Tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ: Trách nhiệm thiêng liêng, cao cả

Nỗ lực hết mình vì nhiệm vụ thiêng liêng

Trong chiến tranh, Ninh Thuận là chiến trường ác liệt, có hàng nghìn cán bộ, chiến sĩ đã anh dũng ngã xuống trên mảnh đất này. Hiện nay, phần lớn các LS đã được đưa về án táng ở Nghĩa trang Liệt sĩ (NTLS) tỉnh, số còn lại đã và đang được cán bộ, chiến sĩ lực lượng vũ trang (LLVT) tỉnh phối hợp với các cơ quan chức năng và nhân dân địa phương nỗ lực tìm kiếm, quy tập.

Thượng tá Nguyễn Văn Huấn, Trưởng Ban Chính sách, Phòng Chính trị, Bộ Chỉ huy Quân sự (CHQS) tỉnh cho biết: Trong quá trình tìm kiếm, quy tập HCLS, cán bộ, chiến sĩ LLVT tỉnh gặp không ít khó khăn. Trước hết là việc cung cấp thông tin về LS còn hạn chế do nhân chứng lịch sử, những người cùng thời nắm chắc thông tin về LS phần lớn đã qua đời, số còn lại tuổi cao, sức yếu, trí nhớ giảm. Phần mộ các LS chủ yếu nằm ở khu vực rừng núi, vùng sâu, vùng xa, giao thông đi lại khó khăn. Mặt khác, do thời gian quá lâu, mọi dấu tích, địa hình, địa vật gần như thay đổi hoàn toàn, khó xác định chính xác vị trí chôn cất ban đầu. Một số địa phương vùng đồng bào dân tộc thiểu số trong tỉnh có phong tục “bỏ mả”, vì vậy việc thu thập, xác minh thông tin, kết luận địa bàn, lập bản đồ và tổ chức tìm kiếm, quy tập HCLS càng khó khăn hơn.

Là một trong số cán bộ của Ban Chính sách có thâm niên với công tác quy tập HCLS của tỉnh, Thiếu tá Trần Anh Khoa chia sẻ: Xuyên suốt hành trình đi tìm và quy tập HCLS, dù đối mặt với không ít khó khăn, vất vả, nhưng cán bộ, chiến sĩ LLVT tỉnh vẫn luôn cố gắng hoàn thành nhiệm vụ bằng tất cả tình cảm và trách nhiệm. Trong số 6 mộ LS được quy tập trong 6 tháng đầu năm nay, chúng tôi nhớ nhất là lần tổ chức quy tập mộ LS Nguyễn Văn Lõi, sinh năm 1953, nguyên chiến sĩ Huyện đội Thuận Nam, hy sinh ngày 22/1/1972. Xuất phát từ thông tin do ông Nguyễn Văn Thái ở thôn Lạc Sơn 3, xã Cà Ná (Thuận Nam) cung cấp, Ban Chính sách phối hợp với các ngành liên quan và chính quyền địa phương xác minh địa bàn, vị trí mộ và làm các thủ tục cần thiết trước khi tiến hành quy tập mộ vào ngày 11/6/2024. Quãng đường từ trung tâm xã Cà Ná lên mộ khoảng chừng 10-15km, núi tuy không cao nhưng cũng cheo leo, một số đoạn dốc đá khá hiểm trở. Trong đoàn quy tập không có thân nhân LS Lõi vì gia đình hiện không còn ai nên trong tâm niệm chúng tôi cầu mong cho việc quy tập diễn ra nhanh chóng, thuận tiện để phần nào ấm lòng người đã khuất. Sau hơn 1 giờ đồng hồ băng đường núi, đến địa điểm đã xác định, dù ai nấy đều mệt nhoài nhưng hăm hở bắt tay ngay vào công việc. Cũng may, ngôi mộ được chôn cất còn để lại nhiều dấu vết nên đào xuống là trúng ngay. Các thành viên trong đoàn ai nấy mừng rơn vì không phải chuyến đi nào cũng có kết quả ngay trong ngày. Sau khi cất bốc, lễ an táng LS Nguyễn Văn Lõi đã được tổ chức trang trọng, ấm cúng tại NTLS tỉnh.

Với sự nỗ lực và tinh thần trách nhiệm, mặc cho “rừng thiêng, nước độc”, suối, đèo cách trở và điều kiện thiếu thốn, khó khăn, những thế hệ cán bộ tham gia công tác tìm kiếm, quy tập HCLS đã có nhiều đóng góp vào kết quả chung đó là 921 HCLS được tìm kiếm, quy tập về NTLS trên tổng số 2.852 LS hy sinh được chôn cất trên địa bàn tỉnh. Kết quả này tuy chưa cao song đã phản ánh sự cố gắng hết mình của những người làm công tác tìm kiếm, quy tập HCLS với mong muốn sớm đưa các LS về gần hơn với đồng đội, với gia đình.

