sắc của họ, vì khi con người không thể bắt kịp những triết lý siêu việt, thì thay đổi là điều tất yếu, và thay đổi cũng là con đường để tạo ra những thành tựu mới.

Đêm nay, không có “lốc”, và có lẽ cũng chẳng “cuồng phong”. Cả hai đã oằn vai vì gánh nặng quá khứ và quyết định vứt bỏ nó. Còn với người xem, tốt nhất là đừng nhớ lại quá khứ của họ. Của một thời vang bóng.