Bài hát ru nói về món mít trộn đó bạn! Mít non đất Quảng nấu canh với cá chuồn Hội An là ngon số một. Cũng là mít nhưng mít trên núi ngon hơn mít dưới đồng bằng. Người dân xứ Quảng ăn mít không bỏ một thứ gì, từ khóm mít, mít non, mít già (sáo với cơm) đến mít chín. Xơ mít thì làm dưa chua, hột mít đem lùi tro luộc ngon khỏi chê!
Mít non không chỉ nấu canh mà làm món mít trộn ngon có tiếng. Mít trộn ngon nhất là làm đúng vào mùa mít non, đó cũng là mùa đánh bắt cá chuồn (tháng 2 đến tháng 4 âm lịch). Các tháng còn lại đều có mít non (mít tứ quý) nhưng trái mùa nên không ngon bằng.
Món mít trộn cũng rất dễ làm. Chọn những trái mít non gai mịn đều và trẳn (nhẵn) da. Nhận biết mít non cũng không khó đâu: mít non có gai nhọn còn gai tù là mít đã già mất rồi. Đem mít mới hái chặt ra thành miếng nhỏ ngâm liền vào nước lạnh cho sạch mủ và khỏi bị hóp gió (gió vào); hóp gió sẽ có màu xanh và bị đắng. Khi chặt mít non nhớ xua con nít đi xa kẻo trúng đầu vì con nít thích lấy mủ mít non để chích ve ve lắm. Nghe đâu người đầu tiên trên thế giới sản xuất kẹo sin-gum lấy ý tưởng khi nhìn thấy mủ mít! Bắc nồi luộc mít cho chín, nếu nhừ quá sẽ không ngon đâu. Bạn lấy chiếc đũa con trụi (đụng) vô nghe mềm là chín. Vớt mít luộc để nguội sau đó mới vạt gai mít. Bạn nhớ để nguội mới vạt gai nghe vì mít nóng dai lắm, sẽ làm luộc dao mất đấy! Cắt bỏ phần cùi rồi xắt mỏng.
Ngày trước mít được trộn với cá chuồn hấp. Bây giờ cá tươi hấp khó tìm người ta trộn với thịt heo ba chỉ hay tôm lột vỏ cũng ngon. Mít có vị chát sẽ hấp thụ vị béo của thịt heo. Xắt mỏng thịt heo cùng với đậu phộng rang giã dập. Một ít rau quế, rau húng và rau bắp chuối sứ xắt mỏng. Khử nén, xào sơ qua mít một lượt cho thơm, nêm thêm gia vị, bọt ngọt... Xong xuôi trộn chung tất cả lại với nhau cho thật đều rồi xúc ra dĩa.
Phụ nữ mới sinh ăn mít trộn sẽ có nhiều sữa cho em bé bú. Không phải ngẫu nhiên mà phụ nữ có bầu lại rất thèm dái (khóm) mít! Ăn mít trộn ngon nhất là xúc bằng bánh tráng nướng chấm nước mắm cay. Có thêm ly rượu gạo khề khà nữa thì không bao giờ say và không chi ngon bằng!
Trương Anh Quốc
Nguồn Ẩm thực Việt Nam