Sau cái chết thương tâm của 1 em học sinh ở Trường THCS Võ Thị Sáu (Tp. Phan Rang – Tháp Chàm) và 6 em học sinh ở Trường THCS Huỳnh Phước (huyện Ninh Phước) trong thời gian gần đây, đã dấy lên trong tôi suy nghĩ về kỹ năng sống của trẻ em hôm nay.
Thiếu kỹ năng sống, từ đó dẫn đến sự kích động mất tự chủ, sự ứng xử không văn hóa, giảm khả năng tự bảo vệ mình trước những tác hại tiêu cực và trước những nghịch cảnh đáng tiếc.
Trước tiên, ta không phủ nhận vai trò giáo dục lớn nhất chính là gia đình rồi mới đến nhà trường và xã hội. Bản năng sống của con người là đỉnh cao của sự tồn tại. Vực thẳm càng sâu hơn khi trẻ em không được ai đó trang bị về kỹ năng sống trong cuộc đời mỗi người. Phải chăng chúng ta đã vô tình bỏ quên điều này khi các em mới chập chững đi những bước đầu tiên trong cuộc hành trình dài đầy chông gai và thử thách?
Kỹ năng sống là gì? Là tập hợp các kỹ năng được dạy dỗ, rèn luyện hoặc kinh nghiệm thực tế được sử dụng nhằm xử lý những vấn đề xảy ra trong cuộc sống. Nó thuộc về tính cách, không mang tính chuyên môn nhưng lại cực kỳ cần thiết trong mọi trường hợp, mọi hoàn cảnh, mọi lứa tuổi.
*****
Trẻ em được dạy bơi lúc nhỏ, khi lớn lên sẽ cho chúng lòng dũng cảm, ý thức tự bảo vệ mình và hướng đến động lực cứu người khi chẳng may có sự cố xảy ra.
Cần tạo một thói quen cho con từ lúc lẫm chẫm biết đi là mỗi lần con té, để con tự đứng dậy chứ ta không đỡ, mặc dù ta ở gần bên.
Tập cho con ngủ một mình để con quên đi niềm sợ hãi trong bóng tối, điều đó giúp con thêm đức tính dạn dĩ. Tuy nhiên, những đêm đầu tiên đứa trẻ cần người thương yêu bên cạnh để không cảm thấy lẻ loi. Tập cho con biết đạp xe trước khi bước chân vào lớp 1 để con có thể làm chủ được bản thân mình.
Dạy cho con tính ngăn nắp và độc lập là tự sắp xếp sách vở vào cặp mỗi lần đến trường để con biết hôm nay học môn gì? Tập cho con ghi nhớ trong đầu tên và nơi làm việc của Ba, Mẹ, địa chỉ và số điện thoại nhà … nhỡ đi đâu bị lạc thì báo người khác giúp. Dạy cho con từ những việc nhỏ nhất như chơi đồ chơi xong là phải tự giác mang cất vào chỗ cũ. Ăn uống xong cần phải rửa dọn, gọn gàng. Mặc dù sau đó mình phải đi lau chùi, rửa lại vì không được sạch. Tập cho con đức tính là nên trung thực, dám nhận trách nhiệm về mình dẫu có nhiều sai sót. Dạy cho con biết điều đúng để làm, điều sai để tránh.
Lớn thêm một chút, tập cho con ý thức sống trong môi trường tập thể là phải biết nhường nhịn và sẻ chia. Biết thương yêu và giúp đỡ người gặp hoạn nạn, khó khăn. Tập cho con lòng tự tin là khi gặp người khác hoặc chính mình bị nạn thì phải biết xử trí như thế nào? Điều cần thiết là phải thật bình tĩnh, trước tiên phải làm gì? Rồi sau đó cần ai trợ giúp? Tín hiệu cấp cứu được phát đi ra sao? Viết tắt từ những chữ cái gì? Và biết bao điều khác nữa…cần phải biết và học hỏi.
******
Kỹ năng sống thường dạy theo phương pháp trải nghiệm, thực tế có sẵn trong cuộc đời chứ không phải bằng những lý thuyết suông. Chúng phải được trang bị bởi vốn sống phong phú, bởi bao sóng gió diễn ra suốt chặng đường dài để từ đó tìm ra giá trị sống đích thực cho bản thân. Thiếu kỹ năng sống và không được giáo dục về giá trị sống, con người có những biến động phức tạp trong nhân cách, dễ suy thoái về đạo đức ở bất kỳ độ tuổi nào.
Nên chăng ngành giáo dục, hãy đưa những bài giảng kỹ năng sống vào các cấp học khác nhau, theo từng độ tuổi, đồng thời ở một số môn xã hội, giáo viên có thể chèn thêm giữa một vài tiết học để huấn luyện về kỹ năng sống cho học sinh.
Trẻ em được trang bị kỹ năng sống càng sớm thì càng vững vàng và dễ hoàn thiện bản thân. Việc học kỹ năng sống không chỉ quan trọng đối với học sinh ở thành phố hay ở thôn quê mà phải dành đều và cần thiết cho tất cả các em. Không chỉ nhà trường giáo dục kỹ năng sống cho học sinh mà bản thân mỗi gia đình cũng cần một môi trường tốt để con cái học tập và noi theo.
Giáo dục con trẻ là một quá trình liên tục, lâu dài và bền bỉ. Vì vậy, chúng ta nên dạy con làm người trước khi thành tài.
Thùy Trang