Để hoàn thành chỉ tiêu nêu trên, ngay từ đầu năm, UBND tỉnh đã chỉ đạo Sở Công Thương và các ngành liên quan tập trung thực hiện nhiều giải pháp nhằm kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho doanh nghiệp (DN); đồng thời, động viên, khuyến khích các đơn vị xuất khẩu chủ động liên doanh, liên kết trong việc tìm kiếm, mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm. Nhờ đó, đến cuối tháng 6, tổng kim ngạch xuất khẩu của tỉnh ước đạt 42,34 triệu USD, tăng 7,9% so với cùng kỳ và đạt gần 53% so với kế hoạch năm.
Đóng gói tôm xuất khẩu tại Công ty TNHH Thủy sản Thông Thuận.Ảnh: Văn Miên
Bà Nguyễn Thị Thanh Vâng, Phó phòng Quản lý Thương mại (Sở Công Thương) cho biết: Kim ngạch xuất khẩu của tỉnh có chiều hướng tăng khá là nhờ từ đầu quý II-2017 thị trường tiêu thụ các mặt hàng như: Hạt điều nhân, tôm đông lạnh, dệt may, thủ công mỹ nghệ... bắt đầu ổn định trở lại. Trong đó, chiếm tỷ trọng lớn nhất là thị trường của Mỹ với 50,4%, tiếp đến là Nhật Bản chiếm 18%, các nước Châu Âu chiếm 17,8%, Trung Quốc chiếm gần 4% và các thị trường khác chiếm 9,8%. Bên cạnh đó, giá xuất khẩu của hầu hết các mặt hàng đều có xu hướng tăng so với năm 2016, cụ thể: Nhân điều cao cấp xuất sang Châu Âu có giá bình quân từ 11-12 USD/kg; hàng thứ cấp xuất sang Trung Quốc có giá từ 8-9 USD/kg, tăng khoảng 30-40% tùy theo từng loại. Đối với tôm đông lạnh, mặt hàng cao cấp xuất sang Nhật Bản có giá bình quân 12,5 USD/kg; xuất sang các thị trường khác, dễ tính như Ai Cập có giá 9,5 USD/kg, tăng 10% so cùng kỳ.
Nhìn lại hoạt động xuất khẩu của tỉnh ta trong 6 tháng đầu năm cho thấy, mặc dù chỉ tiêu về giá trị xuất khẩu đã đạt kế hoạch đề ra, nhưng nếu xét một cách toàn diện thì chưa thể yên tâm. Minh chứng cụ thể cho thực tế này đó là, trong 2 mặt hàng xuất khẩu chủ lực của tỉnh ta hiện nay (hạt điều nhân và thủy sản) thì chỉ có chế biến hạt điều đạt tăng trưởng khá, với kim ngạch xuất khẩu ước đạt 30,5 triệu USD, tăng 27,2%; còn sản phẩm tôm đông lạnh xuất khẩu được xem là mặt hàng chiếm tỷ trọng cao ở những năm trước và có tác động đến tốc độ tăng trưởng chung của ngành, nhưng trong 6 tháng đầu năm do nguồn nguyên liệu nuôi chủ động của DN tại các địa phương trong cả nước bị ảnh hưởng nghiêm trọng từ biến đổi khí hậu (hạn hán, mưa trái mùa, xâm ngập mặn ở các tỉnh miền Tây...) đã tác động làm mặt hàng này chỉ ước đạt 10,89 triệu USD, giảm 27,5% so với cùng kỳ. Một số mặt hàng khác như: Dệt may, thủ công mỹ nghệ, khoáng sản... dù có tham gia xuất khẩu, nhưng không thường xuyên, nên chưa phát huy được nội lực tương ứng và chưa đáp ứng được yêu cầu của thị trường, do vậy trong 6 tháng đầu năm kim ngạch xuất khẩu của các mặt hàng này chỉ ước đạt 0,95 triệu USD.