Đẩy nhanh tiến độ lập bản đồ, tìm kiếm, quy tập HCLS

Đại tá Trương Thành Việt, Chính ủy Bộ CHQS tỉnh, Phó Trưởng Ban Thường trực Ban Chỉ đạo tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính HCLS tỉnh, cho biết: Những năm qua, cùng với sự tích cực của các cơ quan chuyên môn và ngành chức năng, công tác thông tin, tuyên truyền về nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập HCLS tiếp tục được triển khai sâu rộng đến từng địa phương, cơ sở và nhân dân nhằm thu thập, xác định, lập bản đồ tìm kiếm mộ LS còn thiếu thông tin. Hiện nay 65/65 xã, phường, thị trấn và 7/7 huyện, thành phố đã hoàn thành việc lập bản đồ tìm kiếm, quy tập HCLS. Cơ quan chức năng đã đối chiếu, kết luận thực địa, viết, vẽ bản đồ sát địa hình, xác định số lượng LS hy sinh có chỗ chôn cất ban đầu trên địa bàn tỉnh là 2.858 LS. Trong đó, LS của địa phương là 2.345 và của đơn vị khác là 507 LS; số LS chưa rõ thông tin quy tập là 931 LS; có 80 khu vực với 793 mộ đã tìm kiếm, quy tập nhưng chưa hết; 55 khu vực có thông tin mộ nhưng chưa tìm kiếm, quy tập. Trên cơ sở kết luận địa bàn và xác lập được bản đồ thông tin mộ chí, trong giai đoạn 2013-2020, toàn tỉnh quy tập được 146 HCLS; giai đoạn 2020-2024 quy tập được 59 HCLS.

Để việc kết luận địa bàn, lập bản đồ tìm kiếm, quy tập HCLS đạt kết quả, các cơ quan chức năng của Bộ CHQS tỉnh, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, Hội Cựu chiến binh, các địa phương, đơn vị liên quan đã tổ chức thực hiện với tinh thần trách nhiệm và tình cảm cao nhất. Tuy nhiên quá trình thực hiện gặp không ít khó khăn, vướng mắc. Những thông tin ghi trong giấy báo tử và danh sách LS do các đơn vị cung cấp phần lớn chung chung, không có sơ đồ mộ chí cụ thể. Số LS địa phương đang quản lý chi trả chế độ chủ yếu chuyển hồ sơ từ các tỉnh khác đến, khó xác định địa điểm chôn cất ban đầu. Thời gian qua lâu, hiện trạng địa hình, địa vật có nhiều thay đổi, độ chính xác về thông tin khu vực, địa điểm có mộ LS khó xác định. Những nhân chứng còn sống nay tuổi đã cao, trí nhớ giảm. Sau chiến tranh, nhiều đơn vị giải thể, sáp nhập, công tác bàn giao hồ sơ, danh sách, sơ đồ quy tập HCLS giữa các đơn vị với địa phương thiếu chặt chẽ. Hệ thống sổ sách quản lý lưu trữ, ghi chép, thống kê không đầy đủ thông tin...

Nhằm khắc phục những khó khăn trên, đẩy nhanh tiến độ kết luận địa bàn, lập bản đồ tìm kiếm, quy tập HCLS, Ban Chỉ đạo tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính HCLS tỉnh đã chỉ đạo Bộ CHQS tỉnh phối hợp chặt chẽ với các sở, ngành chức năng và các địa phương thực hiện nhiều giải pháp như đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp tuyên truyền; phát huy sức mạnh tổng hợp, hiệu quả của các thiết chế, phương tiện truyền thông; phát phiếu, phát tờ rơi, tập trung tuyên truyền ở các khu vực có thông tin mộ LS, vùng sâu, vùng xa, khu căn cứ cách mạng... Phối hợp chặt chẽ với các đơn vị tham gia chiến đấu trên địa bàn tỉnh như: Quân đoàn 2, Quân đoàn 3, Quân đoàn 4, một số đơn vị Quân khu 5, các đơn vị hành tiến... để thu thập thông tin, nhân chứng, bổ sung danh sách, hoàn thiện hồ sơ phục vụ công tác tìm kiếm, quy tập. Tổ chức tập huấn cho đội ngũ làm công tác lập bản đồ tìm kiếm, quy tập HCLS; thường xuyên rút kinh nghiệm, phổ biến phương pháp mới, cách làm hay, sáng kiến hiệu quả để các địa phương tham khảo, vận dụng. Tổ chức lực lượng khảo sát, xác minh chính xác về thông tin mộ LS, lập hồ sơ, tổ chức quy tập chặt chẽ, đúng nguyên tắc, đúng quy trình, đúng quy định của pháp luật và phong tục tập quán của địa phương.

Diễm My