Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN quan ngại về tình hình biển Đông

Tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao các nước ASEAN lần thứ lần thứ 45 đang diễn ra tại Phnom Pênh (Campuchia), các Bộ trưởng đã tập trung thảo luận các nội dung ưu tiên quan trọng của ASEAN và khu vực. Các Bộ trưởng nhấn mạnh việc ASEAN cần tiếp tục thúc đẩy triển khai hiệu quả Lộ trình xây dựng Cộng đồng ASEAN; bảo đảm thực thi đúng hạn các thỏa thuận hợp tác đến 2015; đẩy mạnh công tác phối hợp cũng như huy động các nguồn lực cần thiết. Các Bộ trưởng nêu bật việc thực thi hiệu quả Kế hoạch tổng thể Kết nối ASEAN và Kế hoạch công tác Sáng kiến liên kết ASEAN (IAI) về thu hẹp khoảng cách phát triển sẽ góp phần quan trọng vào thành công của tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN.

Các Bộ trưởng nhất trí khu vực đang chứng kiến những biến chuyển nhanh chóng, hơn lúc nào hết, ASEAN cần tăng cường đoàn kết và thống nhất, qua đó củng cố hơn nữa cơ sở cho Hiệp hội khẳng định và phát huy vai trò trung tâm trong xử lý hiệu quả các vấn đề khu vực cũng như các thách thức khác.

Trong thảo luận, các nước đề cao các nguyên tắc và mục tiêu chung của ASEAN đóng góp vào hòa bình, ổn định và hợp tác phát triển ở khu vực. Các Bộ trưởng nhấn mạnh việc ASEAN cần tiếp tục tăng cường đối thoại, xây dựng lòng tin, chia sẻ các chuẩn mực trong quan hệ giữa các quốc gia trong khu vực, triển khai hiệu quả các văn kiện cơ bản như Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác (TAC), Hiệp ước Khu vực Đông Nam Á không có vũ khí hạt nhân SEANWFZ, Tuyên bố về Ứng xử của các bên trên Biển Đông (DOC)…

Bàn về hợp tác với các Đối tác, các nước khẳng định ASEAN cần tiếp tục chính sách đối ngoại rộng mở, tăng cường quan hệ với các Đối tác, khuyến khích họ tham gia và đóng góp xây dựng cho hợp tác chung ở khu vực, cũng như giải quyết các thách thức đặt ra. Về cấu trúc khu vực đang định hình, các nước nhất trí ASEAN cần tiếp tục vai trò chủ động trong thúc đẩy xây dựng cấu trúc khu vực phù hợp với lợi ích các nước và đặc thù khu vực, dựa trên các tiến trình hợp tác khu vực hiện có như ASEAN+1, ASEAN+3, EAS, ARF, ADMM+…, với ASEAN đóng vai trò trung tâm, nhằm đóng góp hiệu quả hơn cho hòa bình, ổn định, an ninh và phát triển ở khu vực.

Về Biển Đông, tại Hội nghị, nhiều Bộ trưởng bày tỏ quan ngại sâu sắc về những diễn biến gần đây trên Biển Đông đối với hòa bình, ổn định, an ninh an toàn hàng hải ở khu vực, đặc biệt là những diễn biến phức tạp, gây phương hại đến vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của các quốc gia ven biển, trái với luật pháp quốc tế và Công ước Luật biển 1982 của Liên Hợp Quốc (UNCLOS).

Theo đó, các Bộ trưởng nhấn mạnh giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình và không sử dụng vũ lực, tôn trọng các nguyên tắc của luật pháp quốc tế, nhất là Công ước Luật biển 1982 của LHQ và tinh thần DOC; các nước cần tôn trọng quyền của các quốc gia ven biển đối với vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa, phù hợp với UNCLOS 1982. Các Bộ trưởng đánh giá cao việc ASEAN đã cơ bản hoàn tất tài liệu quan điểm về các thành tố chính của Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC), để từ đó khởi động tham vấn ASEAN-Trung Quốc về COC.