Theo đánh giá của Sở Công Thương, các rủi ro mà DN tham gia xuất khẩu ở tỉnh ta đang phải đối mặt có nhiều nguyên nhân. Trong đó, trước hết là do phần lớn các DN và cơ sở chế biến đều có quy mô sản xuất nhỏ, chưa chủ động đầu tư công nghệ để tạo ra sản phẩm hàng hóa mới, vì vậy khó cạnh tranh với các sản phẩm cùng loại trên thị trường. Một nguyên nhân không kém phần quan trọng nữa, đó là lâu nay các DN trong tỉnh chưa thoát khỏi vòng “luẩn quẩn” trong hệ thống dây chuyền gia công sản phẩm thô hoặc gia công lại cho một số tập đoàn, DN lớn trong và ngoài nước. Bên cạnh đó, thị trường xuất khẩu trong vài năm gần đây có rất nhiều biến động bất lợi từ bên ngoài như tác động của khủng hoảng kinh tế toàn cầu, giá nguyên liệu đầu vào tăng, nên thị trường xuất khẩu hàng hóa của DN ngày càng bị thu hẹp.
Hiện nay, tỉnh ta có khoảng 9 DN đang tham gia hoạt động xuất khẩu; trong đó, có 3 DN tham gia xuất khẩu mặt hàng nông sản, 2 DN xuất khẩu thủy sản, số DN còn lại chủ yếu xuất khẩu dệt may, khoáng sản, thủ công mỹ nghệ... Do số lượng DN tham gia xuất khẩu ít, lại thêm mặt hàng nhân điều nguyên liệu rất khan hiếm do trong nước mất mùa, nguồn nhập khẩu từ châu Phi giá tăng cao. Vì vậy, các DN xuất khẩu nhân điều của tỉnh phải cân nhắc khi ký đơn hàng với khách hàng truyền thống của các nước: Trung Quốc, Mỹ, Hà Lan... Trước những khó khăn đã nêu, Sở Công Thương tham mưu UBND tỉnh điều chỉnh kế hoạch xuất khẩu phù hợp với thực tế. Theo đó, trong 6 tháng cuối năm tỉnh phấn đấu đưa giá trị kim ngạch xuất khẩu đạt thêm khoảng 37,66 triệu USD, nâng tổng kim ngạch xuất khẩu năm 2017 đạt 75 triệu USD, giảm 6,5% so với cùng kỳ và đạt 93,8% kế hoạch.
Để hoàn thành chỉ tiêu này, ngành Công Thương xác định không chỉ áp dụng các giải pháp như mở rộng thị trường, thúc đẩy xuất khẩu mà phải tăng cường nhiều biện pháp khác để tập trung thu hút vốn đầu tư, khuyến khích DN tiếp tục đổi mới công nghệ để phát huy năng lực sản xuất, kinh doanh và xuất khẩu các mặt hàng có lợi thế của tỉnh như: Chế biến nông sản, thủy sản, may mặc, muối, đá granite... Tiếp tục có những chính sách ưu đãi phù hợp để kịp thời tháo gỡ khó khăn cho DN như tổ chức đào tạo nguồn nhân lực có tay nghề và giải quyết vấn đề lao động trong lĩnh vực xuất khẩu. Phối hợp các ngành, địa phương phát triển vùng cây nguyên liệu tập trung, quy mô lớn theo hướng sản xuất hàng hóa, tạo cơ sở cho công nghiệp chế biến và xuất khẩu... Đẩy mạnh hỗ trợ DN về thông tin thị trường, xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm thông qua các hội chợ triển lãm trong và ngoài nước; quan tâm vận động các DN cùng nhau chia sẻ thông tin, kinh nghiệm về tìm kiếm thị trường, cách thức quản lý, điều hành hiệu quả nhất, tạo động lực thúc đẩy đưa lĩnh vực xuất khẩu đạt tốc độ tăng trưởng cao và bền vững.
Văn Thanh