Hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn Nhìn từ các công trình thủy lợi

Xây hồ tích thủy

Mặc dù từ năm 1964 trên địa bàn tỉnh ta luôn được bổ sung nguồn nước từ hệ thống Nhà máy Thủy điện Đa Nhim, song do nguồn nước không ổn định, nên cả một thời gian dài, nhiều địa phương trong tỉnh như: Bác Ái, Thuận Bắc... dù diện tích đất rộng lớn nhưng đa số đều phải bỏ hoang, đời sống người dân từ đó cũng hết sức khó khăn. Hiểu rõ vấn đề này, từ năm 1998 trở lại đây, thông qua nhiều nguồn vốn hỗ trợ của Trung ương, tỉnh đã đầu tư xây dựng hàng chục công trình thủy lợi lớn nhỏ.

Đồng chí Nguyễn Đức Thu, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NT&PTNT) cho biết: Đánh dấu cho sự khởi đầu về phát triển hệ thống thủy lợi trên địa bàn tỉnh ta đó là công trình hồ chứa nước Tân Giang được xây dựng vào năm 1998. Đây được xem là công trình kiểu mẫu đạt chuẩn quốc tế với kết cấu đập bê-tông, lần đầu tiên được xây dựng tại tỉnh ta, có tổng kinh phí đầu tư trên 160 tỷ đồng, dung tích chứa trên 13,3 triệu m3 nước, đảm bảo đủ tưới cho 3.000 ha đất canh tác vùng phía Tây của hai huyện Ninh Phước và Thuận Nam. Tiếp sau công trình “đột phá” này là một loạt các công trình: Hồ Sông Trâu, Sông Sắt, Trà Co, Nước Ngọt… với dung tích chứa hàng trăm triệu m3 nước. Đặc biệt, mới đây tỉnh ta còn tiếp nhận đưa vào quản lý thêm 4 hồ tương đối lớn là Sông Biêu, Lanh Ra, Phước Trung và Bà Râu, với tổng dung tích chứa trên 40 triệu m3, nâng tổng số hồ chứa đã đưa vào khai thác sử dụng 20 hồ, với tổng dung tích trên 191 triệu m3 nước, đảm bảo đủ tưới cho khoảng 17.000 ha đất canh tác nông nghiệp từ 2-3 vụ/năm.

Ngoài hệ thống các hồ chứa, hiện nay tỉnh ta còn có trên 60 hệ thống đập dâng (trong đó, có 3 hệ thống đập dâng lớn, gồm: Nha Trinh, Lâm Cấm và Sông Pha, với tổng dung tích theo thiết kế tưới cho 18.500 ha) và 3 hệ thống kênh lớn là kênh chính Tây Krông – pha có tồng chiều dài trên 13 km, kênh Bắc dài 33 km và kênh Nam thuộc hệ thống thủy lợi Nha Trinh – Lâm Cấm, với chiều dài gần 29 km, đã được ngành NN&PTNT thực hiện bê-tông hóa với mục tiêu đạt ra là giải quyết cơ bản tình trạng khô hạn cho hàng ngàn ha lúa và hoa màu của các xã Phước Sơn, Phước Hữu, Phước Dân, An Hải (Ninh Phước), Phương Hải, Nhơn Hải, Xuân Hải (Ninh Hải)... Đó là chưa kể hàng ngàn km kênh cấp 2, 3, hệ thống thoát lũ nội đồng đã được ngành NN&PTNT cải tạo nâng cấp và xây mới.

Cửa mở hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn

Câu tục ngữ “Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống” mà cha ông ta đã đúc kết bao đời nay từ kinh nghiệm làm nông giờ được minh chứng sinh động hơn, bởi những dòng nước mát từ các công trình thủy lợi hôm nay đã làm thay đổi toàn bộ diện mạo của các vùng quê trong tỉnh. Cụ thể như ở huyện miền núi Bác Ái, trước năm 2002 do chưa có hệ thống thủy lợi nên đa số bà con chỉ độc canh cây bắp để giải quyết cái ăn trước mắt, nhưng từ năm 2004 trở lại đây được Nhà nước đầu tư hàng ngàn tỷ đồng để xây dựng các công trình thủy lợi như: Sông Sắt, Trà Co, Phước Trung, Phước Nhơn có dung tích chứa trên 82 triệu m3 nước, không những đảm bảo cung cấp nước tưới thường xuyên cho hơn 5.000 ha đất sản xuất mà còn đảm bảo nguồn nước sinh hoạt cho nhân dân các xã: Phước Đại, Phước Tiến, Phước Chính, Phước Thắng..., đời sống của người dân địa phương nhờ đó đã đổi thay rất nhiều. Hàng trăm ha đất bỏ hoang trước đây giờ đã được bà con cải tạo thành đồng ruộng trồng lúa nước ít nhất 2 vụ/1 năm. Chỉ tính riêng trong vụ đông – xuân vừa qua nông dân huyện Bác Ái đã gieo trồng được trên 1.000 ha, đạt 90% kế hoạch và tăng 34% so với cùng kỳ.

Không riêng gì ở vùng đầu nguồn Bác Ái mà những vùng trung du, đồng bằng như huyện Thuận Bắc, Ninh Hải, Ninh Phước ước mơ ngăn dòng, cắt lũ để phục vụ sản xuất, phục vụ đời sống sinh hoạt của người dân giờ đây cũng đã trở thành hiện thực. Có nguồn nước hệ thống thủy lợi về, bà con nông dân đã mạnh dạn áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất và thực hiện các mô hình luân canh, xen canh cây trồng mạng lại hiểu quả rất cao. Đồng chí Nguyễn Thị Luyện, Chủ tịch UBND huyện Ninh Phước nhìn nhận: Nhờ chính sách đầu tư cho thủy lợi đúng mục tiêu, có trọng điểm đến nay các hệ thống thủy lợi trên địa bàn tỉnh ta đã phát huy hiệu quả rất lớn, ngoài việc tạo động lực thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển, đây còn là cánh cửa quan trọng để địa phương tiếp tục thực hiện tiến trình CNH, HĐH theo Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới một cách hiệu quả nhất.

Xác định thủy lợi là mục tiêu hàng đầu để khai thác tiềm năng đất đai vốn còn khá phong phú ở nhiều địa phương trong tỉnh, hiện nay ngành NN&PTNT đã điều chỉnh, quy hoạch lại việc đầu tư phát triển hệ thống thủy lợi của tỉnh đến năm 2020. Theo đó, ngoài việc tiếp tục đầu tư xây dựng để hoàn chỉnh 3 hệ thống thủy lợi đang thi công, sau năm 2015 ngành nông nghiệp sẽ đầu tư xây dựng mới thêm 5 công trình hồ chứa nằm trên địa bàn các huyện: Bác Ái, Ninh Sơn, Ninh Phước, Thuận Bắc, với năng lực tưới thiết kế trên 9.600 ha. Cùng với đó, ngành Nông nghiệp sẽ thực hiện tu sửa, nâng cấp 10 hồ, đập thủy lợi nhỏ trên địa bàn một số huyện, thành phố; sửa chữa, nâng cấp 8 công trình tiêu nước (tổng chiều dài 40.990 m) và sửa chữa, nâng cấp 5 công trình phòng chống lũ ở các vùng Đầm Vua, Đông Hải, Cà Ná... Phấn đấu đến năm 2020 đưa tổng năng lực tưới thiết kế lên gần 48.000 ha, tăng khoảng 13.975 ha so với năm 2015, tạo tiền đề để phát triển sản xuất nông nghiệp và kinh tế nông thôn một cách bền vững.

Văn Thanh