Cũng tại Hội nghị AMM45, các Bộ trưởng đã ủng hộ đề cử nhân sự của Việt Nam vào vị trí Tổng Thư ký ASEAN nhiệm kỳ 1/2013-12/2017 và nhất trí kiến nghị lên Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 21 (tháng 11/2012) bổ nhiệm chính thức.

Phát biểu tại Hội nghị, Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam, Phạm Bình Minh khẳng định ASEAN cần tiếp tục ưu tiên xây dựng Cộng đồng, triển khai Kế hoạch tổng thể về Kết nối ASEAN, thu hẹp khoảng cách phát triển, thúc đẩy phát triển bền vững và đồng đều ở khu vực. Bộ trưởng nhấn mạnh ASEAN cần tiếp tục duy trì đoàn kết, tăng cường phối hợp cũng như giữ vai trò chủ đạo trong xử lý các thách thức đối với khu vực. Một ASEAN đoàn kết, vững mạnh và liên kết chặt chẽ chính là lợi ích chiến lược của các nước thành viên nói riêng và của ASEAN nói chung. Bên cạnh đó, ASEAN cũng cần chủ động phát huy vai trò, thúc đẩy xây dựng một cấu trúc khu vực nhằm đóng góp hiệu quả cho các mục tiêu chung là hòa bình, ổn định và hợp tác.

Về quan hệ đối ngoại, Bộ trưởng Phạm Bình Minh nhấn mạnh ASEAN cần tiếp tục làm sâu sắc hơn nữa quan hệ với các Đối tác, khuyến khích họ tham gia và đóng góp xây dựng vào hợp tác khu vực, hỗ trợ ASEAN xây dựng Cộng đồng, ứng phó với cách thách thức đang nổi lên như biến đổi khí hậu, an ninh năng lượng, thiên tai, an ninh an toàn hàng hải, tội phạm xuyên quốc gia…, qua đó đóng góp vào hòa bình, an ninh và phát triển bền vững ở khu vực.

Thời gian tới, ASEAN cần tiếp tục chủ động định hướng trong quan hệ với các Đối tác, đồng thời phát huy vai trò trung tâm tại các tiến trình khu vực. Bộ trưởng cảm ơn các nước đã ủng hộ và phối hợp chặt chẽ với Việt Nam trong vai trò nước điều phối quan hệ đối thoại ASEAN-Trung Quốc từ 7/2009-7/2012; mong muốn tiếp tục nhận được sự hợp tác chặt chẽ của các nước trong vai trò nước điều phối quan hệ đối thoại ASEAN-EU từ 7/2012-7/2015.

Về Biển Đông, Bộ trưởng Phạm Bình Minh bày tỏ quan ngại sâu sắc về tình hình diễn biến phức tạp xảy ra gần đây trên Biển Đông; nhấn mạnh lập trường của Chính phủ Việt Nam phản đối việc Trung Quốc phê chuẩn thành lập cái gọi là “thành phố Tam Sa” và mời thầu quốc tế 09 lô dầu khí nằm hoàn toàn trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam theo Công ước Luật biển của LHQ (UNCLOS) 1982.

Các vụ việc này đã vi phạm nghiêm trọng quyền chủ quyền và quyền tài phán của các quốc gia ven biển đối với vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa theo quy định của UNCLOS 1982 và trái với tinh thần DOC, gây phương hại đến hòa bình, ổn định, an ninh an toàn hàng hải ở khu vực.

Bộ trưởng đồng thời nhấn mạnh các nguyên tắc về tôn trọng quyền chủ quyền và quyền tài phán của các quốc gia ven biển đối với vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa theo quy định của Công ước Luật biển của LHQ, giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, không sử dụng vũ lực, tôn trọng luật pháp quốc tế, nhất là UNCLOS 1982, và tinh thần DOC. Đồng thời, ASEAN cần thể hiện vai trò chủ đạo, trách nhiệm và tinh thần xây dựng trong xử lý các vấn đề là lợi ích chung của khu vực; tạo môi trường cho các bên liên quan giải quyết một cách hòa bình các tranh chấp./.