Nắng nóng kéo dài làm cho mực nước ở các hồ chứa xuống thấp, ảnh hưởng đến sản xuất vụ hè-thu 2020. Tính đến cuối tháng 5, dung tích của 21 hồ chứa trên địa bàn tỉnh chỉ còn 23,94/194,49 triệu m3, chiếm 12,31% so với dung tích thiết kế; trong đó, có 9 hồ chứa nước có dung tích trên mực nước chết và xấp xỉ mực nước chết, 11 hồ chứa nước dưới mực nước chết và 1 hồ chứa hết nước (hồ Ông Kinh). Dung tích hồ Đơn Dương còn 50,26/165 triệu m3, chiếm 30,46% so với dung tích thiết kế, lưu lượng nước vào 2,36 m3/s và đang xả nước qua thủy điện Đa Nhim với lưu lượng 14,73 m3/s. Trước tình hình thời tiết chưa có dấu hiệu được cải thiện (nhiều khả năng không có mưa tiểu mãn), tỉnh đã đề ra các giải pháp sản xuất vụ hè - thu 2020 ứng phó với hạn.
Khẩn trương lắp đặt đường ống dẫn nước của dự án thủy lợi Tân Mỹ (Bác Ái) để chống hạn. Ảnh: Thành Đạt
Theo chỉ đạo của UBND tỉnh, vụ hè - thu 2020 dừng sản xuất lúa tại khu tưới của 21 hồ chứa; chỉ bố trí sản xuất các khu tưới của hệ thống Sông Pha, Lâm Cấm, vùng đầu kênh Nam, kênh Chàm, kênh Bắc của đập Nha Trinh và một số vùng thuộc khu tưới hồ, đập nhỏ do huyện quản lý, với tổng diện tích là 17.159,6 ha (gồm: lúa 2.444,2 ha; màu 14.696,2 ha; thủy sản 19,2 ha); diện tích chuyển đổi cây trồng khoảng 320 ha. Diện tích dừng sản xuất do thiếu nước tưới là 15.360 ha; trong đó, lúa 10.837 ha, màu 4.523 ha. Lịch xuống giống vụ hè-thu 2020 chia làm 2 đợt. Đợt I, từ ngày 1-5 đến ngày 20-5 đối với kênh chính Tây, kênh chính Đông thuộc hệ thống đập dâng Sông Pha. Đợt 2, từ ngày 16 đến ngày 31-5 đối với kênh chính Nam thuộc hệ thống đập Nha Trinh, kênh chính Bắc thuộc hệ thống đập dâng Nha Trinh. Các diện tích xuống giống muộn kết thúc trước ngày 15-6 nhằm tránh ảnh hưởng tiến độ xuống giống vụ tiếp theo.
Để sản xuất có hiệu quả, Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi tỉnh xây dựng phương án điều tiết nước hợp lý tưới cho cây trồng. Theo đó, Công ty sẽ điều tiết nước tưới cho 6.362 ha; trong đó, lúa 1.994 ha; màu 4,367,8 ha. Cụ thể, đối với hệ thống đập dâng Sông Pha phục vụ tưới cho hơn 2.298 ha (lúa 1.285 ha, màu 1.013 ha) trên địa bàn các xã: Lương Sơn, Lâm Sơn, Quảng Sơn, Hòa Sơn, thị trấn Tân Sơn (Ninh Sơn). Dừng sản xuất 280 ha đất lúa khó lấy nước vùng cuối kênh, gồm: 80 ha lúa vùng đất đỏ của kênh N3 thuộc kênh Tây, xã Lương Sơn; 120 ha lúa đồng Cây Me của kênh N2, thuộc kênh Đông, xã Lương Sơn; 25 ha lúa đồng Tam Giác, 35 ha lúa đồng núi Bà Sơ lấy nước từ kênh Đông và 20 ha vùng đất Mẫu của kênh 8 thuộc kênh Đông, thị trấn Tân Sơn (Ninh Sơn)
Đối với hệ thống đập dâng Nha Trinh cấp nước cho toàn bộ cây lâu năm và cây màu, riêng lúa chỉ sản xuất ở đoạn đầu kênh Nam từ K0 đến K7+200-TL, đoạn đầu kênh Chàm từ K0 đến K+100-TL cầu Trắng và đoạn đầu kênh Bắc từ K0 đến K1+080 với tổng diện tích 3.363,44 ha; trong đó, lúa 709,20 ha, màu 2.645,2 ha. Dừng sản xuất lúa tại các khu tưới: Kênh Nam 3.550 ha trên địa bàn các xã Phước Thái, Phước Sơn, Phước Hậu, Phước Thuận, Phước Hữu, An Hải, Phước Hải và thị trấn Phước Dân (Ninh Phước); kênh Bắc đoạn từ K0 đến K13+714 - cửa điều tiết Thái Hòa là 802,64 ha và 60 ha trên địa bàn các xã Nhơn Sơn (Ninh Sơn), phường Đô Vinh, Bảo An, xã Thành Hải (Tp. Phan Rang – Tháp Chàm) và thị trấn Khánh Hải (Ninh Hải); kênh Bắc đoạn từ K13 +714 đến KC dừng sản xuất 1.973,6 ha lúa thuộc các xã Xuân Hải, Hộ Hải, Tân Hải (Ninh Hải) và 503,70 ha lúa thuộc các xã Bắc Phong, Bắc Sơn (Thuận Bắc)
Đối với hệ thống đập dâng Lâm Cấm dừng sản xuất toàn bộ diện tích trồng lúa, chỉ triển khai sản xuất cây màu với tổng diện tích 700,45 ha. Ngoài ra, Công ty sẽ bơm nước ở 5 trạm bơm để tưới cho 236,72 ha cây màu và 15 ha nuôi thủy sản.
Đồng chí Phạm Ngọt, Phó Giám đốc phụ trách Công TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi, cho biết: Để công tác điều tiết nước phục vụ sản xuất có hiệu quả, Công ty đề nghị các địa phương tăng cường thông tin, tuyên truyền về tình hình nước tưới đến người dân nhằm nâng cao ý thức sử dụng tiết kiệm nước; vận động bà con phối hợp với các trạm thủy nông, các tổ, đội dùng nước tranh thủ lấy nước, trữ nước, sử dụng nước hiệu quả. Đồng thời, không tự ý vận hành các cống lấy nước, cống điều tiết trên kênh. Tổ chức nạo vét, khơi thông dòng chảy, phát dọn kênh nội đồng; tăng cường củng cố, kiện toàn các tổ thủy nông nội đồng phối hợp với Công ty điều tiết nước phục vụ sản xuất.
Anh Tùng